Hakan ÖZER, Erdoğan ÖZTÜRK, Taşkın POLAT

Determination of the agronomic performances of some oilseed sunflower (Helianthus annus L.)

Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) uzun zamandan beri Doğu Anadolu Bölgesinde çerezlik bir bitki olarak yetiştirilmektedir. Ancak, yağlık çeşitlerin yetiştirilmesine daha son yıllarda başlanılmıştır. Bununla birlikte, bu yağlık tiplerin, özellikle hibrit olanların bölge koşullarındaki performans durumlarına dair herhangi bir araştırma sonucu bulunmamaktadır. Bu nedenle, 1998 ve 2001 yıllarında, Erzurum sulu koşullarında bazı hibrit ayçiçeği çeşitlerinin performansları ve genotipik farklılıklarını değerlendirmek üzere bir deneme yürütülmüştür. Bu tarla çalışmasından elde edilen iki yıllık sonuçlara göre genotipler tane iç oranı hariç, incelenen tüm özellikler yönünden önemli ölçüde farklılık göstermiştir. Benzer şekilde yıllar agronomik parametreler üzerine 1000 tohum ağırlığı hariç önemli etkide bulunmuştur. Bu çalışma, bölge koşullarında hibrit ayçiçeği çeşitlerin kullanılmasıyla yüksek verim değerlerine ulaşmanın mümkün olduğunu ortaya koymuştur. İki yıllık veriler ışığında, yüksek tohum ve yağ verimine sahip P-64A52, Trakya-80, AS-508 ve Hl çeşitlerinin bölge koşullarında başarıyla yetiştirilebileceği söylenebilir.

Erzurum ekolojik koşullarında yetiştirilen bazı yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) hibridlerinin agronomik performanslarının belirlenmesi

In eastern Anatolia, the sunflower (Helianthus annuus L.) has been grown as a confectionary crop for a long time, but oilseed sunflower types have more recently been grown commercially. No information on the performance of oilseed sunflower hybrids for this region is, however, available. Therefore, during the 1998 and 2001 growing seasons, a field experiment was conducted to evaluate the agronomic performances and genotypic differences of some sunflower hybrids under Erzurum conditions. In this study 20 sunflower genotypes were used. The 2-year results showed that the genotypes differed significantly in all the characteristics investigated, except for kernel percentage. Similarly, the year had a significant influence on the agronomic parameters of the genotypes, with the exception of 1000-seed weight. The present study suggests that higher seed yields may be achieved through the use of hybrid genotypes under the region's conditions. Based on these 2 years' data, it can be concluded that P-64A52, Trakya-80, AS-508 and HI with their higher seed and oil yield could be successfully grown under this region's conditions.

