Ekmeklik Buğdayda (Triticum aestivum L.) Ekim Sıklığının Tane İriliği ve Bazı Kalite Parametreleri Üzerine Etkisinin İncelenmesi

Bu araştırmada 4 farklı (350, 500, 650 ve 800 tohum m-2) ekim sıklığı (ES) uygulamasının 6 ekmeklik buğday çeşidinin (Alpu01, Atay85, Bezostaja1, Harmankaya99, Sönmez01 ve Sultan95) bazı kalite özelliklerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma 2012-2013 ve 2013-2014 yıllarında Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Eskişehir Merkez yerleşkesinde yürütülmüştür. Denemeler tesadüf bloklarında faktoriyel deneme deseninde 3 tekerrürlü olarak kuru (yağışa bağımlı) ve sulu koşullarda yürütülmüştür. Çalışmada iri tane oranı (İTO), ufak tane oranı (UTO), bin tane ağırlığı (BTA), hektolitre ağırlığı (HLA), tane protein oranı (TPO), kuru gluten (KGL), zeleny sedimentasyon (ZSD) ve sertlik değeri (SRD) gibi kalite unsurları incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre ES uygulamalarının kuru koşullarda İTO, UTO, BTA ve SRD unsurlarına etkisi önemli (p<0.01) bulunurken, sulu koşullarda sadece BTA unsuruna etkisi önemli (p<0.01) bulunmuştur. ES artışları iki çevre de de İTO ve BTA değerlerini olumsuz etkilemiştir. Çeşitler arası farklılıklar ise araştırılan tüm parametrelerde (p<0.01) önemli bulunmuştur. Sönmez01 ve Bezostaja1 çeşitleri İTO, BTA ve HLA açısından; Bezostaja1 çeşidi ZSD, TPO ve KGL açısından; Sultan 95 ise UTO ve SRD açısından öne çıkmıştır. Gerek kuru gerekse sulu çevrede İTO ile UTO ve SRD arasındaki olumsuz korelasyon; BTA, HLA, KGL ve ZSD arasında ise olumlu korelasyonun önemli (p<0.01) olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Bitki sıklığı, kalite özellikleri

Examining of The Effect of Sowing Densities on Grain Size and Some Quality Parameters in Bread Wheat (Triticum aestivum L.)

The trials were carried out in Eskişehir central campus of the Transitional Zone Agricultural Research Institute for two years in 2012-13 and 2013-14 growing years. The researchs are carried out in the randomized block design with 3 replication in rainfed and irrigated conditions. There are investigated effect of different level (350, 500, 650 and 800 tohum m-2) of sowing density application on six bread wheat varieties (Alpu01, Atay85, Bezostaja1, Harmankaya99, Sönmez01 and Sultan95). It was aimed that to determine of the sowing densities to effects on large grain ratio (LGR), small grain ratio (SGR), 1000 grain weight (TGW), test weight (TW), grain protein content (GPC), gluten content (GC), zeleny sedimentation (ZS) and hardness value (HV) parameters. According to results of the study, while the effect of sowing densities applications in rainfed conditions are significant (p <0.01) on LGR, SGR, TGW and HV components, the effect on only TGW parameter in irrigated conditions is significant (p <0.01). The sowing density increases are affected negatively both LGS and TGW values. The differences between the cultivars were significant (p<0.01) in all parameters. Sönmez01 and Bezostaja1 in terms of LGR, TGW and TW; Bezostaja1 in terms of ZS, PC and GC; Sultan95 in terms of HV were prominent. It is seen that negative relationship is significant (p<0.01) between LGR with SGR and HV in both rainfed and irrigated conditions. There are positive correlations between TGW with the parameters TW, GC and ZS is significant (p <0.01).

Keywords:

