Ulubey (Ordu) Yöresi Çarpışma Sonrası Tersiyer Yaşlı Mafik-Felsik Kayaçların Mineral Kimyası ve Petrokimyası, Doğu Pontidler, KD Türkiye
Eski bir adayayı olan Doğu Pontidler’in batı kısmında yer alan Ulubey (Ordu) yöresindeki çarpışma sonrası Tersiyer yaşlı volkanik kayaçlar dört takıma ayrılmıştır. Yenisayaca bazaltı plajiyoklas (An61–83), klinopiroksen (Wo42–44En39–41Fs15–18) ve olivine fenokristalleri ve titanomagnetit içerirken, Çatal Tepe ve Elekçioğlu Tepe takımı (ÇES), Işık Tepe takımı ve andezit/trakiandezit takımını oluşturan kayaçlar ise plajiyoklas (An23–78), klinopiroksen (Wo27–48En37–55Fs11–26), hornblend (Mg#= 0.63–0.76), biyotit (Mg#= 0.63–0.82), sanidin fenokristalleri, titanomagnetit ve apatit içermektedir. Petrokimyasal verilere göre, kayaçlar toleyitik-alkalenden kalk-alkalene kadar değişen karaktere sahip olup, orta-yüksek-K içerirler. Örneklerin çoğunun düşük Mg-numarası ile Cr ve Ni içeriklerine sahip olması, bu kayaçların mantodan türemiş ergiyiklerden itibaren önemli derecede ayrımlaşmaya uğradıklarını göstermektedir. Harker diyagramlarına göre, Yenisayaca bazaltı’nda klinopiroksen ± plajiyoklas ± magnetit ayrımlaşması, Çatal Tepe ve Elekçioğlu Tepe takımı (ÇES), Işık Tepe takımı ve andezit/trakiandezit takımını oluşturan kayaçlarda ise hornblend + biyotit + plajiyoklas ± magnetit ± apatit ± sanidin ayrımlaşması etkili olmuştur. Ulubey (Ordu) yöresi volkanitlerinin N-tipi Okyanus Ortası Sırtı Bazaltı (N-Type MORB)’na normalize edilmiş izelement dağılımlarına göre, Ulubey yöresi volkanik kayaçları özellikle büyük iyon yarıçaplı litofil element ve daha az oranda Th ve Ce konsantrasyonları bakımından zenginleşme, fakat Zr, Y ve TiO2 konsantrasyonları bakımından tüketilme göstermektedirler. Buna ilaveten, kayaçların büyük iyon yarıçaplı litofil elementlere kıyasla azalan Nb ve Ta içerikleri, orta derecede HNTE (hafif nadir toprak element) /ANTE (ağır nadir toprak element) oranları ve yüksek Th/Yb oranları; volkanitlerin köken magmasının muhtemelen daha önceden akışkanlar tarafından metazomatizmaya uğratılmış zenginleşmiş bir kaynak bölgeden (muhtemelen litosferik manto) türeyebileceklerini ifade etmektedir. C1-kondrite normalize edilmiş nadir toprak element dağılımları, düşük-orta derecede zenginleşmeyle konkav şekilli olup, Yenisayaca Bazaltı ile Çatal Tepe ve Elekçioğlu Tepe takımı (ÇES), Işık Tepe takımı ve andezit/trakiandezit takımını oluşturan kayaçların benzer kaynaklardan itibaren oluştuğunu düşündürmektedir. Nadir toprak element dağılımlarında gözlenen negatif Eu anomalisi, kayaçların gelişiminde plajiyoklas ayrımlaşmasının etkili olabileceğini göstermektedir.
Mineral Chemistry and Petrochemistry of Post-Collisional Tertiary Mafic to Felsic Cogenetic Volcanics in the Ulubey (Ordu) Area, Eastern Pontides, NE Turkey
Post-collisional Tertiary volcanic rocks in the Ulubey (Ordu) area at the western edge of the eastern Pontides palaeo-arc are divided into four suites. The Yenisayaca basalt (TB) contains plagioclase (An61-83), clinopyroxene (Wo42-44En39-41Fs15-18) and olivine phenocrysts and titanomagnetite microphenocrysts, whereas the Çatal Tepe and Elekçioğlu Tepe suite (ÇES), Işık Tepe suite (ITS) and andesite/ trachyandesite suite (ATS) rocks include plagioclase (An23-78), clinopyroxene (Wo27-48En37-55Fs11-26), hornblende (Mg#= 0.63-0.76), biotite (Mg#= 0.63-0.82), sanidine phenocrysts and titanomagnetite and apatite microphenocrysts. Petrochemically, the volcanic rocks show tholeiitic-alkaline to the calc-alkaline affinities, and have medium to high-K contents. Most samples have low Mg#, Cr, and Ni, which indicates that they have undergone significant fractional crystallization from mantle-derived melts. The geochemical variations can be explained by fractionation of common mineral phases such as clinopyroxene ± plagioclase ± magnetite in the Yenisayaca basalt, and hornblende + biotite + plagioclase ± magnetite ± apatite ± sanidine in the Çatal Tepe and Elekçioğlu Tepe suite, Işık Tepe suite and andesite/trachyandesite suite rocks. N-Type MORB-normalized trace element patterns show that Ulubey volcanic rocks are enriched in LILE and to a lesser extent in Th and Ce, but depleted in Zr, Y and TiO2. Besides, the rocks have depletion in Nb and Ta relative to LILE, moderate LREE/HREE ratios and high Th/Yb ratios, all of which indicate that parental magma(s) probably derived from an enriched source region (probably lithospheric mantle) which was previously modified by fluids. The C1-chondrite-normalized REE patterns are concave with low to medium enrichment, indicating similar source areas for the Yenisayaca Basalt, Çatal Tepe and Elekçioğlu Tepe suite, Işık Tepe suite and andesite/trachyandesite suite. The REE patterns also imply that negative Eu anomalies are probably associated with plagioclase fractionation in the evolution of the rocks.