PDF

___

Amir, H.A. and F.M. Khalifa. 1991. Performance and yield of sunflower {Helianthus annuus) genotypes under rainfed and irrigated conditions in Sudan. J. Agric. Sci. Camb. 116: 225-251.
Atakişi, İ., C. Sağlam and H. Turhan. 1994. Trakya bölgesinde hibrit ayçiçeği tablalarında görülen bazı anormalliklerin verim ve verim unsurlarına etkileri. Trakya Üniv. Tekirdağ Zir. Fak. Der. 3: 188-198.
Bange, M.P., G.L. Hammer and K.G. Rickert. 1997. Environmental control of potential yield of sunflower in the tropics. Aust. J. Agric. Res. 48: 231-240.
Biberdzic, M., D. Lazovic and N. Deletic. 1998. Production and quality traits of some domestic sunflower hybrids. 2nd Balkan Symposium on Field Crops. Volume 1, Genetics & Breeding. Novisad, Yugoslavia, 16-20 June 1998, 353-355.
Dedio, W. 1985. Effect of seeding and harvesting dates on yield and oil quality of sunflower genotypes. Can. J. Plant Sci. 65: 299-305.
Esechie, H.A., S. Elias, V. Rodriguez, and H.S. Al-Asmi. 1996. Response of sunflower (Helianthus annuus L.) to planting pattern and population density in a desert climate. J. Agric. Sci. Camb. 126: 455-461.
Gür, M.A., H. Kılıç, A. Özel and 0. Çopur. 1997. Harran ovası koşullarında farklı ayçiçeği (Helianthus annuus L) çeşitlerinin verim ve verim unsurlarına etkisi üzerine bir araştırma. Türkiye 11. Tarla Bitkileri Kongresi. 22-25 Eylül, 1997, Samsun, 217-221.
Harris, H.C., J.R. McWilliam and W.K. Mason. 1978. Influence of temperature on oil content and composition of sunflower seed. Aust. J. Agric. Res., 29: 1203-212.
İlbaş, A.İ., B. Yıldırım, B. Arslan, Ö. Dede and E. Günel. 1996. Van ekolojik koşullarında bazı ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin verimi ve önemli tarımsal özellikleri üzerinde bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniv. Zir. Fak. Der. 6: 189-203.
İlisulu,|K. and 0. Arslan. 19.73. Bazı yabancı ve yerli ayçiçeği çeşitleri üzerinde'adaptasyon ve melezleme araştırmaları. Türkiye Bilimsel Araştırma Kurumu. IV. Bilim Kongresi Tebliğleri, 5-8 Kasım 1973, Ankara, s 1-5.
Karas K. 1986. Erzurum ekolojik koşullarında bazı yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin fenolojik, morfolojik özellikleri ile verim ve verim değerleri üzerinde bir araştırma. DOĞA TU Tar. ve Or. D. 10: 366-377.
Kara, K. 1988. Erzurum koşullarında gömme ve yazlık ekilen bazı yağlık (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin fenolojik, morfolojik özellikleri ile verim ve verim öğeleri üzerinde bir araştırma. DOĞA TU. Tar. ve Or. D. 12 (2): 190-203.
Kara, K. 1991. Bazı yerli ve yabancı yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin zirai karakterleri üzerine bir araştırma. Atatürk Üniv. Zir. Fak. Der. 22: 62-77.
Karaaslân, D., T. Söğüt and D. Sakar. 1999. Diyarbakır sulu koşullarında ikinci ürün tarımına uygun ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin belirlenmesi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi. 15-18 Kasım 1999, Adana, Cilt II, Endüstri Bitkileri, pp. 52-56.
Kıllı, F. 1997. Kahramanmaraş ekolojik koşullarında yağlık melez ayçiçeği (Helianthus annuus L) çeşitlerinin verim ve verim unsurları üzerine bir araştırma. DOĞA TU. Tar. ve Or. D. 21: 149-1-55.
Oral, E, and K. Kara. 1989. Erzurum ekolojik koşullarında bazı'yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitleri üzerinde bir araştırma. DOĞA TU Tar. ve Or. D. 13: 342-355.
Pereira, M.L., V.O. Sadras and N. Trapani. 1999. Genetic improvement of sunflower in Argentina between 1930 and 1995. I. Yield and its components. Field Crops Research. 62: 157-166.
SAS Institute, 1990. SAS/STAT user's guide. Version 6. 4th ed., SAS Inst, Cary, NC
Stanqjevic, D., R. Petrovic, D. Dijanovic and V. Stankovic. 1998. Variability of oil and protein contents in sunflower seed as affected by the hybrid and location, 2nd Balkan Symposium on Field Crops. Volume 1, Genetics & Breeding. Novisad, Yugoslavia, 16-20 June 1998, pp. 379-381.
Süzdr, S. and İ. Atakişi. 1993. Farklı boydaki hibrit ayçiçeği çeşitlerinde verim ve verim unsurları üzerinde araştırmalar. Trakya Üniv. Tekirdağ Zir. Fak. Der. 2 (2): 81-92.
Ülgen, N. and N. Yurtsever. 1995. Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü. Genel Yayın No: 209, Teknik Yayın No: 66, Ankara.
Yılmaz, H.A. and N. Bayraktar. 1996. İki farklı lokasyonda 12 ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşidinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Tarım Bilimleri Der. 2: 63-69.