İlk Üç Sure Özelinde İbn Kesir'in, Taberi Rivayetleri ile İlgili Değerlendirmelerinin Tahlili

Tefsir ilminin geleneksel metodolojisini ortaya koyan iki temel yöntemden, rivâyet tefsirinin en önde gelen ve kendisinden sonra yaşamış müfessirleri ziyadesiyle etkileyen iki ismi, şüphesiz İbn Kesir ve Taberidir. Temelde aynı metodu kullanan bu iki büyük müfessirin zaman zaman ayetlerin izahında ve rivayetlerin kullanılmasında farklı bakış açılarına sahip oldukları ve ayrıntılarda da olsa farklı tefsir teknikleri uyguladıkları görülmektedir. Temelde ve ilkesel olarak benzer usullere sahip bu iki müfessirin teferruatta uyguladıkları bu farklı teknikleri ve ortaya koydukları farklı bakış açılarını ve bunlara dayanak olan delilleri ortaya koymak, bu alanda çalışma yapacaklara Kuranı anlama konusunda farklı ve yeni ufuklar açacaktır. Biz de ilk üç sure özelinde, bu iki büyük müfessirin ayetlerle ilgili naklettikleri rivayetleri ve getirdikleri izahları ve bu izahlara ait delilleri karşılaştırarak belirginleşen farklılıkları veya benzerlikleri göstermeye çalışacağız. Bu çalışmada esas üzerinde duracağımız konu, ayetlerin izahı sadedinde nakledilen Taberi rivayetleri ile ilgili İbn Kesirin değerlendirmelerini, bu değerlendirmelerin dayanaklarını, rivayetlerle ilgili iki müfessirin bakış açılarını ve ölçütlerini belirlemektir. Bu kapsamda iki tefsirin karşılaştırılması ile ortaya çıkan sonuç metodoloji farklılıklarının sebeplerini belirginleştirecektir. Ayrıca iki müfessirin farklı bakış açılarına sebep olan etkenler de bu kapsamda değerlendirilecek hususlardandır. Rivayetlerin değerlendirirken İbn Kesir pek çok ölçüte başvurmuş aynı rivayeti hem teknik açıdan hem de metin içeriği açısından tahlil ederek eleştirilerini ortaya koymuştur. Aynı hususlarda Taberinin tutumu ile İbn Kesirin tutumu arasındaki ilkesel ya da detaylardaki farklılıklar tefsir usulü açısından önemli olduğu kadar bu usulün uygulanışı ile ilgili farklılıkları ortaya koyması bakımından da önemlidir. Bu husus Tefsir alanında çalışma yapacaklara rivayetlerin değerlendirilmesi ile alakalı olarak önemli bir veri oluşturacaktır. Rivayetlerin değerlendirilmesinde rivayetin sıhhati ile ilgili konuların yanında bu rivayetlerin diğer rivayetlerle telif edilmesi ve diğer sahih kaynaklara arzı meselesi de iki müfessirle ilgili önemli bakış açılarının ortaya çıkarılmasını sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Müfessir, İbn Kesir, Taberi, Karşılaştırma

An Analysis of Ibn Kathir's Evaluations Regarding Tabari Narrations in the First Three Surahs

Undoubtedly, Ibn Kesir and Tabari, who greatly influenced the commentators lived after them, are two of the most prominent names of narration tafsir, which is one of the two basic methods that reveal the traditional methodology of the science of tafsir. It is seen that these two great commentators, who basically use the same method, have different perspectives in the explanation of the verses and the use of the narrations from time to time, and they apply different interpretation techniques in the details. Revealing these different techniques and the different perspectives they put forth, and the evidences that support them, will open different and new horizons for those who will study in this field in understanding the Qur'an. In the first three suras, we will try to show the differences or similarities that become clear by comparing the narrations and explanations of these two great commentators about the verses and the evidences for these explanations. In this study, the main subject we will focus on is to determine the evaluations of Ibn Kesir about the narrations of Tabari transmitted for the explanation of the verses, the basis of these evaluations, the perspectives and criteria of the two commentators about the narrations. In this context, the result obtained by comparing the two tafsir will clarify the reasons for the methodological differences. In addition, the factors that cause the different perspectives of the two commentators are among the issues to be evaluated in this context. While evaluating the narrations, Ibn Kathir applied to many criteria and analyzed the same narration both technically and in terms of text content, and presented her criticisms. The differences in principle or in details between Tabari's attitude and Ibn Kesir's attitude on the same issues are important in terms of tafsir method as well as revealing the differences in the application of this method. This issue will create important data for those who will work in the field of tafsir regarding the evaluation of the narrations. In the evaluation of the narrations, besides the issues related to the authenticity of the narration, the issue of the reconciliation of these narrations with other narrations and their submission to other authentic sources will enable to reveal important perspectives about the two commentators.

Keywords:

