Hatice Serap Koçak, Selma Öncel, Handan Zincir, Emine Ümit Seviğ

Determining primary school teachers’type 2 diabetes risk and healthy lifestyle behaviors

Amaç: Araştırma sınıf öğretmenlerinin tip 2 diyabet risk oranları, sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve diyabet riski ile ilişkili faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Araştırma tanımlayıcı tipte ve 975 sınıf öğretmeni ile yapılmıştır. Verilerin toplanmasında sınıf öğretmenlerinin sosyo-demografik özelliklerini içeren anket formu, diyabet riskini değerlendiren Finlandiya Diyabet Risk Anketi (FINDRISK) ile Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II (SYBDÖ-II) kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmaya grubunun yaş ortalaması 36.5±7.1 ve %50.7’si kadındır. FINDRISK’e göre sınıf öğretmenlerinin %5.7’si yüksek risk taşımaktadır. Sınıf öğretmenlerinin sağlık algısı azaldıkça FINDRISK’ten 15 puan ve üzerinde alanların yüzdesi artmaktadır(p<0.05).Kadın sınıf öğretmenlerinin fiziksel aktivite ve beslenme alt grup puan ortalamaları, erkek öğretmenlere göre istatistiksel açıdan anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (p<0.05). Bekar öğretmenlerin manevi gelişim, fiziksel aktivite, kişilerarası ilişkiler ve stres yönetimi alt grup puan ortalamalarının evlilere göre daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0.05). Sağlık durumlarını çok iyi olarak tanımlayanların fiziksel aktivite, manevi gelişim ve stres yönetimi puanları anlamlı olarak yüksek bulunmuştur (p<0.05). Tip 2 diyabet riski ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasında negatif yönde ilişki olduğu belirlenmiştir (r=-.071, p=0.026).

Keywords:

