Kerem BORU, Semra YILDIRIM, Esra AYDOĞAN ÇİFCİ

Ekmeklik Buğday Genotiplerinde Verim ve Verim Öğelerinin Korelasyon ve Path Analizi ile İncelenmesi

Bu çalışma, 2014-2016 yılında Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi deneme tarlalarında tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Çalışmada 12 melez hat ve 1 adet kontrol çeşit deneme materyali olarak kullanılmıştır. Araştırmada, korelasyon, path ve ekmeklik buğday genotiplerinin performansları ile bitki ıslahı çalışmalarında ele alınacak seleksiyon kriterlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Denemede bitki boyu, başak boyu, başakta başakcık sayısı, başakta tane sayısı ve ağırlığı, 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı ve tane verimi özellikleri incelenmiştir. Özellikler arasındaki korelasyon analizi sonucunda tane verimi ile başak boyu, başakta tane sayısı ve başakta tane ağırlığı arasında olumlu yönde önemli ilişki olduğu gözlemlenmiştir. Yapılan path analizi sonucunda tane verimi bakımından doğrudan etkiler incelendiğinde olumlu yönde en yüksek doğrudan etkiye sahip özelliklerin sırasıyla başakta tane ağırlığı ile başakta tane sayısı özellikleri olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Korelasyon, path analizi

Investigation of Yield and Yield Components in Bread Wheat Genotypes by Correlation and Path Analysis

This research was carried out at an experimental field at the Field Crops Department of the Faculty of Agriculture at Bursa Uludag University with a randomized complete block design with three replications was used during the 2014-2016 growing seasons. In the study, 12 hybrid lines and 1 control variety were used as experimental material. It was aimed to determine the selection criteria to be considered in the plant breeding studies and the performances of the wheat genotypes with correlation and path analysis. In the experiment plant height, spike length, number of spikelets/spike, number of grains/spike and grain weight/spike, 1000 grain weight, test weight and grain yield were investigated. As a result of the correlation analysis between the characteristics, it is found that there is a significant relationship between the grain yield and spike length, grain number/spike and grain weight/spike. As a result of the path analysis, it was determined that the properties with the highest direct effect on grain yield were the grain weight/spike and the grain number/spike properties, respectively.

Keywords:

Correlation, path analysis,

PDF

___

Akram, Z., Ajmal, S.U., Munir, M. 2008. Estimation of correlation coefficient among some yield parameters of wheat under rainfed conditions. Pak. J. Bot., 40(4): 1777-1781.
Ayçiçek, M., Yıldırım, T. 2006. Bazı makarnalık buğday (Triticum turgidum var. durum L.) çeşitlerinin Erzurum koşullarındaki verim yetenekleri. Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Der., 18 (2): 151-157.
Aydın, N., Bayramoğlu, H.O., Özcan, H. 2007. Bazı ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve başlıca kalite özelliklerinin belirlenmesi. OMÜ. Zir. Fak. Dergisi, 22(2): 193-201.
Aydoğan S., Soylu, S. 2017. Ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve verim öğeleri ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2017, 26(1): 24-30.
Balcı, A., Turgut, İ. 2002. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum var. aestivum) hat ve çeşitlerinde uyum yetenekleri üzerine araştırmalar. Ulud. Üniv. Zir. Fak. Derg., 16: 225-234.
Chowdhry, M.A., Ali, M., Subhani, G.M., Khaliq, I. 2000. Path coefficient analysis for water use efficiency, evapo-transpiration efficiency, transpiration efficiency and some yield related. Pak. J. Biol. Sci., 3: 313-317.
Çağlar, Ö., Öztürk, A., Bulut, S. 2006. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin Erzurum Ovası koşullarına adaptasyonu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 37(1): 1-7.
Dewey, D.R., Lu, K.H. 1959. A Correlation and path-coefficient analysis of components of crested wheatgrass seed production. Agronomy Journal, 51: 515-518.
Doğan, R. 2002. Ekmeklik buğday hatlarının (Triticum aestivum L.) tane verimi ve kimi agronomik özelliklerinin belirlenmesi. Uludag Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(1): 149-158.
Doğan, R., Senyiğit, E. 2016. Correlation and path coefficient analysis of yield and yield components in hexaploid triticale (X Triticosecale Wittmack) genotypes under Mediterranean conditions. J. Biol. Environ. Sci., 10(28): 21-27.
Gelalcha, S., Hanchinal, R.R. 2013. Correlation and path analysis in yield and yield components in spring bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes under irrigated condition in Southern India. African Journal of Agricultural Research, 8(24): 3186-3192.
Genç, İ. 1978. Cumhuriyet-75 Buğday Çeşidinde Bitki Başına Kardeş Sayısının Verim ve Verim Unsurlarına Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Bilimsel İnceleme ve Araştırma Tezleri. Ç.Ü.Z.F. Yayınları, 21-127.
Gençtan, T., Sağlam, N. 1987. Ekim zamanı ve ekim sıklığının üç ekmeklik buğday çeşidinde verim ve verim unsurlarına etkisi. Türkiye Tahıl Sempozyumu, Bursa, 171- 183.
Gulmezoglu, N., Alpu, O., Ozer, E. 2010. Comparative performance of triticale and wheat grains by using path analysis. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 16(4): 443-453.
Gupta, A. K., Mittal, R. K., Ziauddin, A. 1999. Association and factor analysis in spring wheat. Ann. Agri .Res., 20: 481-485.
Işık, A. 2011. Trakya Bölgesine Uygun Verimli ve Kaliteli Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Belirlenmesi. NKÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. 116 s.
Kara, B., Akman, Z. 2007. Yerel buğday ekotiplerinde özellikler arası ilişkiler ve path analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(3): 219-224.
Kaya, A., Şanlı, A. 2009. Bazı ekmeklik (Triticum aestivum L.) ve makarnalık (Triticum durum L.) buğday çeşitlerinin Isparta ekolojik koşullarında verim ve bazı verim öğelerinin belirlenmesi. Bitkisel Araştırma Dergisi 2: 27-34.
Kendal, E. 2013. Yazlık bazı ekmeklik buğday genotiplerinin Diyarbakır koşullarında verim ve kalite yönünden değerlendirilmesi. KSÜ Doğa Bil. Derg., 16(3): 16-24.
Khodarahmi, M., Amini, A., Bihamta, M.R. 2006. Correlations and path analysis of grain yield in triticale. Iranian Journal of Agricultural Sciences, 37: 177-183.
Korkut, K. Z., Sağlam, N., Başer, İ. 1993. Ekmeklik ve makarnalık buğdaylarda verimi etkileyen bazı özellikler üzerine araştırmalar. Trakya Üniv. Tekirdağ Ziraat Fak. Dergisi, 2(2): 111-118.
Kurt, P.Ö. 2012. Bazı İleri Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Hatlarının Bursa Koşullarında Verim ve Kalite Özellikleri Yönünden Performansının Araştırılması. U.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi, 81 s.
Kurt, Ö., Yağdı, K. 2013. Bazı ileri ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) hatlarının Bursa koşullarında verim özellikleri yönünden performansının araştırılması. Uludağ Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi. 27(2): 19-31.
Mohsin, T., Khan, N., Naqvi, F. N. 2009. Heritability, phenotypiccorrelation and path coefficient studies for some agronomic characters in synthetic elite lines of wheat. Journal of Food, Agriculture & Environment, 7(3-4): 278-282.
Nazar, H., Erekul, O., Koca, Y.O. 2012. Ekmeklik buğday çeşitlerinin tane verimi ve kalitesi üzerine farklı yaprak gübresi uygulamalarının etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(2): 5-12.
Okuyama, L.A., Federizzi, L.C., Neto, J.F.B., 2004. Correlation and path analysis of yield and its components and plant traits in wheat. Ciência Rural, 34(6): 1701-1708.
Oral, E., Ülker, M. 2016. Tritikale (X Triticosecale Wittmack) çeşitlerinde özellikler arası ilişkiler ve path analizi. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der., 6(3): 153-160.
Özgüven, N., Katkat, A.V. 1997. U.Ü. Arastırma ve Uygulama Çiftliği topraklarının verimlilik durumunun belirlenmesi. Uludag Üniv. Zir. Fak. Derg., 13: 43-54.
Polat K.P.Ö., Cifci, E.A., Yağdı, K. 2015. Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.)’da tane verimi ile bazı verim ögeleri arasındaki ilişkilerin saptanması. Tarım Bilimleri Dergisi, 21: 355-362.
Ramazani, S.H.R., Tajjali, H., Ghaderi, M.G. 2017. Correlation and path coefficient analysis for determining interrelationships among grain yield and related characters ın Iranian genotypes of triticale. Bulgarian Journal of Crop Science, 54(1): 35-39.
Sakın, M.A., Yıldırım, A., Gökmen, S. 2004. Tokat Kazova koşullarında bazı makarnalık buğday genotiplerinin verim, verim unsurları ile kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 10(4): 481-489.
Soylu, S., Akgün, N. 2003. Determination of hybrid vigor of yield and some of the yield components in various bread wheat crosses and their interrelationships by correlation and path analysis. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi. 58-62 13-17 Ekim 2003, Diyarbakır.
Sözen, E., Yağdı, K. 2005. A research to determine agronomic traits of some advanced durum wheat lines. Adnan Menderes University J. Agri. Faculty, 2(2): 51-57.
Tayyar, Ş., Gül, M.K. 2008. Evaluation of 12 bread wheat varieties for seed yield and some chemical properties grown in Northwestern Turkey. Asian J. of Chemistry, 20(5): 3715-3725.
Tonk, F.A., İştipliler, D., Tosun, M. 2017. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinde özellikler arası ilişkiler ve path analizi. Ege Univ. Ziraat Fak. Derg., 54(1): 85-89.
Turan, İ. 2008. Kahramanmaraş Koşullarında Bazı Buğday, Arpa ve Tritikale Çeşitlerinin Verim ve Verim Özelliklerinin Belirlenmesi. KSİÜ. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 50 s.
Usta, T. 2016. Kırşehir Ekolojik Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin (Triticum aestivum L.) Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi. AEÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi, 96 s.
Ülker, H. 2017. Orta Anadolu Kurak Koşullarında Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Bazı Agronomik Özelliklerinde Genetik İlerlemenin Belirlenmesi. AEÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tez, 150 s.
Yağdı, K. 2004. Bursa koşullarında geliştirilen ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) hatlarının bazı kalite özelliklerinin araştırılması. U. Ü. Zir. Fak. Derg., 18(1): 11-23.
Yıldırım, A., Sakin, M., Gökmen, S. 2005. Tokat Kazova koşullarında bazı ekmeklik buğday çeşit ve hatlarının verim ve verim unsurları yönünden değerlendirilmesi. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(1): 63-72.
Yücel, C., Baloch F.S., Özkan, H. 2009. Genetic analysis of some physical of bread wheat grain (Triticum aestivum L.emThell).Turk.Agric.For., 33: 52.
Yürür, N., Tosun, O., Eser, D., Geçit, H.H. 1981. Buğdayda anasap verimi ile bazı karakterler arasındaki ilişkiler. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler. A.Ü. Zir. Fak. Yayınları, 443-775.