Manisa'da bir toplum sağlığı merkezi bölgesinde evde sağlık hizmeti alan kişilere bakım verenlerin yükünün değerlendirilmesi

Amaç: Bu çalışmada evde sağlık hizmeti alan hastalara bakım verenlerin yükünü ve ilişkili faktörleri değerlendirmek amaçlanmıştır. Yöntem: Kesitsel tipte olan araştırma, Manisa Şehzadeler bölgesinde 2014-2016 yıllarında evde sağlık hizmeti alan kişilere bakım verenlerde yürütülmüştür. Araştırmanın evreni 234 kişiden oluşmaktadır. Katılım oranı % 83.5'tir. Katılımcılara sosyodemografik özellikler, evde sağlık hizmeti alan kişinin hastalığı ile ilgili sorulardan oluşan bir anket formu ve bakım verenlerin yaşadığı stresi değerlendiren Zarit Bakım Veren Yük Ölçeği uygulanmıştır. Bulgular: Bakım verenlerin % 67.7'si orta/ileri/aşırı düzeyde yüke sahip, %87.4'ü kadın, %67.1'i bakım alan kişinin 1.derece akrabası ve %89.8'i alt sosyal sınıftadır. Bakım verenin alt sosyal sınıfta olması, hastanın gelini olması, geniş aile yapısı ve hastanın sağlık algısının kötü olması bakım verme yükünü artıran nedenlerdir. Sonuç: Bakım verenlerin ekonomik, sosyal ve ruhsal yönden desteklenmeleri gerekmektedir. Evde sağlık hizmeti alan kişilere bakım verecek olan ücretli bakıcıların teşvik edilmesi, konu ile ilgili ek çalışmaların planlanması da öneriler arasında bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Evde sağlık hizmeti, bakım veren yükü, Zarit bakım veren yükü ölçeği

Evaluation of caregivers' burden of the patients receiving home health service in Manisa

Objective: The aim of this study is to evaluate the caregivers' burden and relevant factors who look after patients that receive home health service. Method: This cross-sectional study is conducted caregivers who look after home health service patients in years 2014-2016 in Manisa Şehzadeler. The study consists of 234 individuals. The participation rate is 83.5%. A questionnaire which consists of sociodemographic factors, questions about the illness and Zarit Caregiver Burden Scale that evaluates caregivers' stress is applied to participants. Results: 67.7% of caregivers have mild/ moderate/ severe burden, 87.4% of them are women, 67.1% of them are first degree relatives and 89.8 % of them are members of lower social class. Having the caregiver in the lower social class, having the patient's daughter-in-law, extended family structure and patient's bad health perception are the reasons that increase the caregiver's burden. Conclusion: 67.7% of caregivers have mild/ moderate/ severe burden. Caregivers need to be supperted economically, socially and psychologically. It is also suggested that paid caregivers who cares patients at home should be promoted and additional studies should be carried out.

Keywords:

