Kayıhan PALA, Rukiye ÇAKIR, Murat CİVANER

Sağlık politikaları ile meslek ahlakı arasında ilişki var mı? Bursa Tabip Odası’na yapılan başvurular örneğinde bir değerlendirme

Amaç:Hekimlik pratiğine dair meslek örgütüne yansıyan ihlal iddialarını ve belirleyenlerini incelemektir. Yöntem:Araştırma, Bursa Tabip Odası (BTO) Yönetim Kurulu’nun 1991-2014 yılları arasındaki tüm kayıtlarının, Onur Kurulu dosyalarının ve bilgisayar kayıtlarının taranmasıyla gerçekleştirilmiştir.Bulgular:İncelenen dönemde BTO’ya yapılan 593 başvuruda toplam 623 ihlal iddiası bulunmaktadır. İhlal iddialarının %46.2’si Onur Kurulu’na iletilmiş ve %29.5’ine yaptırım uygulanmasına karar verilmiştir. Başvurular en çok hasta, hasta yakını ya da hastanın vekili tarafından yapılmıştır (%34.1). Hakkında başvuru yapılan hekimlerin %75.7’si uzman, %23.3’ü pratisyen, %1.0’i asistan hekimdir. En sık üç ihlal iddiası sırasıyla; tanıtım kurallarının ihlali, haksız kazanç/rekabete aykırılık (%24.8), tıbbi uygulama hatası (%21.4) ve gerçek dışı belge/rapor düzenlemektir (%18.2). ‘Gerçek dışı belge/rapor düzenlemek’, ‘Hasta haklarına saygısızlık’ ve ‘Aracılık, yönlendirme, çıkar ilişkisi’ eylemlerinin Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) sonrasında anlamlı derecede arttığı saptanmıştır. Zorunlu Mesleki Sorumluluk Sigortası sonrasında tıbbi uygulama hatası iddialarının sayısında ve bu iddia sonucunda yaptırıma uğratılan hekim sayısında anlamlı bir artış saptanmamıştır. Sonuç:Bu çalışma ile hekimlik uygulamalarına dair meslek ahlakı ihlallerini anlayabilmek ve sorunları saptayabilmek açısından önemli çıkarımlar elde edilmiş, bulgular SDP ile uygulamaya konulan politikaların mesleki yükümlülüklerin yaşama geçirilmesini güçleştirebileceği yönünde yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hekim, meslek ahlakı, etik, tabip odası

Is there an association between health policies and professional ethics? An evaluation based on disciplinary actions of the Bursa Chamber of Medicine

Objective: To investigate the alleged violations of physician practices reflected to disciplinary mechanism of a professional organization. Methods: This cross-sectional study was conducted by examining all records of the Bursa Chamber of Medicine (BCM), and the files and computer records of Disciplinary Committee, between 1991 and 2014. Results: The findings showed that between 1991 and 2014, 593 applications were made to BCM, and in total, 623 alleged violations were recorded. It was decided that 46.2% of the alleged violations should be sent to the Disciplinary Committee and sanctions were applied for the 29.5% of the alleged violations. The applications were made mostly by the patients, patient relatives or patient proxies (34.1%). Among the physicians, 23.3% of were general practitioners, 1.0% were residents and 75.7% were specialist physicians. The most noticeable alleged violations were as follows: ‘violation of promotion rules, earnings against fair competition’ (35.6%), ‘giving false documents/ reports’ (19.5%) and ‘malpractice’ (11.6%). The violations of ‘giving false documents/ reports’, ‘disrespectfulness to patient rights’ and ‘using middleman, abusing profession for financial interests’ have increased significantly after the Health Transformation Programme (HTP). However, after introduction of the Compulsory Professional Liability Insurance, the number of alleged malpractice cases and the physicians who were sanctioned were not increased. Conclusion: This study provides significant arguments for elucidating violations of professional ethics concerning medical practices and for identifying related problems. The findings suggest that the HTP policies could make the realisation of professional obligations challenging.

