TUVACADA SÖZLÜKSELLEŞMİŞ ZARF-FİİLLİ YAPILAR

Bu makalede, Güney Sibirya Türk dillerinden biri olan Tuvacada sözlükselleşmiş zarf-fiilli yapılar betimlenmektedir. Eşzamanlı bakış açısına göre sözlükselleşme, ögelerin olağan bir oluşum sonucunda dilin söz varlığına girmesini ifade etmektedir. Diğer birçok Türk dilinde olduğu gibi Tuvacada da birçok zarf- fiilli yapı zamanla sözlükselleşerek yeni sözlükbirimlere dönüşmüştür. Ayrıca bu sözlükbirimler, daha sonra sontakılar, zarflar, nitelemelikler, sıralama bağlayıcıları, bağlaşık cümle bağlayıcıları ve bağımsız cümle bağlayıcıları gibi değişik gramatikal işlevler de üstlenmiştir. Bu makale bağlamında zarf-fiili yapıların leksikalleşmesi, sadece Standart Tuvaca bağlamında değil, aynı zamanda diğer Tuvaca diyalekler (Altay Tuvacası gibi) de dikkate alınarak irdelenmektedir.

Lexicalized Converbs in Tuvan

This article is a descriptive study of lexicalized converbs in Tuvan, one of South Siberian Turkic. Lexicalization is the process of adding elements in the lexicon of a language. As in other Turkic languages, there are also many lexicalized converb forms in Tuvan functioning as grammatical units such as verbal lexemes, postpositions, adverbs, attributes and various types of conjunctions. In this article, mainly lexicalized converbs are investigated in Standard Tuvan and Tuvan dialects (e.g. Altai Tuvan).

___

AYDEMİR, İbrahim Ahmet (2009), Konverbien im Tuwinischen. Eine Unterschung unter Berücksichtigung des Altai-Dialkets. Harrassowitz: Wiesbaden.

.........., (2013), Tuvacada Cümelelerin Bağlanma Teknikleri Üzerine Notlar, VI Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri 20-25 Ekim 2008, Cilt I, Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara: 489-498.

BRİNTON, Laurel J. & Elizabeth C. TRAUGOTT (2005), Lexicalization and Language Change. Cambridge University Press.

BUßMANN, Hadumod (1990), Lexikon der Sprachwissenschaft. Alfred Kröner Verlag: Stuttgart.

GABAIN, A. von (1974), Alttürkische Grammatik. Wiesbaden. (= Porta Linguarum Orientalium, neue Serie 15.)

HARRİSON, K. D. (2000), Topics in the phonology and morphology of Tuvan. PhD Thesis, Yale University

ISXAKOV, F. G. & PALMBAX, A. A. (1961), Grammatika tuvinskogo jazyka. Fonetika i morfologija. Moskva

JOHANSON, Lars (1993), Typen türkischer Kausalsatzverbindungen. Journal of Turkology (Szeged) 2: 213-267.

LEHMANN, Christian (2002), New reflections on grammaticalization and lexicalization. Wischer, Ilse & Diewald, Gabriele (eds.), New reflections on grammaticalization. Amsterdam & Philadelphia: J. Benjamins (TSL, 49): 1-18.

SCHÖNİG, Claus (1998), South Siberian Turkic. Lars Johanson & Eva A. Csato (Eds.) The Turkic languages. Routledge: London & New York: 403-416.

TRs= TENİEV, Ė. R. (Red.) (1968), Tuvinsko-russkij slovar. Moskva: Sovetskaja Ėnciklopedia.

Törä:n Čuγa:-1 = Törä:n čuγa. Ege kolanïη ükü klazïnïη nomčulγa nomu. (1959), Kyzyl.

Töre:n Čuga:-2 (= Töre:n Čuga: 2, Ege kolanïη 2-gi Klazïnγa Ö:redilge Nomu, (2004), Tıvanın Nom Ündürer Çeri, Kızıl.