Türkiye’deki Turist Rehberliği Eğitim Modellerinin Karşılaştırmalı Bir Analizi

Bu çalışmada turizm sektörünün kalbinde yer alan turist rehberlerinim yetiştirildiği turist rehberliği eğitimi ele alınmıştır. Çalışmanın amacı turist rehberliği eğitiminde en verimli modelin eğitimden memnuniyet, mesleki yeterlilik ve mesleği icra niyeti değişkenleri arasındaki ilişkiler aracılığıyla ortaya konulmasıdır. Bu amaçla Türkiye genelinde ön lisans, lisans ve tezsiz yüksek lisans düzeyinde turist rehberliği öğretimi gören 500 öğrenciden, oranlı tabakalı örneklem yoluyla veri toplanmış ve 445 tanesinin analize uygun olduğu tespit edilerek analizler gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçları çalışmaya konu olan memnuniyet, mesleki yeterlilik ve mesleği icra niyeti değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönlü ilişkiler olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca mesleki yeterliliğin memnuniyet ile mesleği icra niyeti ilişkisinde kısmi aracılık rolü olduğu tespit edilmiştir. Araştırma bulguları turist rehberliği eğitiminin lisans düzeyinde verilmesinin gerektiğine ve tezsiz yüksek lisans modelinin nadir dillerde rehber sorununun çözülmesinde kullanılmasına işaret etmektedir.

A Comparative Analysis of Tour Guiding Education Models in Turkey

Tour guiding education in Turkey is provided in four different models, and each model accepts students with different requirements. This creates a workforce with varying and questionable levels of skills in the tourism industry. Therefore, this study aims to determine the most efficient tour guiding education model by comparing these models in terms of students’ vocational competences, satisfaction levels, and intention to work. The data were collected through a survey from a total of 445 participants. Stratified sampling method was chosen to represent the universe adequately. Results indicate that there are significant correlations between study variables. And, vocational competence has a partial mediating role in satisfaction and intention to work relationships. In light of the study findings, suggestions are given. Therefore, tour guiding education must be provided on a bachelor’s degree and by the universities. Non-thesis master’s degree should be used to provide tour guides who can speak different languages for the industry.