Plant density, quality characteristics,

PDF

___

Acer, S. 2004. Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Farklı Sulama Zamanları ile Azot Dozlarının Etkisi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarla Bitkileri ABD, Doktora Tezi, Ankara.
Akinci, C., Yildirim, M., Bahar, B. 2008. The effects of seed size on emergence and yield of durum wheat. Journal of Food Agriculture and Environment, 6(2): 234.
Alexandratos, N., Bruinsma, J. 2012. World Agriculture Towards. 2030/2050: the 2012 Revision (Vol. 12, No. 3). FAO, Rome: ESA Working Paper.
AACCI (American Association of Cereal Chemists International), 2010. AACC Approved Methods of 46-19.01, St. Paul, MN, USA.
Anonim, 1982. ICC-Standard No:110/1 ICC-Standard No:116 and 104. International Association for Cereal Chemistry.
Anonim, 1994. ICC Standart 1994. ICC No: 155. Determination of Wet Gluten Quality and Quantity (Gluten Index ac to Pretend) of Whole Wheat Meal and Wheat Flour.
Anonim, 2014. AFNOR NF V03-719 (only the Nilema-liter) and ISO 7971/2 standards. (www.chopin.fr) (Erişim tarihi 29.09.2018).
Anonim. 2018a. World Population Projected to Reach 9.7 Billion by 2050. (https://www.un.org) (Erişim tarihi: 19.01.2019).
Anonim, 2018b. Nüfus Projeksiyonları, 2018-2080. (http://www.tuik.gov.tr) (Erişim tarihi: 19.01.2019). Anonim, 2019. (www.tuik.gov.tr) (Erişim tarihi: 29.05.2019).
Aydoğan, S., Şahin, M., Akçacık, A.G., Yakışır, E. 2015. Farklı Tane iriliğinin ekmeklik buğday kalitesine etkisi. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 1(1): 27-33.
Ayrancı, R. 2012. Farklı Kuraklık Tiplerinde Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Fizyolojik, Morfolojik, Verim ve Kalite Özellikleri Yönüyle Islahta Kullanılabilecek Uygun Parametrelerin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Konya.
Bulut, S. 2012. Ekmeklik buğdayda kalite. Erciyes Ü., Fen Bil. Enst., Fen Bil. Der., 28(5): 441-446.
Chen, C., Neill, K., Wichman, D., Westcott, M. 2008. Hard Red spring wheat response to row spacing, seeding rate, and nitrogen. Agronomy Journal, 100: 1296-1302.
Çekiç, C., Savaşlı, E., Dayıoğlu, R., Önder, O., Karaduman, Y., Avcıoğlu, R. 2008. Ekmeklik buğdayda (Triticum aestivum L.) Ekim zamanı ve sıklığı ile kalite kriterleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. Türkiye Tahıl Sempozyumu, Konya.
Dai, X., Zhou, X., Jia, D., Xiao, L., Kong, H., He, M. 2013. Managing the seeding rate to improve nitrogen-use efficiency of winter wheat. Field Crops Research, 154: 100-109.
Elgün, A., Ertugay, Z., Certel, M. Kotancılar, H.G. 2012. Tahıl ve Ürünlerinde Analitik Kalite Kontrolü ve Laboratuvar Uygulama Kılavuzu. 4. Bas. Atatürk Ünv. Yayın No: 867.
Karaduman, Y. 2013. Seçilmiş yumuşak Ekmeklik Buğday Hatlarında Bisküvilik Kalite Özelliklerinin Araştırılması. A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Müh. A.B.D., Doktora Tezi, Ankara.
Karaduman, Y., Ercan, R. 2014. Using particle size index hardness in biscuit wheat selection. 25th International Scientific-Experts Congress On Agriculture and Food Industry, Book of Abstracts, 25-27 September 2014, p.44, İzmir, Turkey.
Karaduman, Y., Akın, A., Türkölmez, S., Tunca, Yüksel, S. 2015. İleri kademe ekmeklik buğday hatlarının bazı teknolojik kalite özelliklerinin değerlendirilmesi. TARM Araştırma Enstitüsü Dergisi, 24(1): 24-29.
Karaduman, Y., Akın, A., Türkölmez, S., Tunca, Z.S., Belen, S.O., Server, B.B. 2017. Ekmeklik buğday ıslah programında teknolojik kalite parametreleri yönü ile yapılan değerlendirmeler. XII. Tarla Bitkileri Kongresi, Poster Bildiri, Kahramanmaraş.
Karaduman, Y., Savaslı, E. 2018. Some practices using glutopeak tester: A High shear gluten quality evaluation method. 13th Gluten Workshop. Poster Presentation. Book of Abstracts, p.115, Mexico City-Mexico.
Karaman, M., Aktaş, H., Kendal, E., Erdemci, İ., Tekdal, S. 2014. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde tohum iriliği ile verim ve kalite parametreleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Uluslararası Türkiye 5. Tohumculuk Kong. ve Sek. İş Forumu.
Koçak, N., Atlı, A., Karababa, E., Tuncer, T. 1992. Macar-Yugoslav (MAYEB) ekmeklik buğday çeşitlerinin kalite özellikleri üzerine araştırmalar. TARM Araştırma Enstitüsü Dergisi, 1(1).
Morris, C.F. 2002. Puroindolines: the molecular genetic basis of wheat grain hardness. Plant Molecular Biology, 48(5-6): 633-647.
Özdemir, S. 2011. Farklı Lokasyonlarda Ekilen Buğday Çeşitlerinin Optimum Ekim Sıklığının Belirlenmesi, ESOGÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Özkaya, H., Özkaya, B. 2005. Tahıl ve Ürünleri Analiz Yöntemleri. AÜ Mühendislik Fak. Gıda Müh. Bölümü Gıda Teknolojisi Yayınları No.30, Ankara.
Said, A., Gul, H., Saeed, B., Haleema, B., Badshah, N.L., Parveen, L. 2012. Response of wheat to different planting dates and seeding rates for yield and yield components. ARPN Journal of Agricultural and Biological Science, 7(2): 138-140.
Uluöz, M. 1965. Buğday Un ve Ekmek Analiz Metotları. EÜ Ziraat Fak. Yay. No: 57.
Williams, P.C., El-Haramein, F.J., Nakkaoul, H., Rihawi, S. 1986. Crop Quality Evaluation Methods and Guidelines. ICARDA. 142 p. Aleppo, Syria.