Haşhaş (Papaver somniferum L.) Çeşit ve F1 Melezlerinin Verim ve Verim Özelliklerinin Belirlenmesi

Bu çalışma, haşhaş (Papaver somniferum L.) çeşitlerinin melezlenmesiyle elde edilen F₁ melezleri ve ebeveynlerinin verim ve verim özelliklerini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada bitki materyali olarak Tınaztepe, Ofis 96, Afyon 95, Çelikoğlu, Ofis 8, Ofis 4 (Line) ve Ofis 1, Ofis 2 (Tester) haşhaş çeşitleri kullanılmıştır. Denemede ebeveyn ve F1 melez kombinasyonların ekimleri 2021 yılında sonbaharda Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 3 tekrarlamalı olarak yapılmıştır. Araştırma Yozgat Bozok Üniversitesi, Tarımsal Araştırma ve Uygulama deneme tarlasında yürütülmüştür. İncelenen özelliklerde melez kombinasyonların ortalama değerleri ebeveynlere göre daha yüksek bulunmuştur. Çalışma sonucunda, ebeveyn ve F1 melez kombinasyonların bitki boyu 63.41-110.00 cm, kapsül tepecik sayısı 9.65-12.30 adet, kapsül uzunluğu 26.07-49.83 mm, kapsül genişliği 25.10-46.77 mm, kapsül verimi 1068.7-1583.3 kg ha-1 ve tohum verimi 1009.0-1615.3 kg ha-1 arasında bulunmuştur. Sonuç olarak ebeveynlerde Tınaztepe ve Çelikoğlu çeşitleri, melez kombinasyonlarında ise Çelikoğlu x Ofis 1, Çelikoğlu x Ofis 2, Tınaztepe x Ofis 2, Ofis 4 x Ofis 2, Ofis 96 x Ofis 2 diğerlerine göre daha üstün melezler olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Haşhaş, Line × Tester, F1 melezi, Papaver somniferum L., Kapsül verimi, Tohum verimi

PDF

___

Alaca, 2015. Farklı Haşhaş Tiplerinde Alkaloidler Yönünden Morfolojik ve Ontogenetik Varyabilite, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara, 2015.
Atalay, 2014. Bazı haşhaş çeşitlerinin tohum ve yağ özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi, Gıda Mühendisliği anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Konya.
Ayhan A.E, Yıldırım M.U, 2021. Sonbahar ve ilkbahar ekimlerinin haşhaşın (Papaver somniferum L.) verim ve morfin içeriği üzerine etkisi. MKU. Tar. Bil. Derg. 26(2) : 412-420. DOI: 10.37908/mkutbd.931221.
Boydak, E., ve Kavurmacı, Z., 2015. Doğu geçit bölgesinde bazı haşhaş (Papaver somniferum L.) çeşitlerinin adaptasyonu. Türk Doğa ve Fen Dergisi, 4, 1.
Haritwal, S., 2017. Variabilty and path analysis in opium poppy (Papaver somniferum L.). Master of Science in Agriculture. Department of Plant Breeding and Genetics. Rajasthan College of Agriculture Maharana Pratap Universty of Agriculture and Technology, Udaipur-313 001.
Özgen, Y., 2019. Morfin ve Noskapin Tipi Haşhaş (Papaver Somniferum L.) Melezlerinin F4 ve F5 Kademelerinde Verim ve Bazı Agronomik Özelliklerinin Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Doktora Tezi, 2019.
Rahimi, A., 2013. Düşük morfinli haşhaş (Papaver somniferum L.) hatlarının bazı bitkisel ve tarımsal özellikleri üzerine araştırmalar. (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Ankara.
Sarıhan, E.O., 2004. Haşhaş (Papaver somniferum L.) bitkisinin verimi ve bazı özellikleri üzerine gibberellik asitin (GA3) farklı doz ve uygulama zamanlarının etkisi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Doktora Tezi, 2004.
Singh, R., ve Pandey, RM., 2011. Combining ability and heterosis in opium poppy (Papaver somniferum L.). Current Advances in Agricultural Sciences 3(2), 130-134.
TÜİK, 2022. Türkiye İstatistik Kurumu, https://www.tuik.gov.tr/ Erişim Tarihi:20.08.2022.
Yazici, L. 2018. Bazı Haşhaş (Papaver Somniferum L.) Diallel Melezlerinde Verim ve Kalite Özellikleri İle Heterosis Etkisinin İncelenmesi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, 2018.
Yazici ve Yılmaz, 2020. Hybrid Vigor for Alkaloid Contents in Opium Poppy (Papaver somniferum L.). Agricultural Science Digest, Volume 40 Issue 3: 290-294 (September 2020).
Yazici, L., 2020. Türkiye’de Haşhaş (Papaver Somnıferum L.) Yetiştiriciliği ve Islah Çalışmaları, Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Alanında Teori ve Araştırmalar II .1-18 s. (Editör: Koray Özrenk, Ali Musa Bozdoğan, Nigar Yarpuz Bozdoğan).
Yazici, L., Yılmaz, G., 2021. Türkıye’de Tescilli Haşhaş Çeşitlerinin Verim ve Alkaloid Özellikleri, Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Alanında Teori ve Araştırmalar II .107-136. (Editör: Ali Musa Bozdoğan, Nigar Yarpuz Bozdoğan).