PDF

___

Ahipaşaoğlu, S. (2006). Turizmde Rehberlik, (Gözden Geçirilmiş II. Baskı), Gazi Kitabevi, Ankara.
Ajzen, I. (1985). From Intentions to Actions: A Theory of Planned Behaviour, (Editors) Julius Kuhl ve Jürgen Beckmann, Action Control – From Cognition to Behaviour, Springer-Verlag: Berlin, Heidelberg, New York, Tokyo.
Akbulut, Y. (2010). Sosyal Bilimlerde SPSS Uygulamaları Sık Kullanılan İstatistiksel Analizler ve Açıklamalı SPSS Çözümleri, İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
Akçay, Ş. (2002). Aktif Eğitim Metotları ile Eğitimcinin Eğitimi, Turizm Eğitimi Konferans- Workshop, 11-13 Aralık, Ankara.
Akoğlan Kozak, M. (2009). Akademik Turizm Eğitimi Üzerine Bir Durum Analizi, Muğla niversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), 22: 1-20.
Amoah, V.A. and Baum, T. (1997). Tourism Education: Policy Versus Practice, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 9(1): 5–12.
Anderson, C.A. (1983). Imagination and Expectation: The Effect of Imagining Behavioral Scripts on Personal Intentions, Journal of Personality and Social Psychology, 45(2): 293-305.
Arıkan Saltık, I., Avcı, U. ve Kaya, U. (2016). Mesleki Bağlılık ve Mesleği Bırakma Niyeti Üzerinde Etken Faktörler Olarak Birey-Meslek Uyumu ve Mesleğin Sosyal Statüsü: Turizm Sektöründe Görgül Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(3): 42-63.
Arslantürk, Y. (2010). Yükseköğretim Düzeyinde Turist Rehberliği Eğitimi Veren Öğretim Kurumlarında Uygulanan Eğitime Yönelik Öğrenci Algılamaları, Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(1): 63-78.
Atay, L. and Yıldırım, H.M. (2010). Determining the Factors That Affect the Satisfaction of Students Having Undergraduate Tourism Education with The Department by Means of the Method of Classification Tree, Tourismos: An International Multidisciplinary Journal of Tourism, 5(1): 73-87.
Baltacı, F., Üngüren, E., Avsallı, H. ve Demirel, O.N. (2012). Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Eğitim Memnuniyetlerinin ve Geleceğe Yönelik Bakış Açılarının Belirlemesine Yönelik Bir Araştırma, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(1): 17-25.
Baum, T. (2006). Human Resource Management for Tourism, Hospitality and Leisure: An International Perspective, Thomson Learning, London.
Bigne, J. E., Sanchez, M. I. and Sanchez, J. (2001). Tourism Image, Evaluation Variables and After Purchase Behaviour: Interrelationship, Tourism Management, 22 (6): 607-616
Boak, G. (1991). Developing Managerial Competences: The Management Learning Contract Approach, London: Pitman.
Brien, A., (2004). Do I Want A Job in Hospitality? Only Till I Get A Real Job!. (Editors) Smith, K.A., Schott, C. In: Proceedings of the New Zealand Tourism and Hospitality Research Conference, Wellington, NZ.
Burgoyne, J. (1988) Competency Based Approaches to Management Development, Lancaster: Centre for the Study of Management Learning.
Deery, M.A. and Shaw, R.N. (1999). An Investigation of The Relationship Between Employee Turnover and Organisational Culture. Journal of Hospitality and Tourism Research, 23(4): 387–400.
Delamare Le Deist, F. and Winterton, J. (2005) What Is Competence?, Human Resource Development International, 8(1): 27-46.
Duman, T. ve Öztürk, A. B. (2005). Yerli Turistlerin Mersin Kızkalesi Destinasyonu ve Tekrar Ziyaret Niyetleri ile İlgili Algılamaları Üzerine Bir Araştırma, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 16 (1): 9-23.
Duman, T., Tepeci, M. ve Unur, K. (2006). Mersin’de Yükseköğretim ve Orta Öğretim Düzeyinde Turizm Eğitimi Almakta Olan Öğrencilerin Sektörün Çalışma Koşullarını Algılamaları ve Sektörde Çalışma İsteklerinin Karşılaştırmalı Analizi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 17(1): 51-69.
Fishbein, M. and Ajzen, I. (1975). Belief, Attitude, Intention and Behaviour: An Introduction to Theory and Research, Reading, M.A.: Addison-Wesley.
Gürkan, Ç., Dönmez, D., ve Küçükaltan, D. (2010). Turizm Alanında Eğitim Gören Öğrencilerin Kariyer Hedefleri: Ön Lisans Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma, 11. Ulusal Turizm Kongresi, 2-5 Aralık 2010, Kuşadası, Türkiye.
Hartle, F. (1995) How to Re-engineer your Performance Management Process, (London: Kogan Page).
Heung, V. C. and Gu, T. (2012). Influence of Restaurant Atmospherics on Patron Satisfaction and Behavioral Intentions, International Journal of Hospitality Management, 31(4): 1167-1177.
Heskett, J.L., Jones, T.O., Loveman, G.W., Sasser Jr., W.E. and Schlesinger, L.A., (1994). Putting the Service-Profit Chain to Work. Harvard Business Review, 72(2): 164–174.
Ilgaz, S. ve Çakar, M. (2002). Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Staj Problemleri: Başkent Üniversitesi İİBF Turizm İşletmeciliği Bölümü Öğrencileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma, Turizm Eğitimi Konferans-Workshop, 11-13 Aralık 2002, Ankara.
İlkiz, O. ve Hitay, O. (1992). Türkiye’de Turizm Eğitimindeki Sorunlar, Turizm Eğitimi Konferans- Workshop, 9-11 Aralık 1992, Ankara.
Jadidian, A. and Duffy, R.D. (2012). Work Volition, Career Decision Self-Efficacy, and Academic Satisfaction: An Examination of Mediators and Moderators., Journal of Career Assessment, 20(2): 54-165.
