Cemil TÖLÜ, Türker SAVAŞ

Türkiye Sürdürülebilir Ekstansif Keçi Üretim Sistemleri İçin Önemli Bir Genotip: Gökçeada Keçisi

Bu çalışmada, Gökçeada doğal koşullarında yetiştirilen Gökçeada keçilerinin gen kaynakları kapsamında korunmasına ilişkin bazı özelliklerinin rapor edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Ada’dan sağlanan ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesinde yarı-entansif sistemde yetiştirilen keçilerden elde edilen bilgiler ile yine literatürden elde edilen bilgiler derlenerek Gökçeada keçisinin biyolojik ve zooteknik tanımlaması yapılmıştır. Ağırlıklı olarak siyah renkte olan Gökçeada keçilerinin başlarının iki yanında, gözlerini de içerisine alacak şekilde sarı veya kızıl akıtmaları bulunmaktadır. Gökçeada keçilerinin, anakaradaki türdeşlerine göre benzer vücut ölçüsüne ve daha düşük canlı ağırlığa sahip oldukları görülmüştür. Doğum ağırlıkları 2,55 kg, ergin canlı ağırlıkları 38,0 kg olan Gökçeada keçilerinin doğumda keçi başına ortalama 1,6-1,8 oğlak verimi tespit edilmiştir. 251-259 gün laktasyon süresi ve 227-245 kg laktasyon süt verimi belirlenen Gökçeada genotipinde, 591 kg süt verimine sahip bireyler dikkat çekmiştir. Süt yağı (%4,92-5,75) ve süt proteini (%3,29) yerli ırklarımızla benzerlik göstermektedir. Ada’da büyük ilgi gören Gökçeada keçi peyniri potansiyelinin daha ayrıntılı çalışmalarla ortaya konması gerekmektedir. Süt oğlak olarak ele alınan Gökçeada oğlaklarının karkasının küçük ama yağsız olduğu, etin açık renkte, yumuşak ve az kokulu olduğu belirlenmiştir. Ada koşullarında başarılı bir biçimde kendini idame ettiren ve yetiştiricilerin geçim kaynağı olan Gökçeada genotipinin entansif ve ekstansif üretim sistemlerine uyumu anlamında dikkatli olunmalıdır.

An Important Genotype for Sustainable Extensive Goat Production Systems of Turkey: The Gökçeada Goat

In this study, it was aimed to report some traits of Gökçeada goats, which raised under the naturalconditions of Gökçeada, with respect to their protection within the scope of genetic resources. In thisrespect the information obtained from the goats supplied from the Island and reared in a semiintensive system at Çanakkale Onsekiz Mart University and also the information obtained from theliterature were collected and the biological and zootechnical identifications of the Gökçeada goatwere performed. Gökçeada goats, which are predominantly black, have yellow or red blazes on bothsides of their heads including their eyes. It was seen that Gökçeada goats had similar bodymeasurements and lower live weights as compared to those of the same species on the mainland. Thebirth weight and the mature live weight of Gökçeada goats were found as 2.55 kg and 38 kg,respectively, whereas their mean kid yield per goat at birth was determined as 1.6 to 1.8 kids.Individuals with a milk yield of 591 kg were striking in the Gökçeada genotype, in which the meanlactation length and the mean lactation milk yield were determined as 251 to 259 days and 227 to 245kg, respectively. Its milk fat (4.92-5.75%) and milk protein (3.29%) resembled those of our othernative breeds. It is necessary to reveal, with more elaborate studies, the potential for Gökçeada goatcheese that is greatly demanded on the Island. It was determined that the Gökçeada kids, which wereconsidered as dairy kids, had some small but nonfat carcass and that their meat was soft and of a lightcolor and had a slight smell. One should be careful about the adaptation of the Gökçeada genotype,which successfully maintains itself under the island conditions and which is the source of income forproducers, to intensive and extensive goat production systems.

