Mehmet akif KARSLI, Hakkı AKDENİZ, İbrahim YILMAZ, Hüseyin NURSOY

Bazı tane sorgum çeşitlerinin besin madde kompozisyonu ve sindirilebilir kuru madde veriminin belirlenmesi

Bu çalışmada, Doğu Anadolu bölgesi koşullarına uygun ve yüksek besin madde verimine sahip tane sorgum çeşitlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, bitki materyali olarak Öğretmenoğlu, Akdarı, Aldan, Beydan, Ramada, A-298, DK-64 ve KS-397 olmak üzere sekiz adet tane sorgum çeşidi kullanılmıştır. Tanelerini olgunlaştıran sorgum çeşitlerinin önce başakları ve hemen sonra hasılları elle hasat edilmiştir. Örneklerin kuru madde (KM), organik madde (OM), ham protein (HP), nötral deterjant fiber (NDF) ve asit deterjant fiber (ADF), in vitro sindirilebilirlik düzeyleri ile KM verimi ve Sindirilebilir KM verimleri belirlenmiştir. Hasılların KM düzeyleri % 26,64-35,36 arasında bulunmuştur (P < 0,05). Ramada ve Aldan çeşitlerinin hasıllarına ait OM düzeyleri diğer çeşitlerin hasıllarına ait OM düzeylerinden daha düşük olarak bulunmuştur (P < 0,05). Hasıllara ait NDF ve ADF içeriği Beydarfda en yüksek, DK-64 çeşidinde ise en düşük olduğu görülmüştür (P < 0,05). Hasıllara ait en yüksek in vitro sindilebilirlik, KM verimi ve Sindirilebilir KM verimi DK-64 ve Aldan çeşitlerinde elde edilmiştir (P < 0,05). Çeşitler içerisinde Öğretmenoğlu'na ait taneler en yüksek HP, ancak Beydarı ile birlikte en düşük in vitro sindirilebilirliliğe sahip olduğu görülmüştür (P < 0,05). KM verimi ve Sindirilebilir KM verimi bakımından en yüksek verim Ramada çeşidine ait tanelerden elde edilmiştir (P < 0,05). Toplam (tane + hasıl) KM verimi, Sindirilebilir KM verimi ve HP verimi Ramada ve A-298 çeşitlerinde diğer çeşitlere oranla daha yüksek bulunmuştur (P < 0,05). Sonuç olarak, Sindirilebilir KM ve HP verimleri baz alındığında, yetiştirilen sorgum çeşitleri arasında bölge şartlarına uygun en yüksek verim Ramada çeşidinden alınmış ve bunu sırasıyla A-298 ve Aldan çeşitleri izlemiştir.

Determination of the chemical composition and deigestible dry matter yields of some grain sorghum varieties

The objective of this study was to determine sorghum varieties that are suitable for north Anatolian conditions and possess high nutrient yields. Eight grain sorghum varieties, namely, Öğretmenoğlu, Akdarı, Aldan, Beydarı, Ramada, A-298, DK-64 and KS-397, were utilized as plant material in the experiment. When the grains were mature, they were harvested first, and then residues were harvested by hand. Samples were analyzed for dry matter (DM), organic matter (OM), crude protein (CP), neutral detergent fiber (NDF), acid detergent fiber (ADF), and in vitro DM digestibility. Digestible DM yields were also calculated. The DM content of residues ranged from 26.64% to 35.36% (P < 0.05). Concentrations of OM in residues were significantly lower (P < 0.05) in Ramada and Aldan compared with the other varieties. While NDF and ADF concentrations in residues were highest in Beydarı, they were lowest in DK-64 (P < 0.05). Residues of DK-64 and Aldan had the highest in vitro digestibilities, DM yields and digestible DM yields (P < 0.05). Öğretmentoğlu grain had the highest CP, whereas Beydarı had the lowest in vitro digestibility (P < 0.05). Ramada grain had the highest DM and digestible DM yields (P < 0.05). Total (forage + grain) DM yield, digestible DM yield and CP yield were significantly higher in Ramada and A-298 compared with the other varieties (P < 0.05). It can be concluded that, of the sorghum varieties grown, Ramada had the highest yield and adaptation for north Anatoilan conditions, followed by A-298, based on digestible DM and CP yields, respectively.