Kozak, M. and Rimmington, M. (2000). Tourist Satisfaction with Mallorca, Spain, as an Off-Season Holiday Destination, Journal of Travel Research, 38(3): 260-269.
Kuşluvan, S. and Kuşluvan, Z. (2003). Perceptions and Attitudes of Undergraduate Tourism Students Twards Working in the Tourism and Hospitality Industry in a Developing Economy. (Editor) Salih Kuşluvan in: Managing Employee Attitudes and Behaviors in the Tourism and Hospitality Industry, New York: Nova Science Publishers Inc.
Krıstof-Brown, A. L. (2000). Perceived Applicant Fit: Distinguishing Between Recruiters' Perceptions of Person-Job and Person-Organization Fit. Personnel Psychology, 53(3): 643-671.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (2012). 2012 Yılı Dillere Göre Rehber Sayıları, http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR,12923/2012-yili-illere-gore-rehber-sayilari.html, Erişim Tarihi: 12.08.2012.
Kürkçü, M. (2017). Turist Rehberliği Eğitimi Sorunları, Sektöre Etkileri ve Çözüm Önerileri, 3. Turizm Şurası, 1-3 Kasım 2017, Ankara.
Mangham, I. (1986). In Search of Competence, Journal of General Management, 12(2): 5 – 12.
Mansfield, B. (2004). Competence in Transition, Journal of European Industrial Training, 28(2/3/4): 296 – 309.
Okumuş, A. ve Duygun, A. (2008). Eğitim Hizmetlerinin Pazarlanmasında Hizmet Kalitesinin Ölçümü ve Algılanan Hizmet Kalitesi ile Öğrenci Memnuniyeti Arasındaki İlişki, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2): 17-38.
ÖSYM (2018). 2018-YKS Yerleştirme Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler, https://www.osym.gov.tr/TR,15288/2018-yks-yerlestirme-sonuclarina-iliskin-sayisalbilgiler. html [Erişim Tarihi: 21.12.2018].
Sarıışık, M. (2007). Turizm Sektöründe Meslek Sahibi Olmaya Yönelten Etkenler: Meslek Yüksekokulu Öğrencilerine Yönelik Bir Çalışma, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 18(2): 143- 160.
Simosi, M., Rousseau, D. M. and Daskalaki, M. (2015). When Career Paths Cease to Exist: A Qualitative Study of Career Behavior in a Crisis Economy. Journal of Vocational Behavior, 91: 134- 146.
Swan K. (2001). Virtual interaction: Design Factors Affecting Student Satisfaction and Perceived Learning in Asynchronous Online Courses., Distance Education, 22(2): 306-311.
Şahin, S. ve Acun, A. (2016). Turizm Rehberliği Öğrencilerinin Mesleğe Yönelik Tutumları, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 2016 15(2): 563-580.
Tesone, D.V. and Ricci, P. (2005). Job Competency Expectations for Hospitality and Tourism Employees, Journal of Human Resources in Hospitality and Tourism, 4(2): 53-64.
TUREB (Turist Rehberleri Birliği) (2020). Rehber İstatistikleri, http://tureb.org.tr/tr/RehberIstatistik/ [Erişim Tarihi: 13.04.2020].
Türkeri, İ. (2016). Yükseköğretim Düzeyinde Turizm Eğitiminin Özel Nitelikli Sorunları ve Çözüm Önerileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(4): 1-14.
Türkiye İstatistik Kurumu (2020). Turizm İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1072#. [Erişim Tarihi: 12.08.2020].
Tütüncü, Ö. ve Doğan, Ö.İ. (2003). Müşteri tatmini kapsamında öğrenci memnuniyetinin ölçülmesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uygulaması, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(4): 130-151.
Unur, K., Duman, T. ve Tepeci, M. (2004). Lisans Düzeyinde Turizm Eğitimi Alan Öğrenciler Sektörde Kariyer Yapmaya Nasıl Bakıyor?, Balıkesir Üniversitesi 1. Ulusal Turizm Kongresi, 15-16 Nisan, Balıkesir.
Ural, A., Kılıç, İ. (2005). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi, (1.Basım), Ankara, Detay Yayıncılık.
van Klink, M. R. D., and Boon, J. (2003). Competencies: The Triumph of a Fuzzy Concept. International Journal of Human Resources Development and Management, 3(2): 125-137.
Warshaw, P. and Davis, F.D. (1984). Disentangling Behavioral Intention and Behavioral Expectation, Journal of Experimental Social Psychology, 21(3), 213-228.
World Tourism Organization - UNWTO (2017), UNWTO Tourism Highlights, 2017 Edition, https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284419029 [Erişim Tarihi: 21.11.2018].
World Tourism Organization - UNWTO (2018) UNWTO Tourism Highlights, 2018 Edition, https://www.eunwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284419876 [Erişim Tarihi: 21.11.2018].
Yılmaz, V., Filiz, Z. ve Yaprak, B. (2007). SERVQUAL Yöntemiyle Yükseköğretimde Hizmet Kalitesinin Ölçülmesi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1): 299-316.
YÖK (2018). 2017-2018 Öğretim Yılı Yükseköğretim İstatistikleri, https://istatistik.yok.gov.tr/ [Erişim Tarihi 22.12.2018].
Zabkar, V., Brenčič, M. M. and Dmitrovic, T. (2010). Modelling Perceived Quality, Visitor Satisfaction and Behavioural Intentions at the Destination Level, Tourism Management, 31(4): 537- 546.
Zehrer, A., Mössenlechner, C. (2009). Key Competencies of Tourism Graduates: The Employers' Point of View, Journal of Teaching in Travel and Tourism, 9(3-4): 266-287.
Zigarmi, D., Nimon, K., Houson, D., Witt, D., and Diehl, J. (2012). The Work Intention Inventory: Initial Evidence of Construct Validity. Journal of Business Administration Research, 1(1): 24.