Home health service, caregiver burden, Zarit Caregiver Burden Scale,

PDF

___

1. Baran AG, Kalınkara V, Aral N, Akın G, Baran G ve Özkan Y. (2005). Yaşlı ve Aile İlişkileri Araştırması: Ankara Örneği. T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları:127.
2. Taşdelen P, Ateş A. Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi 2012;9(3): 22-29.
3. Havens B. Home Care Issues at the Approach of the 21st Century from a World Health Organization Perspective, An Annotated Bibliograpy. World Health Organization, Canada, 1999.
4. Arpacı F. Yaşlıya bakan kadınların bakım yüklerinin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi 2009; (1):61-72.
5. Gupta R. The perceived caregiver burden scale for caregivers of elderly in India. Journal of Applied Gerontology 2007, 26(2): 120-138.
6. Dramalı A, Demir F ve Yavuz M. Evde Kronik Hastaya Bakım Veren Hasta Yakınlarının Karşılaştıkları Sorunlar. I.Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı 1998.
7. Altun İ. Hasta Yakınlarının Bakım Verme Rolünde Zorlanma Durumları. I.Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı 1998.
8. Karahan A, Güven S. Yaşlılıkta Evde Bakım, Geriatri 2002, 5(4): 155-159.
9. Feldman FH, Waliser MN, Gould DA, Levine C. “When the Caregivers Needs Care: The Plight of Vulnerable Caregivers”, American Journal of Public Health 2002, 92(3): 409.
10. Dillehay R, Sandys M. Caregivers for Alzheimer’s patients: What we are learning from research.; International Journal of Aging and Human Development 1990, 30(4): 263–85.
11. Collins CE, Given BA, Given CW. Interventions with Family Caregivers of Persons with Alzheimer's Disease. The Nursing Clincs of North America 1994, 29(1): 195-207.
12. Toseland RW, Smith G, McCallion P. Familiy Caregivers of the Frail Elderly. Handbook of Social Work Practise with Vulnerable and Resilient Population 2001, 18(2),99-109.
13. Altun H. Hasta yakınlarının bakım verme rolünde zorlanma durumları. I.Ulusal Evde Bakım Kongresi Özet Kitabı, 24-26 Eylül 1998.
14. Larsen LS. Effectiveness of a counseling intervention to assist family caregivers of chronically ill relatives. J Psychosoc Nurs Ment Health Serv 1998; 36:26-32.
15. Yıldırım S, Engin E, Başkaya VA. İnmeli Hastalara Bakım Verenlerin Yükü ve Yükü Etkileyen Faktörler, Nöropsikiyatri Arşivi 2013; 50: 169-174.
16. İnci FH, Erdem M. Bakım verme yükü ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması geçerlilik ve güvenilirliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 11(4): 85-95.
17. Zarit SH, Reever KE, Bach-Peterson J. Relatives of the impaired elderly: correlates of feelings of burden. Gerontologist 1980; 20(6): 649-655.
18. Şirzai H, Ünsal Delialioğlu S, Sarı İF, Özel S. İnme ve bakım verme yükü. FTR Bil Der 2015; 18(3): 162-169.
19. Yüksel G, Varlıbaş F, Karlıkaya G, Şıpka Y, Tireli H. Parkinson hastalığında bakıcı yükü. Parkinson Hastalıkları Hareket Bozukluğu Dergisi 2007; 10(1-2): 26-34.
20. Shelkey M, Wallace M. Katz Index of independence in activities of daily living. J Gerontol Nurs 1999; 25(3): 8-9.
21. Boratav K. Sınıfların ve grupların sosyoekonomik nitelikleri. 2.Baskı, Ankara: İmge Kitapevi Yayınları, 2004, s. 33-60.
22. Aksakoğlu G. Sağlıkta Araştırma Teknikleri ve Analiz Yöntemleri. İzmir, 2001, s:329.
23. Selçuk KT, Avcı D. Kronik Hastalığa Sahip Yaşlılara Bakım Verenlerde Bakım Yükü ve Etkileyen Etmenler, SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2016; 7(1):1- 9.
24. Salama RAA, El-Soud FAA. Caregiver burden from caring for impaired elderly: a cross-sectional study in rural Lower Egypt. IJPH 2012; 9(4): 1-10.
25. Loureiro LSN, Fernandes MGM, Marques S, Nobrega MML, Rodrigues RAP. Burden in family caregivers of the elderly: prevalence and association with characteristics of the elderly and the caregivers. Rev Esc Enferm USP 2013; 47(5): 1129-36.
26. Costa TF, Costa KN, Fernandes Md, Martins KP, Brito Sda S. Quality of life of caregivers for patients of cerebrovascular accidents: association of (socio-demographic) characteristics and burden. Rev Esc Enferm USP · 2015; 49(2):243-250.
27. Özdemir FK, Şahin ZA, Küçük D. Kanserli Çocuğu Olan Annelerin Bakım Verme Yüklerinin Belirlenmesi, Yeni Tıp Dergisi 2009;26: 153-158.
28. Covinsky KE, Goldman L, Cook EF, Oye R, Desbiens N, Reding D, et al. The Impact of Serious Illness on Patients' Families. The Journal of the American Medical Association 1994;23: 1839-45.
29. Carey PJ, Oberst MT, McCubin MA, Hughes SH. Appraisal and Caregiving Burden in Family Members Caring for Patients Receiving Chemotherapy. Oncology Nursing Forum 1991;18: 1341-8.
30. Oberst MT, Thomas SE, Gass KA, Ward SE. Caregiving demands and appraisal of stress among family caregivers. Cancer Nursing 989;12: 209-15.
31. Gülseren L, Çam B, Karakoç B ve ark. Şizofrenide Ailenin Yükünü Etkileyen Etmenler, Türk Psikiyatri Dergisi 2010;21(3):203-12.
32. Çayır Y, Avşar ÜZ, Avşar Ü, Cansever Z, Khan AS. Evde Sağlık Hizmetleri Alan Hastaların Özellikleri ve Bakım Verenlerin Beklentileri, Konuralp Tıp Dergisi 2013;5(3):9-12.
33. Mollaoğlu M, Özkan Tuncay F, Kars Fertelli T. İnmeli hasta bakım vericilerinde bakım yükü ve etkileyen faktörler. DEUHYO ED 2011; 4(3): 125- 130.
34. Tosun SA, Doğan S, Kartın PT, Zincir H. Radyoterapi Uygulanan Kanser Hastalarının Bakım Vericilerinin Bakım Verme Yükü ve Yaşam Kalitesi, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2015;18:1.
35. Chou KR. Caregiver burden: A concept analysis. J Pediatr Nurs 2000; 15:398- 407.