Mutfak Departmanında Kronizmin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkileri: Marmaris Örneği

Eş-dost kayırmacılığı olarak literatüre geçen kronizm günümüzde hemen hemen birçok alanda karşılaşılan bir durum haline gelmiştir. Araştırmada turizm sektörü içinde yer alan konaklama işletmelerinin mutfak departmanları kronizm açısından ele alınmaktadır. Bu doğrultuda mutfak departmanı çalışanlarının kronizm algısı ile iş tatmini ve işten ayrılma niyeti değişkenleri arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma evrenini Muğla’da faaliyet gösteren konaklama işletmelerinin mutfak departmanı çalışanları oluşturmaktadır. Örneklem ise Marmaris konaklama işletmeleri mutfak departmanlarıdır. Araştırma da belirlenen hipotezler, korelasyon ve regresyon analizi ile test edilmiştir. Araştırma sonucunda kronizmin her bir boyutunun (işlem kronizmi, terfide kronizm, işe alma sürecinde kronizm, ücret kronizmi, performans değerlemede kronizm) işten ayrılma niyeti ile anlamlı bir ilişki içinde olduğu, iş tatmini boyutu ile ise negatif yönlü ve anlamlı bir ilişki içinde olduğu tespit edilmiştir.

The Effects of Chronism on Job Satisfaction and Intention to Quit the Job in The Kitchen Department: The Example of Marmaris

Chronism in the literature as co-favored nepotism has become a situation encountered in many areas today. In this research, the kitchen departments of the hospitality companies within the tourism sector are discussed in terms of chronology. In this context, the study was conducted to investigate the relationship between the chronism perception of the employees of the kitchen department and the variables of job satisfaction and intention to leave. The research universe consists of kitchen departments in Muğla accommodation establishments. The sample is Marmaris accommodation businesses kitchen departments. The hypotheses were tested by correlation and regression analysis and the results were obtained. As a result of the study, it was found that each dimension of chronism (process chronism, chronism in promotion, chronism in the recruitment process, wage chronism, chronism in performance evaluation) has a meaningful relationship with the intention to leave the job, and it has a negative and significant relationship with the job satisfaction dimension.

