H. Yıldız DAŞGAN, Kazım ABAK, Osman KAFTANOĞLU, A. O. ÖZDOĞAN

Effectiveness of bumblebee pollination in anti-frost heated tomato greenhouses in the Mediterranean Basin

Türkiye 22.000 ha seracılık alanına sahiptir. Sebze seralarının yaklaşık % 51'inde domates yetiştiriciliği yapılmaktadır. Akdeniz ülkeleri seralarında genellikle bitkilerin optimum istekleri seviyesinde düzenli ısıtma yapılmamaktadır. Kış aylarında yetiştirilen meyveleri tüketilen sebzelerin, düşük sıcaklık ve izole atmosfer nedenlerinden kaynaklanan yetersiz tozlanma problemi vardır. Çalışmanın amacı, don riskine karşı ısıtılan (anti-don) domates seralarında bombus arısının (Bombus terrestris) tozlayıcılık etkinliğini incelemektir. Denemede üç tozlama ve/veya meyve tutum uygulaması;'bombus arısı, sallama (vibrasyon), ve büyümeyi düzenleyici uygulaması karşılaştırılmıştır. Bitki materyali olarak, domates çeşitleri F 144, P 198, F 248 ve Vivia kış döneminde anti-don seralarda yetiştirilmiştir. Deneme seralarında, sera içi sıcaklığı 5 $^circC$'nin altına düşmeyecek şekilde ısıtma yapılmıştır. Elde edilen araştırma bulguları, Akdenize kıyısı olan ülkelerde (bölgelerde) anti-don (az ısıtılan) domates seralarında bombus arısının kış aylarında da etkin bir tozlayıcı olarak çalışabildiğini göstermiştir. Bombus arısı, sırasıyla vibrasyon ve büyümeyi düzenleyiciye göre toplam ürünü % 90 ve % 61 olarak artırmıştır. Bombus arısı ile tozlanan meyveler vibrasyona göre % 41 ve büyümeyi düzenleyiciye göre % 9 daha ağır olmuştur. Sonuç olarak, sezon dışında kış aylarında üretim yapılan seralarda, domateslerde yüksek verim ve pazarlanabilir meyve kalitesinde artış sağlamak için bombus arısı, sallama (vibrasyon) ve büyümeyi düzenleyici uygulamalarının yerine kullanılmalıdır.

Akdeniz Bölgesi anti-don ısıtılan domates seralarında bombus arısı tozlayıcılığının etkinliği

Abstract: Turkey has 22.000 ha of greenhouse area, and about 51% of vegetable greenhouses are used for tomato production. In Mediterranean countries generally greenhouses are not regularly heated at optimal levels. Fruity vegetables in winter have a problem of insufficient pollination due to low temperatures and isolated atmosphere. The aim of this study was to investigate the effectiveness of bumblebee (Bombus terrestris) pollination in tomato production in anti-frost heated greenhouses in the Mediterranean basin. Three fruit set applications, namely bumblebee, vibration and growth regulator, were used. Bumblebee pollination was compared to 2 other techniques that are commonly used in tomato greenhouses. The tomato varieties F 144, P 198, F 248 and Vivia were grown during the winter cultivation period. The heating system of the greenhouses was only used in the case of emergencies to maintain the temperature above 5 °C. The results showed that the bumblebee can be an efficient pollinator of tomato flowers in anti-frost heated greenhouses during winter in the Mediterranean basin. Bumblebee pollination increased the yield by 90% and 61% over vibration and growth regulator applications. Bumblebee pollinated tomato fruits were heavier than vibrated and growth regulator applied ones by 41% and 9%, respectively. In conclusion, bumblebee pollination should be used instead of growth regulators and vibration for increased yield and more marketable fruits.

