KUTADGU BİLİG'DE KÖR- GÖRMEK : ÇOK ANLAMLILIK, METAFOR ve GRAMERLEŞME
Eldeki çalışma, Kutadgu Biligde sıklık değeri yüksek algı fiillerinden biri olan KÖR- fiilinin dilbilimsel incelemesi üzerine yoğunlaşmaktadır. İslamî Türk Edebiyatının en hacimli eserlerinden biri olan Kutadgu Biligde KÖR- fiili, fiziksel görme (vision) anlamlarının dışında anlamak, bilmek, idrâk etmek, tecrübe etmekgibi çok anlamlı yapılar da sergilemektedir. Bu anlamda KÖR- algı fiili, kavramsal metafor değeriyle de öne çıkmaktadır. Ayrıca KÖR- algı fiili, Kutadgu Biligde gramerleşme süreçlerine de konu olabilmektedir. Özellikle tecrübet et- anlamıyla deneme kılınışı şeklinde adlandırabileceğimiz gramatikal bir gelişim, dikkati çekmektedir. Bütün bu gelişimler, GÖR- algı fiili üzerine yapılan tipoloji ve idrâk dilbilimi çalışmaları ışığında değerlendirilecektir.
Kör- To See in Kutadgu Bilig: Polysemy, Metaphor and Grammaticalization
This study focuses on a linguistic analysis of one of the perceptual verbskör- which has a high frequency rate in Kutadgu Bilig. In Kutadgu Bilig, one of the voluminous works of Islamic Turkish Literature, in addition to its conceptual meaning, to see ,the verb kör- is polysemous with its meaningsto comprehend , to know , and to perceive . At this point, this verb comes into prominence with its conceptual metaphorical value. Moreover, the perception verbkör- can be the subject of the grammaticalization process in Kutadgu Bilig. Especially with its meaning to experience , a grammatical improvement that can be labeled as an experience action form draws attention. All these improvements will be assessed in the light of the cognitive and typological studies on the perceptual verb KÖR- to see in Kutadgu Bilig.
___
- AIKHENVALD, A. Y. ve STORCH, A. (2013), Linguistic Expression of Perception and Cognition [Eds. Aikhenvald, A. Y. ve Storch, A.], Perception and Cognition in Language and Culture, Leiden: Brill Publication: 1-45.
- ALM-ARVIUS, C. (1993), The English Verb See: A Study in Multiple Meaning, Gothenburg: Acta Universitatis Gothoburgensis.
- ARAT, R., R. (1947), Kutadgu Bilig I: Metin, Ankara: TDK Yayınları.
- .........., (1985), Kutadgu Bilig II: Tercüme, Ankara: TDK Yayınları.
- ATA, A. (1993), Kutadgu Bilig Üzerinde Bir Düzenleme Denemesi: Kör mü? Kür mü?, Türkoloji Dergisi, XI: 301-308.
- BARCELONA, A. (2000), Metaphor and Metonymy at the Crossroads: A Cognitive Perspective, Berlin: Mouton de Gruyter.
- CULLEN, E., K. ve Van HORN, M., R (2011), Brainstem Pathways and Premotor Control, The Oxford Handbook of Eye Movements [Eds. Liversedge , S., P., Gilchrist, I., D. ve Everling, S.]: 151-172.
- DEREKO, A. (2007), Lockeda ve Lock-Öncesi Dil Felsefesinde Nesne-Ad İlişkisi, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (SBARD), Sayı: 9: 97-120.
- EVANS, N., WILKINS, D. (2000), In the Minds Ear: The Semantic Extension of Perception Verbs in Australian Languages, Language, 76: 546-592.
- GISBORNE, N. (2010), The Event Structure of Perception Verbs, Oxford: Oxford University Press.
- GÖKÇE, F. (2014), Altay Dillerinde Ortak Bir Gramatikal Morfem {Zarf-Fiil Eki / Mastar Eki + GÖR-}Üzerine, Türkbilig: Türkoloji Araştırmaları, 2014/ 27: 1-12.
- .........., (2013), Gramerleşme Teorisi ve Türkçe Fiil Birleşmeleri, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
- IBARRETXE-ANTUÑANO, I. (1999) Polysemy and Metaphor in Perception Verbs: A Cross-Linguistic Study, Phd Thesis, University of Edinburgh.