Keywords:

Physician, professionalcodes, ethics, chamber of medicine,

PDF

___

1. TTB Etik Kurulu. Hekimlerin Değerlendirmesi ile Performansa Dayalı Ödeme. Ankara: Türk Tabipleri Birliği Yayınları, 2009.
2. Civaner M.M, Yürür K, Pala K. Sağlık Alanında ‘Hizmet Kaynaklı Zarar’: Hekimler Ne Diyor? Ankara : Türk Tabipleri Birliği Yayınları, 2011.
3. Türk Cerrahi Derneği. Genel Cerrahide Performans Sistemi Çalıştayı. Ankara : Türk Cerrahi Derneği Yayınları, 2010.
4. Türk Tabipleri Birliği Bursa Tabip Odası. Hizmet Başı (Performansa dayalı) ödeme çalıştayı. Bursa : Bursa Tabip Odası Yayınları, 2013.
5. Hekimler ve Tabip Odaları için Mevzuat. Ankara : Türk Tabipleri Birliği Yayınları, 1998.
6. Türk Tabipleri Birliği Kanunu/m.38. (1953). T.C.Resmi Gazete: 8323, 31 Ocak 1953.
7. Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi/m.44. (1960). T.C. Resmi Gazete: 10436, 19 Şubat 1960.
8. Civaner M, Okuyan Z.A. Türk Tabipleri Birliği Yüksek Onur Kurulu Dosyalarında Tıbbi Etik İhlalleri. İzmir : Türk Tabipleri Birliği Yayınları, 1999.
9. Başoğlu İ. İstanbul Tabip Odasına intikal eden etik sorunlar. Yüksek lisans tezi. İstanbul : 1985.
10. Civaner M. Bir Metropol Tabip Odasının Onur Kurulu Dosyaları. Turkiye Klinikleri J MedEthics 2002;10(3):202-213.
11. Erer S. Bursa Tabip Odası Onur Kurulu Dosyalarında Tıp Etiği Sorunlarının Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Bursa : 2007.
12. Öztürk H, Arda B. Ankara Tabip Odası’nın 1995-1996 dönemindeki soruşturma dosyalarıyla ilgili analitik çalışma. Ankara : Biyoetik Derneği Yayınları, 1998.
13. Yorulmaz Ç. İstanbul Tabib Odası’na Yansıyan Hekim Hatası İddiası Bulunan Olguların Adli Tıp Açısından İrdelenmesi: Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü. İstanbul : 2005.
14. Akyol İ.U, Yücesoy A. Antalya Tabipler Odası 1996-2001 yılları arasında onur kuruluna sevk edilen dosyaların incelenmesi. Toplum ve Hekim Dergisi 2002;17(5):379-384.
15. Türk Tabipleri Birliği, Onur Kurulları Kılavuzu, Disiplin Soruşturması ve Kovuşturmasında Yasal Çerçeve ve Yöntem, Erişim adresi: http://www.info.dr.tr/hu/dizin-1 Erişim Tarihi: 19.02.2016.
16. Özer N, Karaman Özlü Z, Sarıtaş S. Cerrahi Kliniklerde Tedavi Gören Hastalar Haklarını Biliyorlar Mı? Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2009;12(4):19-28.
17. Önal G, Civaner M. ForWhatReasons Do Patients File a Complaint? A RetrospectiveStudy on PatientRightsUnits’ Registries. Trakya UniversityFaculty of Medicine Balkan Med J 2015;32(1):17-22.
18. Gündoğmuş Ü N, Ersoy N, Biçer Ü. Yüksek Sağlık Şurası Kararlarının Etik Açıdan Değerlendirilmesi. Toplum ve Hekim Dergisi 1998;13(1):8-14.
19. Hekim sayısı, hekim başına düşen kişi sayısı ve hekim başına hasta müracat sayısı, 2009-2014, Erişim adresiwww.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1612 Erişim Tarihi: 30.08.2016.
20. Montoya D, Rosmanich A, Velasquez V, Lopez J. MedicalLiabilityLawsuitsAccordingtoSpecialties in Chile. RevMedChil 1993;121(4):396-402.
21. Polat O, Pakiş I. Tıbbi Uygulama Hatalarında Hekim Sorumluluğu. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2011;2(3):119-125.
22. Pakiş I, Yaycı N, Karapirli M, Polat O. Ölümle sonuçlanan tıbbi uygulama hatalarına yaklaşımda adli otopsinin rolü. Türkiye Klinikleri J MedSci 2008; 28(1):30-39.
23. Can, İ Ö, Özkara E, Can M. Yargıtayda karara bağlanan tıbbi uygulama hatası dosyalarının değerlendirilmesi. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2011;25(2):69-76.
24. Sağlıkta Dönüşüm. T.C. Sağlık Bakanlığı, 2003, 28.
25. Belek İ. Sağlıkta Dönüşüm Halkın Sağlığına Emperyalist Saldırı, Yazılama Yayınevi, İstanbul; 2012, 219.
26. OECD (2016), Magneticresonanceimaging (MRI) exams (indicator). doi: 10.1787/1d89353f-en Erişim Tarihi: 31 Ağustos 2016.
27. Bursa Tabip Odası Kayıtları.