PDF

___

Araslı, H. and Tümer, M. (2008). Nepotism, Favoritism and Cronyism: A Study of Their Effects on Job Stress and Job Satisfaction in the Banking Industry of North Cyprus, Social Behavior and Personality, 36(9): 1237-1250.
Araslı, H., Ali, B. and Erdoğan E. H. (2006). The Effects of Nepotism on Human Resource Management: The Case of Three, Four- and Five-Star Hotels in Northern Cyprus, International Journal of Sociology and Social Policy, 26(7): 295 – 308.
Arches, J. (1991). Social Structure, Burnout, and Job Satisfaction, Social Work, 36 (3): 202-206.
Arslaner, E., Erol, G. ve Boylu, Y. (2014). Konaklama İşletmelerinde Nepotizm ve Örgütsel Adalet Algısı Üzerine Bir Araştırma, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(1): 62-77.
Aryee, S., Budhwar, P. S. and Chen, Z. X. (2002). Trust as a Mediator of the Relationship Between Organizational Justice and Work Outcomes: Test of a Social Exchange Model, Journal of Organizaational Behavior, 23(3): 267-285.
Barut, B. (2015). İşyerinde İrrasyonel Davranışlar: Nepotizm, Favorizm, Kronizm Algısı Üzerine Nitel Araştırma, The Journal of Academic Social Science 3(20): 382-394.
Biswas, S. (2010). Relationship Between Psychological Climate and Turnover Intentions and Its Impact on Organisational Effectiveness: A Study in Indian Organisations, IIMB Management Review, 22, 102-110.
Bouckenooghe, D., Raja, U. and Butt, A. N. (2013). Combined Effects of Positive and Negative Affectivity and Job Satisfaction on Job Performance and Turnover Intentions, The Journal of Psychology: Interdisciplinary and Applied, 147(2): 105-123.
Büte, M. (2011). Kayırmacılığın Çalışanlar Üzerine Etkileri ile İnsan Kaynakları Uygulamaları İlişkisi: Türk Kamu Bankalarına Yönelik Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1): 383–404.
Cotton, J. L. and Tuttle, J. M. (1986). Employee Turnover: A Meta-Analysis and Review with Implications for Research, Academy of Management Review, 11(1): 55-70.
Çetin, F. ve Varoğlu, A. K. (2015). Psikolojik Sermaye, Performans, Ayrılma Niyeti ve İş Tatmini Etkileşimi: Cinsiyetin Düzenleyici Rolü, İş ve İnsan Dergisi, 2(2): 105-113.
Çınar, O., Karcıoğlu, F. ve Akdaş, K. (2016). İş Yaşamında İş Tatmini, Örgütsel Özdeşleme ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Erzurum’da Bir Kamu Kurumu Örneği, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(3): 121-136.
Doğan, N. ve Başokçu, T. (2010). İstatistik Tutum Ölçeği İçin Uygulanan Faktör Analizi ve Aşamalı, Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 1(2): 65-71.
Erdem, B., Ceylan, U. ve Saylan, U. (2013). Aile İşletmelerinde Nepotizm ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Kütahya’da Faaliyet Gösteren Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2): 171-197.
Erdem, B., Çeribaş, S. ve Karataş, A. (2013). Otel İşletmelerinde Çalışan İş görenlerin Kronizm (Eş – Dost Kayırmacılığı) Algıları: İstanbul’da Faaliyet Gösteren Bir, İki ve Üç Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1): 51-69.
Erdem, B. and Karataş, A. (2015). The Effects of Cronyism on Job Satisfaction and Intention to Quit the Job in Hotel Enterprises: The Case of Three, Four- and Five-Star Hotels in Muğla, Turkey, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1): 55-74.
French, W. L. (1982). The Personnel Management Process: Human Resources Administration and Management, Boston: Houghton Mifflin Company.
Griffeth, R. W., Hom, P. W. and Gaertner, S. (2000). A Meta-Analysis of Antecedents and Correlates of Employee Turnover: Update Moderator Tests, and Research Implications for The Next Millennium, Journal of Management, 26(3): 463-488.
Karaca, M., Biçkes, D. M., Çakı, C. ve Karaduman, G. (2017). Medya Yöneticilerinin İş Tatmin Düzeylerinin İşten Ayrılma Niyetleri Üzerindeki Etkisi: Malatya Örneği, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(2): 969-990.
Karataş, A. (2013). Otel İşletmelerinde Kronizmin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkileri: Muğla İlinde Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
Keleş, H. N., Özkan, T. K. and Bezirci, M. (2011). A Study on The Effects of Nepotism, Favoritism and Cronyism on Organizational Trust in The Auditing Process in Family Businesses in Turkey, International Business and Economics Research Journal, 10(9): 9–16.
Khatri, N., Eric W. and Tsang, K. (2003). Antecedents and Consequences of Cronyism in Organizations, Journal of Business Ethics, 289-303.
Kocabaş, F. ve Baytekin, E. P. (2004). Aile İşletmelerinde Nepotizm ve İç Müşteri Üzerindeki Etkileri, 1. Aile İşletmeleri Kongresi, T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 17-18 Nisan, İstanbul. ss: 424-430.
Lambert, E. G., Hogan, N. L. and Barton, S. M. (2001). The Impact of Job Satisfaction on Turnover Intent: A Test of a Structural Measureme Nt Model Using A National Sample of Workers, The Social Science Journal, 38: 233-250.
Locke, E. A. (1969). What is Job Satisfaction? Organizational Behavior and Human Performance, 4(2): 309–336.
MacCallum, R. C., Widaman, K. F., Preacher, K. J. and Hong, S. (2001). Sample Size in Factor Analysis: The Role of Model Error, Multivariate Behavioral Research, 36(4): 611-637.
Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019). İstatistikler, [Online] http://www.muglakulturturizm.gov.tr/TR-155861/bakanlik-belgeli-isletmeler.html, [Erişim Tarihi: 16.04.2019].
Nunnally, J. C. (1978). Psychometric Theory, New York: McGraw Hill.
Özer, N. and Çağlayan, Z. A. (2016). Relationship Between Teachers’ Trust in Principal and Perceived Cronyism, Inonü University Journal of the Graduate School of Education, 3(5): 15-27.
Price, J. (2001). Reflections on The Determinants of Voluntary Turnover, International Journal of Manpower, 22: 600-624.
Sökmen, A ve Ceyhun Sezgin A. E. (2017). İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetinin Değerlendirilmesi: Otel İşletmeleri Sınır Birim Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2): 237-250.
Sökmen, A. ve Akar Şahingöz, S. (2017). Kadın Çalışanlarda Cam Tavan Yansıtıcılarından Kurum İkliminin, İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(1): 113-133.
Spector, P. E. (1997). Job Satisfaction: Application, Assessment, Causes, and Consequences. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Spinelli, M. A. and Canavos, G. C. (2000). Investigating the Relationship Between Employees Satisfaction and Guest Satisfaction, Cornell Hotel & Restaurant Administration Quarterly, 41(6): 29– 33.
Tavşancıl, E. (2006). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. (3. Baskı), Ankara: Nobel.
Tett, R. P. and Meyer, J. P. (1993). Job Satisfaction, Organizational Commitment, Turnover Intention, And Turnover: Path Analyses Based on Meta-Analytic Findings, Personnel Psychology, 46: 259-293.
Topçu, M. ve Basım, H. N. (2015). Kobi’lerde Çalışanların Kişilik Özelliklerinin Örgütsel Özdeşleşme ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisinde Psikolojik Sözleşme Algısının Rolü, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(10): 861-886.
Turan, E., Demirel, Y., Çetin, S. ve Dengel, D. (2019). Örgütsel Adaletin İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi: Özel Sektör Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(1): 394-414.
Türk Dil Kurumu Büyük Türkçe Sözlük (2019). Kayırmacılık?, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5cadab18d7 2bc6.60987430, [Erişim Tarihi: 10.04.2019].
Tziner, A. E. and Vardi Y. (1984). Work Satisfaction and Absenteeism Among Social Workers: The Role of Altruistic Values, Work and Occupations, 11(4): 461-470.
Vural, B. A. ve Sohodol, Ç. (2004). Aile Şirketlerinde Kurumsal Kültür: Avantajlar-Dezavantajlar ve Öneriler Üzerine Bir Çalışma, 1. Aile İşletmeleri Kongresi, T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 17-18 Nisan, İstanbul, ss: 324-332.
Wanous, J. P. and Lawler, E. E. (1972). Measurement and Meaning of Job Satisfaction, Journal of Applied Psychology, 56(2): 95-104.
Yeh, M. C. (2013). Tourism Involvement, Work Engagement and Job Satisfaction Among Frontline Hotel Employees, Annals of Tourism Research, 42: 214–239.
Yücekaya, P., Rençber, Ö. F. and Topçu, U. C. (2016). Effect of Perception of Nepotism and Employee Satisfaction on Turnover Intentions: An Empirical Study in Hospitality Enterprises, Eurasian Academy of Sciences Eurasian Business & Economics Journal, 2: 330-339.
Zopiatis, A., Constanti, P. and Theocharous, A.L. (2014). Job Involvement, Commitment, Satisfaction and Turnover: Evidence from Hotel Employees in Cyprus, Tourism Management, 41: 129-140.