Arapçada “عَقَل/Akale” Maddesinin Anlam Alanı ve Kur’an’da Kullanımı

Bir dilin öğrenilmesinde kelimelerin yüklendiği anlamların bilinmesi önemli bir olgudur. Kelimelerin anlamlarının zamanla, daraldığı veya genişlediği bilinmektedir. Arap dilinde bahsedilen bu durumların tamamına rastlamak mümkündür. Araplar, İslam’ın gelişi ile birlikte yeni bir inançla ve yeni bir kültürle karşılaştılar. Bu yeni inanç ve kültür onların eski, inanç ve kültürlerine yeni değerler, dillerine yeni lafızlar getirmenin yanı sıra, var olan lafızlara yeni manalar yüklemiş ya da kullanılagelen manalarda birtakım değişimler yapmıştır. Bir dil mucizesi olarak indirilen Kur’an’ın bunda katkısı büyüktür. Kur’an merkezli dil çalışmaları sayesinde Arap dilinin bugünkü gelişmişlik düzeyine ulaştığı söylenebilir. Kur’an’ın doğru anlaşılmasına küçük bir katkı olsun diye bu makalede عَقَل maddesi anlambilim açısından ele alınarak değerlendirilmiştir. Sözü geçen kelime, bazı klasik Arapça sözlüklerden taranarak bu kelimenin delalet ettiği manaların tespitine çalışılmış sonra Kur’an’da kelimenin geçtiği ayetler tespit edilerek bazı müfessirlerin bu kelimeye yükledikleri manalara yer verilmiştir. Bu sayede kelimenin manasında anlam daralması ya da anlam genişlemesi olup olmadığının tespitine çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kur’an, Anlambilim, Akıl, Arapça

Semantic field of substance for "عقل/ a-ka-le" in Arabic and usage of it in the Qur'an

It is important to know the meanings of words when a language is learned. Besides this it is clear that the meanings of the words become narrowed or widened in time. It is possible to come across all of these situations which are mentioned above in the Arabic language. The Arabs are confronted with a new belief and a new culture with Islam. These new beliefs and cultures bring new values to their old, beliefs and cultures, new words to their tongues, as well as new changes to existing words or changes in used manners. Also the languages of the Qur’an as the miracle play a great role in this. Thanks to the Qur’an-based language studies, Arab language reached development level in the present time. In this article, for the correct understanding of the Qur’ãn as a small contribution, I will examine the word عَقَل in term of semantic. First of all, the meanings of this word searched classical Arabic lexicon and then the word determined from Qur’ãn verses. Besides this I will give some interpreter opinions about the meaning of this word. Thanks to these I will try to determine that whether the meaning of the word narrowed or not.

Keywords:

Qur’ãn, Semantics, Mind, Arabic,

PDF

___

Bolay, Süleyman Hayri “AKIL”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1989.
El-Farabi, İbrahim b. El-Hüseyn, Mucemü Divani’l-Edeb, Tah. Ahmed Muhtar Ömer, Kahire, 2003.
El-Gurtubi, Şemsüddin, el-Camiu li Ahkami’l-Kuran, Tah. Ahmed el-Berduni, İbrahim Etgış, Alemü’l-kütüb, 1964.
El-Herevi, Kasım b. Sellam, el-Ğaribü’l-Musannef, Tah. Saffan Adnan Davudi, Mecelletü’l-Camiati’l-İslamiyyeti bi’l-Medneti’l-Münevvera, ty.
El-Vahidi, Muhammed b. Ali, el-Vasit fi Tefsiri’l-Kuani’l-Mecid, Tah. Adil Ahmed Abdulmevcud, Ali Muhammed Maud, Ahmed Muhammed Sıra, Ahmed Abdulğani el-Cemel, Abdurrahman Avis, el-Kütübü’l-İlmiye, Beyrut, 1994.
Er-Râğıb, el-İsfahânî, Müfredâtu Elfâzu’l-Kur’an, Tah. Adnan Dâvûdî, Dımaşk 2009.
Et-Taberi, Ebu Cafer, Camiu’l-Beyan fi Tevili’l-Kuran, Tah. Ahmed Muhammed Şakir, Müessesetü’r-Risale 2000.
Ez-Zemahşeri, Amr b. Ahmed, el-Keşşaf an Hagaigı Ğavamıdı’d-Tenzil, Daru’l-Kütübi’l-Arabi, Beyrut, t.y.
Ez-Zemahşeri, Amr b. Ahmed, Esasü’l-Belağa, Tah. Muhammed Basıl, Beyrut, 1998.
Halil, b. Ahmed el-Ferahidi, Kitâbü’l-Ayn, Tah. Mehdi Mahzumî, İbrahim Semarrâî, Dâru Mektebeti’l-Hilal, ty.
İbn Kesir, İsmail b. Amr, Tefsiru’l-Kurani’l-Azim, Tah. Sami b. Muhammed Sellame, Daru Tayyibe li’n-Neşri ve’t-Tevzi, 1999.
İbn. Faris, Ahmed, Mucemu’l-Megayisi’l-Luga, Tah. Abdusselam Muhammed Harun, 1979.
İbn. Side Ali b. İsmail, el-Muhassas, Tah. Halil İbrahim Ceffal, Daru İhyâi Türasü’l-Arab, Beyrut,1996.
Pişgin, Yasin, Kur’anda Kalbin Akledişi: İman, Kelam Araştırmaları, 2013.
Seyyid Şerif, el-Cürcânî, Mu’cemü’l-Ta’rifât, Tah. Muhammed Sıddık el-Minşâvî, Kahire 2004.
Şentürk, Mustafa, Kur’an’da Akıl, Yeni Zamanlar Yayınları, İstanbul 2004.
Şahin, Naim, “ Kur’an-ı kerim’de akıl ve aklın değeri meselesi” sü. İlahiyat fak. Dergisi, sayı:VIII, Konya 1999.