Healthy life style, risk of diabetes,

PDF

___

1. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Türkiye Diyabet Programı 2015-2020. Available at: http://diyabet.gov.tr/content/files/guncel/turkiye_diyabet_programi.pdf . Accessed 15.03.2017.
2. International DiabetesFederationSeventh Edition 2015.Available at: http://diyabet.gov.tr/content/files/guncel/turkiye_diyabet_programi.pdf. Accessed 15.03.2017
3. International DiabetesFederationRisk Prediction Tools (Predict - 2). Available at: http://www.idf.org/risk-prediction-tools-predict-2. Accessed 15.04.2015
4. Satman I, Yılmaz MT, Şengul A, Salman S, Salman F, Uygur S et al. Population-basedstudy of diabetesand risk characteristics in Turkey: Results of theTurkishDiabetesEpidemiologyStudy (TURDEP). DiabetesCare 2002;25:1551-1556.
5. Coşansu G. Küresel Tehdit: Diyabet. Available at: http://www.tdhd.org/pdf/dergi2009_1.pdf. Accessed 15.04.2012
6. Pan X-R, Li G-W, Hu Y-H, Wang J-X, Yang W-Y, An Z-X, et al. Effects of dietandexercise in preventing NIDDM in peoplewithimpairedglucosetolerance. The Da Qing IGT andDiabetesStudy. DiabetesCare 1997; 20:537-44.
7. Li P, Zhang P, Wang J, Gregg EW, Yang W, Gong Q, et al. Thelong-termeffect of lifestyleinterventionstopreventdiabetes in theChina Da QingDiabetesPreventionStudy: a 20-year follow-up. Lancet 2008;371:1783-1789.
8. Tuomilehto J, Lindstrom J, Eriksoon JK, Valle T, Hamalainen H, Ilanne Parikka P, et al. Prevention of type 2 diabetesbychanges in lifestyleamongsubjectswithimpairedglucosetolerance. N Engl J Med 2001;344:1343-1350.
9. Karakoç A. Sınıf Öğretmenlerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Bu Davranışları Etkileyen Bazı Faktörlerin Belirlenmesi. 2006, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 100 sayfa, Sivas.
10. Güngör İ, Hotun Şahin N. Sağlığın geliştirilmesinde kullanılan temel davranış değiştirme kuram ve modelleri. Hemşirelik Forumu Dergisi. Mayıs-Haziran Temmuz-Ağustos 2006; 6-13.
11. Ayaz S, Tezcan S, Akıncı A. Hemşirelik yüksekokulu öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışları. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005; 9(2):26-34.
12. Yılmazel G, Çetinkaya F, Naçar M. Hemşirelik Öğrencilerinde Sağlığı Geliştirme Davranışları.TAF PrevMedBull 2013;12(3):261-270.
13. Kural Aydın F. Prediyabetik Bireylerde Yaşam Tarzı Değişimi ile Klinik Diyabetin Önlenmesi: İnflamatuvar Belirteçlerin (CRP, ADMA, Visfatin) Prediktif Değeri ve Önemi. 2009, İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı, Tıpta Uzmanlık Tezi, 140 sayfa, İstanbul.
14. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD) (2009)DiabetesMellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu. Available at: http://www.turkendokrin.org/files/pdf. Accessed 10.03.2016.
15. Take Action toPreventDiabetes. A toolkitfortheprevention of type 2 diabetes in Europe. Available at: http://www.idf.org/webdata/docs/idf-europe/IMAGE%20Toolkit.pdf. Accessed10.04.2012.
16. FinnishDiabetesAssociation. Type 2 Diabetes Risk Assessment Form. Available at: http://www.diabetes.fi/files/1100/Type2diabetesRiskTest.jpg. Accessed10.04.2012.
17. Bahar Z, Beşer A, Gördes N ve ark. Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 12(1): 1 13.
18. Walker, SN, Hill-Polrecky DM. (1996). Psychometric Evaluation of TheHealth- PromotingLifestyle Profile-II. Available at: http://www.unmc.edu./nursing/docs/HPLPII_Abstract_dimension.pdf. Accessed 01.04.2014.
19. Lindström J, Peltonen M, Eriksson JG, Aunola S, Hamalainen H, IlannaPaprikka P, et al. DeterminantsfortheEffectiveness of LifestyleIntervention in theFinnishDiabetesPreventionStudy. DiabetesCare 2008; 31:857–862.
20. Absetz P, Oldenberg B, Hankonen N, Valve R, Heinonen H, Nissinen A, et al. Type 2 DiabetesPrevention in the Real World Three-YearResults of the GOAL LifestyleImplementation Trial. DiabetesCare 2009; 32(8):1418-1420.
21. Hellgren MI, Petzold M, Björkelund C, Wedel H, Jansson PA, LindbladU .Feasibility of the FINDRISC questionnairetoidentifyindividualswithimpairedglucosetolerance in Swedishprimarycare. A crosssectionalpopulation-basedstudy. DiabetMed 2012; 29(12): 1501-1505.
22. Saaristo T, Moilanen L, Korpi-Hyövalti E, Vanhala M, Saltevo J, Niskanen L, et al. LifestyleInterventionforPrevention of Type 2 Diabetes in PrimaryHealthCareOne-yearfollow-up of theFinnishNationalDiabetesPrevention Program. DiabetesCare 2010; 33(10): 2146-2151.
23. Tokuç B, Berberoğlu U. Edirne Merkez İlçe İlköğretim Okullarında Çalışan Öğretmenlerde Sağlığı Geliştirici Davranışlar. TAF PrevMedBull 2007; 6(6): 421-426.
24. Yalçınkayalı M, Özer F, Karamanoğlu A. Sağlık Çalışanlarında Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. TAF PrevMedBull 2007;6(6): 409-420.
25. Pasinlioğlu T, Gözüm S. Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Sağlık Personelinin Sağlık Davranışları. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 1998; 2(2):60-68.
26. Cürcanil M, Tan M, Özdelikara A.Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. TAF PrevMedBull 2010; 9(5):487-492.
27. Arslan C, Ceviz D. Ev Hanımı ve Çalışan Kadınların ObezitePrevalansı ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2007; 21 (5): 211-220.
28. Tokgöz E. Kadın Öğretim Elemanlarının Sağlığı Geliştirme Davranışları ve Etkileyen Etmenlerin Değerlendirilmesi. 2002, Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 647 sayfa, İzmir.
29. Lee RL, LokeAJ. Health-promotingbehaviorsandpsychosocialwell-being of universitystudents in Hong Kong. PublicHealthNurs. 2005;22(3):209-20.
30. Ak Ş, Çelen Ü, Özen Y, Tabak RS, Piyal B. Ankara Merkez İlçeler İlköğretim Okulları Çalışanlarının Sağlık Davranışları. TAF PrevMedBull 2006;5 (2): 83-93.
31. Johnson R. Genderdifferences in health- promotinglifestyles of AfricanAmericans. PublicHealthNurs. 2005; 22(2):130-137.
32. Haddad LG, Al-Ma’aitah RM, Cameron SJ, Armstrong- Stassen M. An Arabiclanguageversion of theHealthPromotionLifestyle Profile. PublicHealthNurs. 2001; 15(2):74-81.
33. Özkan S, Yılmaz E. Hastanede Çalışan Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2008; 3(7): 89- 104.
34. Açıksöz S, Uzun Ş, Arslan F. Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlık Algısı İle Sağlığı Geliştirme Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi 2013; 55: 181-187.
35. Vural BK. Sağlık Riskinin Belirlenmesi ve Hemşirelik için Önemi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 1998; 2 (2): 39-43.