- .........., ve VALENZUELA-MANZANARES, J. (2010), Language as a Complex Dynamic System: A View from Cognitive Linguistics, Language as a Complex System [Eds. Bel-Enguix ve Jímenez-López], Cambridge Scholar Publishing: 3-39.
- JACKENDOFF, R., S. (1990), Semantic Structures, Cambridge: MIT Press.
- JOHNSON, C. (1999), Metaphor vs. Conflation in the Acquisition of Polysemy, [Eds. Hiraga, M. K., Sinha C., Wilcox, S.] Cultural, Psychological and Typological Issues in Cogntive Linguistics, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin Publishing Company: 155-169.
- KNOWLES, M. ve MOON, R. (2006), Introducing Metaphor, London and New York: Routledge.
- KURŁOWICZ, J. (1965), The Evolution of Grammatical Categories, Diogenes, 51: 55-71.
- LAKOFF, G. (1993), The Contemporary Theory of Metaphor, Metaphor and Thought Volume: 2: 202-251.
- ..........., ve JOHNSON, M. (1980), Metaphors We Live By, Chicago: University of Chicago Press.
- ..........., ve ........, (1999), Philosophy in the Flesh: The Embodied Mind and Its Challenge to Western Thought, New York: Published by Basic Books.
- MAIR, C. (2004), Corpus Linguistics and Grammaticalization Theory, [Eds. Lindquist, H., Mair, C.], Corpus Approaches to Grammaticalization in English, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing.
- MATISOFF, J. (1978), Variational Semantics in Tibeto-Burman: The Organic Approach to Lingustic Comparison, Philadelphia: Institute fort he Study of Human Issues.
- PEIRCE, C., S. (1998), Essential Peirce: Selected Philosophical Writings, Volume 2 (1893-1913), Peirce Edition Project, Bloomington: Indiana University Press.
- RADDEN, G. (2002), How Metonymic are Metaphors?, Metaphor and Metonymy in Comparision and Contrast, [Eds. Dirven, R. ve Pörings, R.], Berlin: Mouton de Gruyter: 407-434.
- REIMER, N. (2010), Introducing Semantics, Cambridge: Cambridge University Press.
- RUIZ, J., H. (2009), Understanding Tropes: At the Crossroads between Pragmatics and Cognition, Frankfurt: Peter Lang Publishing.
- STEEN, G., J. (2007), Finding Metaphor in Grammar and Usage, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing.
- SWEETSER, E., V. (1990), From Etymology to Pragmatics, Cambridge: Cambridge University Press.
- ŞÇERBAK, A. M. (1987), Oçerki Po Sravnitelnoy Morfologii Tyurkskih Yazıkov, Leningrad: Izdatelstvo Nauko.
- VANHOVE, M. (2008), Semantic Assocations Between Sensory Modalities, Prehension and Mental Perceptions, [Ed. Vanhove, M.] From Polysemy to Semantic Change, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing.
- VIBERG, A. (1983), The Verbs of Perception: A Typological Study, Linguistics, 21: 123-162.
- WHITT, R., J. (2010), Evidentiality and Perception Verbs in English and German, Oxford: Peter Lang Publications.
- ISSN: 1302-6011
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2000
- Yayıncı: Doç. Dr. Bülent Gül
Sayıdaki Diğer Makaleler
KUTADGU BİLİG'DE KÖR- GÖRMEK : ÇOK ANLAMLILIK, METAFOR ve GRAMERLEŞME
ÇAĞDAŞ TÜRK TİYATROSUNDA SAMUEL BECKETT ETKİSİ: GÜLE GÜLE GODOT VE GODOT'YU BEKLEMEZKEN
B. Gulmira MADİYEVA, K. Manshuk MAMBETOVA, Eyüp BACANLI
XIX. YÜZYIL KIBRIS ŞER'İYE SİCİLLERİNDE LÂKAP VE UNVANLAR
TÜRK EDEBİYATINDA KADINLARIN ÖZYAŞAMÖYKÜLERİNE ZAMANDİZİNSEL VE BETİMSEL BİR BAKIŞ
KARAHANLI TÜRKÇESİNDE FARKLI BİR CÜMLE TÜRÜ: Kim(se)siz Ol'lu Cümleler