Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının "Uygulama Öğretmeni" Kavramına İlişkin Zihinsel İmgeleri

Bu araştırmanın amacı, mezuniyet aşamasında olan okul öncesi öğretmen adaylarının "tecrübe edilen" ve "idealdeki" uygulama öğretmeni olgularına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgelerini metaforlar aracılığıyla ortaya koymaktır. Nitel araştırma desenlerinden biri olan "Olgubilim (fenomenoloji)" deseninde yürütülen bu çalışmaya,2014-2015 eğitim öğretim yılında Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Öğretmenliği programından mezuniyet aşamasında olan 110 okul öncesi öğretmen adayı katılmıştır. Katılımcılardan "tecrübe edilen uygulama öğretmeni" ve "idealdeki uygulama öğretmeni" olmak üzere gerekçeleriyle birlikte toplamda iki adet metafor üretmeleri istenmiştir. Verilerin toplanabilmesi için her öğrenciye "Uygulama öğretmenim... gibiydi; çünkü ... " ve "Uygulama öğretmenim .... gibi olmalıdır, çünkü..." cümleleri yöneltilmiş ve boşlukların doldurulması istenmiştir. Araştırma bulgularına göre öğretmen adaylarının "tecrübe edilen uygulama öğretmeni" kavramıyla ilgili olarak 62 adet metafor ve 10 kategori, "ideallerindeki uygulama öğretmeni" ile ilgili olarak 36 adet metafor ve dokuz kategori oluşturulmuştur. Tecrübe edilen uygulama öğretmenine ilişkin üretilen kategoriler; verimsiz, otorite, üretken, sevgi, korkutucu, tükenmiş, yol gösterici, bilgi kaynağı, değişken ve araştırmacı kategorileridir. Katılımcıların, idealdeki uygulama öğretmenine ilişkin metafor imgeleri üretken, yol gösterici, sevgi, bilgi kaynağı, kişisel gelişim kaynağı, enerji dolu, model, otorite ve eğlendiricikategorilerini temsil etmektedir. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının tecrübe edilen uygulama öğretmenine ilişkin olumsuz ve öğretmen merkezli metaforlar üretikleri, ideallerindeki uygulama öğretmenine ilişkin ise olumlu, öğrenci merkezli metaforlar ürettikleri tespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda öğretmen yetiştiren kurumlar tarafından okul uygulamalarında görev alacak uygulama öğretmenlerinin seçiminde daha özenli davranılması gerektiği önerilmektedir.

Prospective Early Childhood Teachers' Mental Images about the Concepts of "Supervising Teacher"

The purpose of this study is to examine prospective early childhood teachers' mental images related to the concepts of their experienced "supervising teacher" and their ideal "supervising teacher" image through metaphors. Participants were 110 prospective teacher majoring in the Department of Early Childhood Education at Giresun University, Faculty of Education during the 2014-2015 academic year. They were asked to produce totally two metaphors about their experienced and their ideal "supervising teacher" image. The research data were collected by asking the participants to complete the statement "For me the supervising teacher was like...because..." and "For me the supervising teacher is like...because...". As a result of the study, it was found that 62 valid metaphors and 10 categories reflected their experienced supervising teacher. In the study, 36 valid metaphors and 9 categories reflected their ideal supervising teacher. Based on their common characteristics, the categories of their experienced supervising teacher are unproductive, authority, productive, a place of love, scary, exhausted, guide, a source of knowledge, inconsistent and researcher. The categories of their ideal supervising teacher are productive, guide, a place of love, a source of knowledge, a source of personal development, to be full of energy, model, authority and funny. The metaphors produced by prospective teacher included positive and negative perceptions. At the end of the study, it appears that while participants produced negative and teacher-centered metaphors to reflect their supervising teachers experiences, they developed positive and student-centered metaphors to reflect their ideal supervising teachers. According to these results, it can be said that the supervising teachers must be chosen more attentively by institusion being trained teacher.

