Van Kenti Dönüşen Peyzaj Örneğinde İpekyolu ve Milli Egemenlik Parklarının Mevcut Durum Analizleri

Kentlerin fiziksel yapısını biçimlendiren ve ortaya koyan temel alan kullanımlarından biri olan açık ve yeşil alanlar kentin planlaması ve tasarımında diğer alan kullanımlarını bir denge unsuru olarak bütünleştirmektedir. Kentler hem doğal hem insan kaynaklı tehditlere karşı oldukça kırılgan olan, karmaşık ve öğeleri birbirine bağlı sistemlerdir. Bu çalışmada 2011 Yılının Ekim ve Kasım aylarında Van’da yaşanan yıkıcı depremden sonra peyzaj dönüşüm kapsamında yeni yapılan iki parkın mevcut durum analizi yapılmıştır. Bu bağlamda depremden sonra dönüşüm projesinin kentsel açık mekan sistemleri kapsamında hasar gören iki kamu binası yerine inşa edilen İpekyolu Parkı ve Milli Egemenlik parkının nitelik ve nicelik durum analizi yapılmış, görsel izlenimler gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla iki parkın büyüklük, donatı elemanı varlığı, alan kullanımları, bitkisel ve yapısal tasarım ilkeleri bakımından uygunlukları görsel izlenimlere dayalı değerlendirmelerle yapılmıştır. Bu değerlendirme kamu kurumları ve özel sektörde çalışan 5 peyzaj mimarı tarafından yapılmıştır. Çalışma sonucunda yapılan puanlama tablosu ve yüzdelik değerler incelendiğinde en yüksek değerin İpekyolu parkına ait olduğu ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda Milli Egemenlik parkının iyileştirilmesine yönelik öneriler sunulmuştur. Yapılan incelemeler, kentsel nüfusun mahalle düzeyinde yeşil alanlardan faydalanma olanaklarının etkin ve yerinde kullanılabilirliğine ve ileriye yönelik kentsel yeşil alan sisteminin planlama-tasarım ilkelerinin belirlenmesine katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kentsel yeşil alan, Peyzaj dönüşüm

Analysis of the Existing Situation of Ipekyolu and Milli Egemenlik Parks in the Transformed Landscape of Van City

The open and green space, which are one of the main uses that shape and reveal the physical structure of cities, integrate other uses of space in the planning and design of the city as an equilibrium element. The complexes are complex and interdependent systems that are highly fragile against both natural and human threats. In this study, after the devastating earthquake in Van in October and November 2011, the current situation analysis of the two new parks within the scope of landscape transformation has been made. In this context, the quality and quantity status analysis of Ipekyolu and Milli Egemenlik parks, which were constructed instead of two public buildings damaged by the urban open space systems after the earthquake, were carried out and visual impressions were realized. For this purpose, the suitability of the two parks in terms of size, reinforcement element presence, field uses, vegetative and structural design principles were made by evaluations based on visual impressions. This evaluation was made by 5 landscape architects working in public and private sectors. When the scoring table and percentage values were examined, it was found that the highest value belongs to Ipekyolu Park. In this direction, suggestions for improvement of the Milli Egemenlik Park were presented. The examinations will contribute to the effective and on-site availability of the urban population's opportunities to benefit from green areas at the neighborhood level and to the planning-design principles of the urban green space system in the future.

Keywords:

Urban green space, landscape transformation,

___

Acar, H., Eroğlu, E., Acar, C. 2013. Landscape values of rocky habitats in urban and 32 semi-urban context of Turkey: A study of Tokat city. Journal of Food, Agriculture and Environment, 11(2): 1200-1211.
Aktaş, D., Kiper, T. 2016. Tekirdağ kenti Çorlu ilçesi parklarının mevcut durum analizi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(03): 81-99.
Arriaza, M., Ortega, J.F.C. Medueno, J.A.C., Aviles, P.R. 2004. Assessing the visual quality of rural and scapes. Landscape and Urban Planning, 69(1): 115-125.
Aşur, F., Alphan, H. 2018. Görsel peyzaj kalite değerlendirmesi ve alan kullanım planlamasına olan etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 28(1): 117-125.
Aşur, F., Alphan, H. 2017. Van Gölü Güney Kıyı alanlarında yerleşim alan kullanım değerlendirmesi ve görsel analiz yaklaşımları. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(4): 223-233.
BCMF (British Colombia Ministry of Forests), 1997. Visual Landscape Inventory: Procedures and Standards Manual. – B.C. Ministry of Forests, Forest Parities Branch for the Culture Task Force, Resources Inventory Committee.
Bell, S. 1999. Landscape: Pattern, Perception and Process, routledge, 348 p., England.
Clay, G.R., Smidt, R.K. 2004. Assessing the validity and reliability of descript or variables used in scenic highway analysis. Landscape and Urban Planning, 66: 239-255.
Coşaner, M., Kiper, T., Korkut, A. 2014. Mahalle Parklarının peyzaj tasarım ve kullanım kriterleri açısından irdelenmesi, İstanbul-Şişli örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, Tekirdağ.
Fry, G., Tveit, M.S., Ode, A., Velarde M. D. 2009. The ecology of visual landscapes: exploring the conceptual common ground of visual and ecological landscape indicators. Ecological Indicators, 9: 933-947.
Godschalk, R.D. 2003. Urban Hazard Mitigation: Creating Resilient Cities. Natural Hazards Review, Vol. 4 No. 3.
Gül, A., Küçük, V. 2001. Kentsel açık ve yeşil alanlar ve Isparta kenti örneğinde irdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 2: 27-48.
Gülez, S. 1987. Park- Bahçe ve Peyzaj Mimarisi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Basımevi, Trabzon, 278 s.
Güngör, S., Arslan, M. 2004. Turizm ve rekreasyon stratejileri için Swot Analizi, Görsel kalite değerlendirmesi, turizm tesislerinin beğenilirliği ve turizm tesisleri durum analizi uygulaması: Beyşehir ilçesi örneği. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 18(33): 68-72.
Güngör, H., 2005. Temel Tasarım (Basic Design), Esen Ofset, İstanbul.
Hackett, B. 1979. Planting Design, McGraw-Hill Book Company 1221 Avenue of the Americas, New York, USA, 174 p.
Kaplan, R., Kaplan S., Ryan, R.L. 1998. With People in Mind: Design and Management of Everyday Nature. Washington ABD: Island Press, ISBN: 978-1559635943.
Karaşah, B. 2006. Kentsel Dokuda Bitkilendirme Tasarımında Yapılan Yanlışlıkların Belirlenmesi “Trabzon Örneği”. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
Kavas, K.R., Erbaş, İ., Danacı, H.M. 2016. A reinterpretation of the supremacism painterly space for the comprehension of basic design in architectural education. Journal of Human Sciences, 13(3): 5813-5825.
Kim, N.H., Kang, H.H. 2009. The aesthetic evaluation of coastal landscape. KSCE Journal of Civil Engineering, 13(2): 65-74.
Külekçi, E.A. 2018. Erzurum’da kentsel mekânlarda kullanılan bazı kent donatı, zemin ve bitkisel elemanların ergonomik ve antopometrik yönden incelenmesi. Ata Planlama ve Tasarım Dergisi, 2(2): 35-45.
Manavoğlu, E., Ortaçeşme, O. 2015. Antalya kenti yeşil alanlarının çok ölçütlü analizi ve planlama stratejilerinin geliştirilmesi (A multicriteria analysis of the greenspaces in Antalya and the development of planning strategies). Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (2015), 28(1): 11-19.