PDF

___

Kaynaklar 1. Sönmez, F., Ülker, M., Yılmaz, N., Ege, H., Apak, R.: Farklı ekim sıklıklarının bazı arpa çeşitlerinde verim ve verim öğelerine etkileri. Yüzüncü Yıl Univ., Zir. Fak. Derg., 1996; 6: 133-146.
2. Yılmaz, N., Ege, H., Sönmez, F., Ülker, M.: Van Yöresine adepte olabilecek bazı kışlık arpa çeşit ve hatlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. III. Nükleer Tarım ve Hayvancılık Kongresi, 19-21 Ekim, Ankara. 1994.
3. NRC: Nutrient Requirements of Beef Cattle (7th Ed.), National Academy Press, Washington, DC. 1996.
4. Undersander, D. J., Smith, L. H., Kaminski, A. R., Kelling, K. A., Doll, J. D.: Sorghum-forage. Alternative Field Crops Manual, University of Minesota: Center for Alternative Plant, Animal Products and the Minesota Extention Service, MI. 1990; 2-10.
5. Sağlamtimur, T., Tansı, V., Baytekin, H.: Çukurova koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilen melez tane sorgum çeşitlerinin bazı tarımsal karakterlerinin saptanması üzerinde bir çalışma. Ç.Ü. Zir. Fak. Derg., 1988; 3: 18-29.
6. Iptaş, S., R., Avcıoğlu.: Mısır, sorgum ve sorgum-sudan otu m,elezi bitkilerinde farklı hasat devrelerinin silo yemi niteliğine etkileri. Türkiye I. Silaj Kongresi, 16-19 Eylül. Bursa. 1997.
7. Grant, R., Stock, R.: Harvesting corn and sorghum for silage. NebGuide; Published by Cooperative Extention, Institute of Agriculture and Natural Resources, University fo Nebreska, Lincoln. NE. 1996; 1-8.
8. Dalke, B. S., Sonon, R. N.. Gramlich, S. M., Bolsen, K. K.: Whole- plant corn, forage, and grain sorghum silages for growing cattle. Cattlemen's Day 1993, pp 16-18. 1995, Manhattan , KS.
9. Kün, E.: Sıcak İklim Tahılları. A. Ü. Zir. Fak. Yayınevi, Ankara. 1985.
10. Akkılıç, M., Sürmen, S.: Yem Maddeleri ve Hayvan Besleme Laboratuvar Kitabı. A.Ü.Basımevi, Ankara. 1979.
11. Van Soet, P. J., Robertson J. B.: Systems of analyses for evaluation of fibrous feed. In: W. J. Pigden, C. C. Balch, and M. Graham (Eds.) Proc. Int. Workshop on Standardization of Analytical Methodology for Feeds, pp. 49-60. Int. Dev. Res. Center, Ottowa, Canada. 1979.
12. Goering, H. K., Van Soest, P. J.: Forage fiber analyses. Apparatus, | reagent, procedures and applications. USDA Agric. Handbook No. 379. 1970.
13- Marten, G. C, Barnes, R, F.: Prediction of energy digestibility of forages with in vitro rumen fermentation and fungal enzyme systems. In: W. J. Pigden, C. C. Balch, and M. Graham, (Eds.) Proc. Int. Workshop on Standardization of Analytical Methodology for Feed. Int. Dev. Res. Center, Ottawa, Canada. 1980.
14. Tilley, J. M. A., Terry, R. A.: A two-stage technique for the in vitro digestion of forage crops. J. Br. Grassl. Soc. 1963; 18: 104-111.
15. Steel, R. G., Torrie, J. H.:,Principle and Procedures of Statistics (2nd Ed.). McDonald book Co., Inc., New York, NY. 1980.
16. SAS User's Guide.: Statistics, Version 5 ed. 1985. SAS inst, Inc., Cary, NC.
17. Jung, H. -J., Vogel, K. P.: Lignification of switchgrass (Panicum virgatum) and big bluestem (Andropogon gerardii) plant parts during maturation and its effect on fiber degradability. J. Sci. Food Agric, 1992; 59: 169-176.
18. White , J., Bolsen K.K.: Influence of Plant Parts on In vitro Dry matter disapearance of Forage Sorghum Silages. Cattlemen's Day 1988, pp 83-89. 1988, Manhattan , KS.
19. Sonon, R. N., Souzo, R., Pfaff, L, Dickerson, J. T., Bolsen, K. K.: Effects of maturity at harvest and cultivar on agronomic performance of forage sorghum and the nutritive value of selected sorghum silages. Cattlemen's Day 1991, pp 1-5. 1991, Manhattan , KS.
20. Agrawal, R. L: Seed technology (Second edition). Oxford Ibh Publishing Co. Pvt. Ltd. p,108-109.New Delhi. 1985.
21. Gül, İ, Akıncı, C, Başbağ, M.: Diyarbakır sulu koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilen tane sorgum çeşitlerinde verim ve verim unsurlarının incelenmesi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15- 18 Kasım, Adana. 1999.
22. Kızıl, S., Tansı, V.: Çukurova koşullarında II. ürün sezonunda yetiştirilen bazı silaj ve tane sorgum (Sorghum bicolor L.) çeşitlerinde farklı ekim sıklıklarının verim üzerine olan etkileri. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül, Samsun. 1997.
23. Baytekin, H., Bengisu, G., Gül, !.: Harran ovası sulu koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilen tane sorgumda farklı azot dozlarının verim ve bazı tarımsal karakterlere etkisi. Harran Üniv. Zir. Fak. Derg., 1995; 1: 198-211.
24. Dickerson, J., Smith, R., Bolsen, K., Walter, T.: Effects of hybrid maturity and growth stage on yield and composition of forage and grain sorghums when harvested as silage. Cattlemen's Day 1985, pp 77-81. February, 1995, Manhattan , KS.