PDF

___

Aktürk D, Savran F, Hakyemez H, Daş G, Savaş T. 2005. Gökçeada’da ekstansif koşullarda hayvancılık yapan işletmelerin sosyo-ekonomik açıdan incelenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 11 (3): 229-235.
Amoah EA, Gelaye S, Guthrie P, Rexroad Jr CE. 1996. Breeding Season and Aspects of Reproduction of Female Goats. Journal of Animal Science, 74: 723-728.
Anonymous, 2007. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) www.tuik.gov.tr (20 Kasım 2007).
Anonymous, 2008a. Norduz Keçisi. http://www.tagem.gov.tr/ hgk/milli_irk_tescil_listesi_taslagi_keci_norduzkecisi.htm (05 Haziran 2011).
Anonymous, 2008b. Honamlı Keçisi. http://marmarahae.gov.tr/ irklar/honamli.pdf (05 Haziran 2011)
Basedow M. 1998. Die genetische Diversität deutscher Rinderrassen dargestellt durch molekulargenetische Markersysteme. Schriftenreihe des Instituts für Tierzucht und Tierhaltung der Christian-Albrechts-Universität zu Kiel.
Bertaglia M, Stephane J, Roosen J, Consortium E. 2007. Identifying European marginal areas in the context of local sheep and goat breeds conservation: A geographic information system approach. Agricultural Systems, 94: 657- 670.
Bhattacharya AN. 1980. Research on goat nutrition and management in Mediterranean middle east and edjacent Arab countries. Journal of Dairy Science, 63: 1681-1700.
Blundell R. 1995. Reintroduction of the local breeds of sheep and goats in Malta. Gabina D. (ed.) In: “Strategies for Sheep and Goat Breeding: CIHEAM-IAMZ, (231p). Meeting of the Joint FAO/ CIHEAM Network on Sheep and Goats, 26-28 March 1995, Sidi-Thabet, Tunisia, pp. 97-100.
Boyazoglu J. Morand-Fehr P. 2001. Mediterranean dairy sheep and goat products and their quality A critical review. Small Ruminant Research, 40: 1-11.
Carnicella D, Dario M, Ayres MCC, Laudadio V, Dario C. 2008. The effect of diet, parity, year and number of kids on milk yield and milk composition in Maltese goat. Small Ruminant Research, 77: 71-74.
Cengiz T, Özcan H, Baytekin H, Altınoluk Ü, Kelkit A, Akbulak C, Özkök F, Kaptan Ayhan Ç. 2009. Gökçeada Arazi Kullanım Planlaması. TÜBİTAK 107Y337 nolu proje sonuç raporu.
Daş G, Hakyemez BH, Savaş T. 2002. Gökçeada’da “Yabani Koşullarda” koyun ve keçi Yetiştiriciliği. Ekin Dergisi, 22: 66-70.
Daşkıran I, Kor A, Bingöl M. 2006. Slaughter and carcass characteristics of Norduz male kids raised in either intensive and pasture conditions. Pakistan Journal of Nutrition, 5(3): 274-277.
Ekiz B, Özcan M, Yilmaz A, Tölü C, Savaş T, 2010. Carcass measurements and meat quality characteristics of dairy suckling kids compared to an indigenous genotype. Meat Science, 85: 245-249.
Ertuğrul M, Dellal G, Elmacı C, Akın O, Karaca O, Altın T, Cemal İ. 2005. Hayvansal gen kaynaklarının koruma ve kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi, 3-7 Mart 2005, Ankara, s.1-18.
Güler Z, Keskin M, Masatçıoğlu T, Gül S, Biçer O. 2007. Effects of breed and lactation period on some characteristics and free fatty acid composition of raw milk from Damascus goats and German Fawn x Hair goat B1 crossbreds. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 31: 347-354.