Matthies, P.L., Briegel, R., Schüpbach, B., Junge, X. 2010. Aesthetic preference for a Swiss Alpine landscape: The impact of different agricultural and-use with different biodiversity. Landscape and Urban Planning, 98: 99-109.
Nasar, J.L. 1988. Environmental Aesthetics, Theory, Research and Applications, Cambridge University Press, USA.
Nelson, W.R. 2004. Planting Design: A Manual of Theory and Practice, Stipes Publishing L.L.C. Champaign Illinois, 61820.
Ode, A., Fry, G., Tveit, M.S., Messager, P., Miller, D. 2009. Indicators of perceived naturalness as drivers of landscape preference. Journal of Environmental Management, 90: 375-383.
Okumuş, D.E. 2014. Kentsel Dönüşümde Sosyal Donatı Alanlarının Değişimi ve Kentsel Yaşam Kalitesine Etkisi: Ataşehir Barbaros Mahallesi Örneği. Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi/ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Onsekiz, D., Emür, S.H. 2008. Kent parklarında kullanıcı tercihleri ve değerlendirme ölçütlerinin belirlenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1): 69-104.
Özbilen, A., 1983. Meryemana (Sümela) Kırsal Yöresinde, (Çevre Tasarımı için Kullanıcıya Referans Olan) Yapay Doğal İmgelem Öğelerinin Araştırılması, Basılmış Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, KTÜ Basımevi Trabzon.
Özdemir, A. 2009. Katılımcı kentli kimliğinin oluşumunda kamusal yeşil alanların rolü: Ankara kent parkları örneği. Turkish Journal of Forestry, 1: 144-153.
Özden, P.P. 2008. Kentsel Yenileme-Yapısal Yönetsel Boyut Planlama ve Uygulama. İmge Kitabevi Yayınları. 422 s. Ankara.
Polat, A.T. 2002. Kent Parkı Kavramı ve Konya İçin Örnek Bir Çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Polat, A.T., Önder, S. 2004. Kent parkı kavramı ve Konya kenti için bir kent parkı örneği. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 18(34): 76-86.
Robinson, N. 2004. The Planting Design Handbook, Second Edition, Ashgate Publishing, England, 287 p.
Sarı, D., Karaşah, B. 2018. Bitkilendirme tasarımı öğeleri, ilkeleri ve yaklaşımlarının peyzaj tasarımı uygulamalarında tercih edilirliği üzerine bir araştırma. Megaron, 13(3).
Sevenant, M., Antrop, M. 2009. Cognitive attributes and aesthetic preferences in assessment and differentiation of landscapes. Journal of Environmental Management, 90(9): 2889-2899.
Smith, C.J. 2011. Designing Gardens with Plants Shapes. The Crowood Press, 128 p.
Tümer, H. 1976. Rekreaktif Alan ve Tesisleri Ölçütleri, Turizm ve Tanıtma Bakanlığı Planlama Dairesi Başkanlığı, Ankara.
Turan, S.Ö., Pulatkan, M., Beyazlı, D., Özen, B.S. 2016. User evaluation of the urban park design implementation with participatory approach process. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 216: 306-315.
Tveit, M., Ode, A., Fry, G. 2006. Key concepts in a frame work for analyzing visual landscape character. Landscape Research, 31(3): 229-255.
Uzun, G.1999. Temel Tasarım. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Genel Yayın No: 196 Ders Kitapları Yayın No: A-62, Adana, 214 s.
URL, 2019. https://www.turkiye.gov.tr/ipekyolu-belediyesi (Erişim tarihi:10.01.2019).
Val, G.F., Atauri, J.A.,Lucio, J.V. 2006. Relationship between landscape visual attributes and spatial pattern indices: A test study in Mediterranean - climate landscapes. Landscape and Urban Planning, 77: 393-407.
Yazıcı, K., Gülgün Aslan, B. 2017. Açık-yeşil alanlarda dış mekân süs bitkilerinin önemi ve yaşam kalitesine etkisi Tokat kenti örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 54(2017): 275-284.
Yeomans, W. 1983. Visual Resource Assessment. A User Guide. MOE Manual 2. ISSN 0821-0640; 2. Ministry of Environment, Victoria B.C. Canada.
Zhang, H., Lin, S. H. 2011. Affective appraisal of residents and visual elements in the neighborhood: A case study in an established suburban community. Landscape and Urban Planning, 101, 1, 11-21.
Zhao, J., Luo, P., Wang, R., Cai, Y. 2013. Correlations between aesthetic preferences of river and landscape characters. Journal of Environmental Engineering and Landscape Management, 21(2): 123-132.