Tafsir, İnterpreter, İbn Kesir, Method, Comparison,

PDF

___

Bayar, Fatih. "Taberi'nin Tefsir Metodolojisi",Bursa: Uludağ Üniv. Sosyal Bilimler Enst. Temel İslam Bilimleri Anabilim dalı, Yayınlanmış Doktora Tezi, 2008.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî el-Beyhakī. es-Sünenü'l-Kübrâ. thk. Abdullah bin Abdu'l-Muhsin et-Türkî.Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 2003.
Birışık, Abdulhamit. "Tefsir." TDV İslam Ansiklopedisi, Erişim 10 Ağustos 2021 https://www.islamansiklopedisi.org.tr/tefsir. 40/
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. Kitâbu'd-Duefâ.thk. Ebû Abullah Ahmed bin ibrahim bin ebi'l-Ayneyn. Taif: Mektebetü İbn Abbas, 2005.
Büyük, Enes. "Re'y Tefsirini Yasaklayan Rivayet Bağlamında Re'y-Tefsir İlişkisi." Din Bilimleri Akademik Araştırma Degisi, 2019: 643-671.
Cevzî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyüb ez-Zürâî el-Hanbelî. ed-Duefâ ve'l-Metrûkûn. thk. Abdullah el-Kadî.Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1996.
Dâvûdî, Şemsüddîn Muhammed b. Alî b. Ahmed el-Mısrî ed-Dâvûdî. Tabakâtü'l-Müfessirîn. Beyrut: Daru'l-Kütütbî'l-İlmiyye, 1983.
Fayda, Mustafa. "Taberî, Muhammed b. Cerîr." TDV İslam Ansiklopedisi, Erişim 10 Ağustos 2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/taberi-muhammed-b-cerir
Harbî, Hüseyin Ali el-Harbî. Menhecü el-İmam İbn Cerir et-Taberi fi't-Tercih. Cizan: Daru'l-Cenadiriyye, 2008.
İbn Ebû Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. Tefsîrü'l-Kur'âni'l-Azîm. thk. Es'ad Muhammed et-Tayyib. Suudi Arabistan: Mektebetü Nizâr Mustafa Bâz, 1999.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. el-Metâlibü'l-Âliye. Mekke: Daru'l-Âsıme, 2000.
—. Tahrîru Takrîbü't-Tehzîb. thk Muhammed Avvâme. Mısır: Müessesetü'r-Risale, 1997.
—. Tehzîbü't-Tehzîb. Hindistan: Matbaatü Daru'l-Maârif en-Nizamiyye, 1908.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim, ve Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî İbn Hibbân. el-Mecrûhîn mine'l-Muhaddisîn. thk. Hamdî Abdulmecîd es-Selefî. Riyad: Daru's-Sâmiî, 2000.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav' b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkî eş-Şafiî. Tefsiru'l-Kur'ani'l-Azim. thk. Sâmi bin Muhammed Selâme. Riyad: Daru't-Tayyibe, 1999.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav' b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkî eş-Şafiî. Umdetü't-Tefsîr ani'l-Hâfız İbn Kesîr. thk Ahmed Şâkir. İskenderiye: Dâru'l-Vefâ,2005.
İbn Sa'd, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ el-Kâtib el-Haşimî el-Basrî el-Bağdâdî. et-Tabakâtü'l-Kübrâ. thk. Muhammed Abdulkâdir Atâ. Beyrut: Daru'l-Kütübü'l-İlmiyye, 1990.
İsfahânî, Ebû Nuaym Ahmed b. Abdillâh b. İshâk el-İsfahânî. Kitabü'd-Duefâ.thk. Faruk Hammâde. Daru's-Sekâfe, 1984.
Kur'an Yolu. Erişim 16 Ağustos 2021. https://kuran.diyanet.gov.tr
Kürd Ali, Muhammed b. Abdurrezzak b. Muhammed. Hıtatü'ş-Şâm. Dımaşk: Mektebetü en-Nûrî, 1983.
Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmî li- Ahkami'l-Kur'ân. thk Ahmed el-Berdûnî. Kahire: Daru'l-Kütübi^l-Mısrıyye, 1964.
Lâhim, Süleyman b. İbrahim. Menhecü Tefsiru İbn Kesîr. Riyad: Daru'l-Müslim, 1999.
Mellâh, Ebû Abdurrahmân Mahmûd b. Muhammed. el-Ehâdîsü'd-Daîfe ve'l-Mevdûa Elletî Hekeme Aleyhâ Hâfız İbn Kesîr Fî Tefsîrihî. Medine: Mektebetü'l-Ulûm ve'l-Hikem, 2010. Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşe. Sahîh-i Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî.Kahire: Daru'l-İhyâi't-Türâsi'l-Arabiyye
Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî en-Nesâî. Ed-düefâ ve'l-Metrûkûn.thk. Mahmud İbrahim Zâid. Halep: Dâru'l-Va'y, 1976.
Özaydın, Abdulkerim. "İbn Kesîr, Ebü'l-Fidâ". TDV İslam Ansiklopedisi, Erişim 15 Ağustos 2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-kesir-ebul-fida
Râcihî, Abdulazîz b. Abdullah b. Abdurrahmân. Şerhu Tefsiri İbn Kesîr. Pdf:Şâmile, 2020. https://shamela.org/pdf/9f89126c7e789c55a5c14f4eddc8ed2f
Şakir, Ahmed. Umdetü't-Tefsir ani'l-Hafız İbn Kesîr. İskenderiyye: Daru'l-Vefa, 2005.
Savut, Harun. Tefsir İlminin Rivayet Kaynaklı Sorunlarına Bir Çözüm Arayışı İbn Kesîr'in Tefsirü'l-Kur'ani'l-Azîmi, Yaınlanmış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimelr Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Tefsir Anabilim Dalı, 2016.
Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî es-Süyûtî eş-Şafiî. Zeylü Tabakâtü'l-Huffâz. Zekeriya Amîrât. Beyrut: Daru'l-Kütübü'l-İlmiyye, 1983.
Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî.Câmiu'l-beyân 'an Te'vîli Âyi'l-Kur'ân. thk. Abdullah bin Abdulmuhsin et-Türkî. Kahire: Dâru Hicr, 1997.
—. Câmiu'l-beyân 'an Te'vili Âyi'l-Kur'an. thk. Ahmed Şâkir. Kahire: Mektebetü İbn Teymiye,
Zehebî, Muhammed Hüseyin. et-Tefsîr ve'l-Müfessirûn. Kahire: Mektebetü Vehbe, 2003.