PDF

___

Aksu, M. B. ve Demirtaş, H. (2006). Öğretmen adaylarının okul deneyimi II dersine ilişkin görüşleri (İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği). İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (11), 3-21.
Aydın, S. Selçuk, A. ve Yeşilyurt, M. (2007). Öğretmen adaylarının "Okul Deneyimi II" dersine ilişkin görüşleri (Yüzüncü Yıl Üniversitesi Örneği). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 75-90.
Aydın, I. S. ve Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmen adaylarının öğretmen ve öğrenci kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studies, 5(3), 818- 842.
Becit, G., Kurt, A. A., Kabakçı, I. (2009). Bilgisayar öğretmen adaylarının okul uygulama derslerinin yararlarına ilişkin görüşleri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 169-184.
Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 1-7.
Çiçek, Ş. ve İnce, M. L. (2005). Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması sürecine ılişkin görüşleri. Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi, 16(3), 146-155.
Edwards, A. ve Collison, J. (1996). Mentoring and developing practice in primary schools: supporting student teacher learning in school. Buckingham: Open University Press.
Güler, T. ve Akman, B. (2006). Altı yaş çocuklarının bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 55-66.
Kara, H. G. (2014) Pre-service early childhood education teachers' metaphors about early childhood education concept. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 104-120.
Karaca, H. N. ve Aral, N. (2011). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamalarında karşılaştıkları sorunlar, 2. International Conference on New Trends in Education and Their Implications [2. Uluslararası Eğitimde Yeni Eğilimler ve Uygulamalar Konferansı] bildiri kitabı içinde. Antalya, Türkiye. http://www.iconte.org/FileUpload/ks59689/File/109.pdf adresinden 28 Nisan 2016 tarihinde alınmıştır.
Kavcar, N., Sılay, İ., Çakır, M.ve Aygün, M. (1999). Okul deneyimi dersi üzerine bir inceleme, III. Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu bildiriler kitabı içinde (s. 285-289, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Kılıç, Ş. (2010). Çocukların bilime ve bilim insanına yönelik tutumları ve kalıplaşmış yargıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 439-455.
Kılıç, F. ve Arakan, K., (2010). Birinci sınıf velilerinin veli eğitimine ve çocuklarının okula başlamalarına ilişkin algılarının metaforlar (mecazlar) yardımıyla analizi, 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu bildiri kitabı içinde (s. 908-910), Elazığ, Türkiye.
Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47- 72.
Kuyucu, Y., Şahin, M., ve Kapıcıoğlu, O., (2013). Okul öncesi öğrencilerinin çocuk kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel ımgeler. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 43-53.
Lakoff, G. ve Johnson, M. (2005). Metaforlar Hayat, Anlam ve Dil. (Çev: G. Y. Demir). İstanbul: Paradigma Yayınları.
Mahlios, M. ve Maxson, M. (1998). Metaphors as structures for elementary and secondary preservice teachers' thinking. International Journal of Educational Research, 29, 227- 240.
McNamara, D. (1995). The influence of student teachers' tutors and mentors upon their classroom practice: An exploratory study. Teaching & Teacher Education, 11, 51- 61.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2004). Öğretmen mesleğinin genel yeterlilikleri ve özel alan yeterlilikleri taslakları. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü http://otmg.meb.gov.tr/alanoo.html adresinden 28 Nisan 2016 tarihinde alınmıştır.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2012). Öğretmen adaylarının Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı eğitim öğretim kurumlarında yapacakları öğretmenlik uygulamasına ilişkin yönerge. Ankara. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/102.html adresinden 26 Ağustos 2015 tarihinde alınmıştır.
Neslitürk, S., Çakmak, Ç. Ö. ve Asar, H. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin "veli" kavramına ilişkin metaforik algıları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(18), 679-712.
Oğuz, A. (2004). Okul deneyimi I dersinin öğretmen adayları üzerindeki etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 141-162.
Oğuz, A. (2009). Öğretmen adaylarına göre ortaöğretim öğretmenlerini temsil eden metaforlar. Milli Eğitim Dergisi, 182, 36-56.
