Türkiye’de Uygulanan Tarımsal Su Kullanım Hizmet Bedeli Algoritmaları ve Tarifelerinin Değerlendirilmesi

Suyu en fazla tüketen tarım sektöründe, iletim ve dağıtım kayıplarını en aza indirmek, damla ve yağmurlama gibi basınçlı sulama yöntemlerini azami oranda kullanarak sudan tasarruf sağlamak amacıyla yüzey sulama şebekeleri borulu şebekeye dönüştürülmektedir. Ayrıca dönüştürülen ya da ilk kez inşa edilen borulu şebekelerde, suyun kullanıcılar tarafından bilinçli kullanımını teşvik eden otomasyon destekli sayaç sistemlerini kullanan hacim esaslı ücretlendirme hızla yayılmaktadır. Yapılan bu çalışmada, ülkemizde uygulanan tarımsal su kullanım hizmet bedeli algoritmaları ve tarifeleri ayrıntılı olarak irdelenmiş ve mevcut durum bölgesel olarak değerlendirilmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda, farklı su kullanıcı teşkilatlarında, alan, bitki-alan, sefer, hacim, zaman esaslı ve diğer olmak üzere altı farklı yöntem uygulandığı tespit edilmiştir. Ayrıca hacim esaslı ücretlendirme başlığı altında hidrant-saat ve sifon-saat, diğer yöntemler başlığı altında ise başlık-adet ve ağaç-adet olmak üzere farklı hesaplama yaklaşımları açıklanmaya çalışılmıştır. 2021 yılında Devlet Su İşleri tarafından sulama birliklerince işletilen sulama tesislerinde asgari değer olarak alınacak su kullanım hizmet bedeli tarifelerinde 5 farklı grupta en düşük ücretin 1. Grupta 17 TL da-1 ile hububat, anason, haşhaş, nohut, keten, kenevir, jüt, susam, bağ ve aspir bitkilerinde olduğu buna karşın en yüksek ücretin ise 5. Grupta 224 TL da-1 ile muz bitkisinde olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

sulama birlikleri, su kullanıcı teşkilatları, sulama suyu ücreti, sulama suyu ücret tarifesi

Evaluation of Agricultural Water Use Service Fee Algorithms and Tariffs in Turkey

In the agricultural sector, which consumes the most water, surface irrigation networks are being converted into piped networks to minimize conveyance and distribution losses and to save water by maximizing the use of pressurized irrigation methods such as drip and sprinkler irrigation. In addition, in converted or newly constructed piped networks, volume-based pricing using automated meter systems that encourage the conscious use of water by water users is spreading rapidly. In this study, agricultural water use service charge algorithms and tariffs applied in Türkiye were examined in detail and the current situation was evaluated regionally. As a result of the research, it was determined that six different methods are applied in different water user organizations: area, plant-area, time, volume, time-based and other methods. In addition, different calculation approaches, such as hydrant-hour and siphon-hour under the title of volume-based pricing and sprinkler head-number and tree-number under the title of other methods were tried to be explained. In 2021, it was determined that in 5 different groups in the water usage service fee tariffs to be taken as the minimum value in irrigation facilities operated by irrigation association by State Hydraulic Works, the lowest fee was 17 TL in Group 1 for cereals, anise, poppy, chickpea, flax, hemp, jute, sesame, vineyard and safflower plants, while the highest fee was 224 TL in Group 5 for banana plants.

Keywords:

Water user organizations, irrigation associations, irrigation water fee tariff, water fee methods,

PDF

___

Anonim (2016). KOP Bölgesindeki Bitkisel Üretime Yönelik Sulama Projelerinin Ekonomik ve Sosyal Etkilerinin Değerlendirilmesi Çalışması IV. Etap Raporu. KOP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı. Konya.
Anonim (2020). Sulama İşletme Modeli Olarak Yeni Dönemde Sulama Birlikleri (2019 Yılı Faaliyetleri Ekseninde). Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü. Ankara.
Anonim (2021). Tarım ve Orman Bakanlığı 1. Su Şurası Tarımsal Sulama Çalışma Belgesi.
Anonim (2022). 2021 Yılı DSİ’ce İşletilen ve Devredilen Sulama Tesisleri Değerlendirme Raporu. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü. Ankara.
Anonim (2023). Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 2022 Yılı Faaliyet Raporu. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı. Ankara.
BUÜ (2022). Fakülte Tanıtımı. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi. https://uludag. edu.tr /ziraat/konu/view?id=3700 (Erişim Tarihi: 15.03.2022)
Çakmak, B. ve Avcı, S. (2017). Tarımda Su Tasarrufu ve Sulama Suyu Fiyatlandırma Yaklaşımları. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, V.6 ICAFOF Special Issue, 198-206. DOI: 10.17100/nevbiltek.332094
DSİ (2021). 2021 Yılında Sulama Birliklerince İşletilen Sulama Tesislerinde Asgari Değer Olarak Alınacak Su Kullanım Hizmet Bedeli Tarifeleri. https://www.dsi. gov.tr/Sayfa/Detay/738 (Erişim Tarihi: 10.06.2021)
Merrey, D. J., Sally, H. (2017). Another well-intentioned bad investment in irrigation: The Millennium Challenge Corporation’s “Compact” with the Republic of Niger. Water Alternatives, 10, 195–203.
Mevzuat (2023). Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. https://www. mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/19.5.4.pdf (Erişim Tarihi: 10.06.2021)
Nhemachena C, Matchaya G, Nhlengethwa S, Nhemachena C. (2018) Exploring ways to increase public investments in agricultural water management and irrigation for improved agricultural productivity in Southern Africa. Water SA 44(3):474–481
TOB (2022). Tarım ve Orman Bakanlığının 2022 Yılı Bütçesi Plan ve Bütçe Komisyonunda Kabul Edildi. 10.11.2021. https://www.tarimorman.gov.tr/ Haber/5133/Tarim-Ve-Orman-Bakanliginin-2022-Yili-Butcesi-Plan-Ve-Butce-Komisyonunda-Kabul-Edildi (Erişim Tarihi: 29.03.2022)