PDF

___

Abak, K., H.Y. Daşgan, Ö. İkiz, N. Uygun, 0. Kaftanoğlu and H. Yeninar. 1997. Pollen production and quality in pepper grown in unheated greenhouses during winter and the effects of bumblebee (Bombus terrestris) pollination on fruit yield and quality. Acta Hort 437: 303-307.
Abak, K., H.Y. Güler and N. Baytorun. 1995. A comparative study in heated and unheated plastichouses of the Mediterranean costal region of Turkey on plant growth, yield dynamics and crop quality. Acta Hort. 412: 335-341.
Abak, K. and H.Y. Güler. 1994. Pollen fertility and the vegetative growth of various eggplant genotypes under low temperature greenhouse conditions. Acta Hort. 366: 85-91.
Abak, K., 0. Kaftanoğlu, A.O. Özdoğan and H.Y.|;Daşgan. 2000. Effectiveness of bumblebees as pollinators for eggplants grown in unheated greenhouses, Âcta Hort. 514: 197-203.
Asahira, T., T. Hosaki and K. Shinya. 1982. Regulation of low temperature induced malformation of tomato fruit by plant growth regulators. J. Japan Soc. Hort. Sci. 50: 468-474.
Banda, HJ. and RJ. Paxton. 1991. Pollination of greenhouse tomatoes by bees. Acta Hort. 288: 194-197.
Cervancia, C.R. and E.A. Bergonia. 1991. Insect pollination of cucumber (Cucumis sativus L.) in the Philippines. Acta Hort. 288: 278-282.
Cribb, D. 1990. Pollination of tomato crops by honeybees. Bee Craft 72: 228-231.
Daşgan H.Y., K. Abak and N. Baytorun. 1995. İki farklı gece sıcaklığına sahip serada yetişen domates bitkilerinin çiçek tozu canlılık ve çimlenmeleri. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi Bildirileri, Ciltli, Adana, 12-16.
Daşgan, H.Y., A.O. Özdoğan and 0. Kaftanoğlu. 1999. Comparison of honey bees (Apis mellifera) and bumblebees (Bombus terrestris) as pollinators for melons (Cucumis melo L) grown in greenouses. Acta Hort. 492: 131-134.
Ho, L.C and J.D. Hewitt, 1994. Fruit development. In: The Tomato Crop (Eds.: J.G. Atherton and J. Rudich), Chapman & Hall, pp. 201-239.
Jones, J.B., 1999. Plant characteristics and physiology. In: Tomato Plant Culture: In the Field, Greenhouse and Home Garden, CRC Press, Florida, pp.11-22.
Kaftanoğlu, O. 1999. Domestication of bumblebees (Bombus terrestris) and using them in the greenhouses for the pollination of cultivated crops. Final report of TU-Pollination Project under the NATO Science for Stability Program. Adana, Turkey.
Kaul, M.L.H., 1991. Reproductive biology in tomato. In: Genetic Improvement of the Tomato. Monographs on Theoretical and Applied Genetics. (Ed.: Kallo, G.) Vol. 14. Springer-Verlag, Berlin, pp. 39-50.
Kinet, J.M. and M.M. Peet. 1997. Tomato. In: The Physiology of Vegetable Crops. (Ed.: H.C. Wien), CAB International. London and Washington DC, pp. 207-258.
Mapelli, S., G. Torti, M., Badino and G.P. Soressi. 1979. Effects of GA3 on flowering and fruit set in a mutant of tomato. Hort'Science 14:736-737.
Mead, R. and R.N. Curnow. 1983. Statistical Methods in Agriculture and Experimental Biology. Chapman and Hall, London, New York
Morandin, LA., T.M. Laverty and P.G Kevan. 2001. Effect of bumblebee (Hymenoptera: Apidae) pollination intensity on the quality of greenhouse tomatoes. J. Econ. Ento. 94: 172-179.
Neisweinder, R.B. 1956. Pollination of greenhouse tomatoes by honeybees. J. Econ. Ento. 49: 436-437.
Paydaş, S., S. Eti, O. Kaftanoğlu, E. Yasa and K. Dem. 2000. Effects of pollination of strawberries grown in plastic greenhouses by honeybees and bumblebees on the yield and quality of the fruits. Acta Hort. 513:443-451.
Ravestijn, W. van and J. Sande van der, 1991. Use of bumblebees for the pollination of glasshouse tomatoes. Acta Hort. 288: 204-212.
Ravestijn, W. van. 1990. Bumblebees are good alternatives to truss vibration in round tomatoes. Hort. Abst. 60: 506.
Rylski, I. 1979. Fruit set and development of seeded and seedless tomato fruits under diverse regimes of temperature and pollination. J. Am. Soc. Hort. 104: 835-838.
Sande, J. van der. 1990. Bumblebees are good alternatives to truss vibration for beefsteak tomatoes. Hort. Abst. 60: 506.
Sawhney, V.K. and D.H. Dabbs, 1978. Gibberellic acid induced multilocular fruits in tomato and the role of locule number and seed number in fruit size. Canadian J. of Bot 56: 2831-2835.
Winston, M. 2001. Bees under glass. Bee Culture 129: 13-16.