Oxford, R. L., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R. Z., Saleh, A., & Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about classroom teachers: Toward a systematic typology for the language teaching field. System, 26, 3-50.
Özmen, H. (2008). Okul Deneyimi-I ve Okul Deneyimi-II derslerine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 25-37.
Patchen, T. ve Crawford, T. (2011). From gardeners to tour guides: The epistemological struggle revealed in teacher-generated metaphors of teaching. Journal of Teacher Education, 62(3), 286-298.
Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının "öğretmen" kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
Saban, A., Koçbeker, B.N., ve Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461-522.
Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ılişkin sahip oldukları zihinsel ımgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
Saban, A. (2011). Prospective computer teachers' mental images about the concepts of school and computer teacher. Educational Science Theory and Practise, 11(1), 435-446.
Seçer, Z., Çeliköz, N. ve Kayılı, G. (2010). Okul öncesi öğretmenliği okul uygulamalarında yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 7(1), 128-152.
Seferoğlu, G., Korkmazgil, S. ve Ölçü, Z. (2009). Gaining insights into teachers' ways of thinking via metaphors. Educational Studies, 35(3), 323-335.
Sılay, İ. ve Gök, T. (2004, Temmuz). Öğretmen adaylarının uygulama okullarında karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunları gidermek amacıyla hazırlanan öneriler üzerine bir çalışma. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı'nda sunulmuş bildiri. İnönü Üniversitesi, Malatya.
Soydemir, Ş. S. (2011). Okul öncesi öğretmen ve ebeveynlerinin birbirlerini ve okul öncesi çocuklarını nasıl algıladıklarının metaforlar yoluyla incelenmesi. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Sumsion, J. (2002). Becoming, being and unbecoming an early childhood teacher: Aphenomenological case study of attrition, Teaching and Teacher Education, 18(7), 869-85.
Sumsion, J. (2003). Rereading metaphors as cultural texts: A case study of early childhood teacherattrition, The Australian Educational Researcher, 30(3),67-87.
Şenel, T. ve Arslan, O. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilim ve bilim insanı kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 76-95.
Tok, E. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının yaratıcılık kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 4(2), 1-8.
Tunçeli, H. İ. ve B., Şahan (2013, Haziran). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarına yönelik metafor çalışması. VI. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi'nde sunulmuş bildiri. Ankara, Türkiye.
Uysal, H., Burçak, F., Tepetaş, Ş. ve Akman, B. (2014). Preschool education and primary school pre-service teachers' perceptions about classroom management: a metaphorical analysis. International Journal of Instruction, 7(2), 165-180.
Yaşar, Ş. (2002). Okul öncesi eğitimin ilke ve yöntemleri. Eskişehir: Açık Öğretim Yayınları,
Anadolu Üniversitesi.
Yeşil, R. ve Çalışkan, N. (2006). Okul Deneyimi I dersinden öğrencilerin beklentileri ve karşılanma düzeyi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(1), 55-72.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Nitel araştırma yöntemleri. (7. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, A., Ünal, A. ve Çelik, M. (2011). Öğretmen kavramına ilişkin öğretmen, yönetici ve müfettiş algılarının analizi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 92- 109.
Yılmaz, F., Göçen, S. ve Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: Bir metaforik çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 151-164.
Yılmaz, E., Ergin, B., Kaynak, B. ve Köksal, O. (2014). Investigation of pre-school administrators' perception about pre-school teacher and children: A metaphor sample, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 573-592.
Yüksek Öğretim Kurumu [YÖK], (2007). Eğitim fakültesi öğretmen yetiştirme lisans programları. http://www.yok.gov.tr/documents/10279/30217 adresinden 24 Temmuz 2015 tarihinde alınmıştır.
Zembat, R., Tunçeli, H. İ., ve Akşin, E. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının "okul yöneticisi" kavramına ilişkin algılarına yönelik metafor çalışması. Hacettepe Üniversitesi Faculty of Health Sciences Journal, 1(2), 446-459.