Güney O, Cebeci Z, Torun O, Biçer O. 1995. Country report of Turkey on small ruminant production with special reference to the selection programme for increasing milk production in dairy goat flock of University of Çukurova.” Gabina D. (ed.) In: “Strategies for sheep and goat breeding: CIHEAMIAMZ, 1995. (231p). Meeting of goint FAO/CIHEAM Metwork on Sheep and Goats, 26-28 March 1995. SidiThabet, Tunisia, pp.185-192.
Hayaloğlu A, Yaşar K, Tölü C, Şahingil D. 2013a. Characterizing volatile compounds and proteolysis in Gokceada artisanal goat cheese. Small Ruminant Research, 113: 187-194.
Hayaloğlu A, Tölü C, Yaşar K. 2013b. Influence of goat breeds and starter culture systems on gross composition and proteolysis in Gokceada goat cheese during ripening. Small Ruminant Research, 113: 231-238.
Hayaloğlu A, Tölü C, Yaşar K, Şahingil D. 2013c. Volatiles and sensory evaluation of goat milk cheese Gokceada as affected by goat breeds (Gokceada and Turkish Saanen) and starter culture systems during ripening. Journal of Dairy Science, 96: 32765-2780.
Herre W, Röhrs M. 1973. Haustiere-zoologisch gesehen. Gustav Fischer Verlag pp. 240.
Keskin M, Avşar YK, Biçer O, Güler MB. 2004. Comparative study on the milk yield and milk composition of two different goat genotypes under the climate of the eastern Mediterranean. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 28: 531-536.
Keskin M, Gül S. 2006. Hatay ili keçi yetiştiriciliğinde Şam keçisi ve Türkiye için önemi. Hasad Hayvancılık, 255: 46-49.
Kırk K, Aşkın Y, Cengiz F. 2004. Norduz keçilerinin yapay tohumlama ile döl verim karakteristiklerinin belirlenmesi. IV. Ulusal Zootekni Kongresi, 1-3 Eylül 2004, Isparta, s. 272-279.
Koşum N, Alçiçek A, Taşkın T, Önenç A, 2003. Fattening performance and carcass characteristics of Saanen and Bornova male kids under an intensive management system. Czech Journal Animal Science, 48(9): 379-386.
Koyuncu M, Duru S, Kara Uzun Ş, Öziş Ş, Tuncel E. 2007. Effect of castration on growth and carcass traits in Hair goat kids under a semi-intensive system in the South Marmara region of Turkey. Small Ruminant Research, 72: 38-44.
Morand-Fehr P, Richard A, Tessier J, Hervieu J. 2002. Effects of decoquinate on the growth and milk performance of young female goats. Small Ruminant Research, 45(2):109-114.
Özcan M, Yılmaz A, Ekiz B, Tölü C, Savaş T. 2010. Slaughter and carcass characteristics of Gökçeada, Maltese and Turkish Saanen suckling kids. Archiv Tierzucht, 53: 318-327.
Özder M. 2006. Keçi Irkları, Keçi Yetiştiriciliği. ed: Kaymakçı M., İzmir İli Damızlık Koyun-Keçi Yetiştiricileri Birliği Yayınları No: 2, Bornova, İzmir. s: 29-63.
Rege JEO. 1999. The state of African Cattle Genetic Resources: I. Classification Framework and Identification of Threatened and Extinct Breeds. Animal Genetic Resources Inf. 25: 1.
Ruanne J. 2000. A Framework for Prioritizing Domestic Animal Breeds for Conservation Purposes at the National Level. Conservation Biology, 14: 1385-1393.
Savaş T. 1995. Yerli ırk hayvanlarımızın korunması konusunda bir tartışma. Animal Enformasyon, 10: 11.
Serradilla JM. 2001. Use of high yielding goat breeds for milk production. Livestock Production Science, 71: 59-73.
Soysal Mİ, Özkan E, Gürcan EK. 2003. The status of native farm animal genetic diversity in Türkiye and in the world. Trakia Journal of Sciences, 1(3): 1-12.
Sönmez R. 1974. Melezleme yolu ile yerli keçilerin süt keçisine çevrilme olanakları. Ege Ü.Z.F.Yayınları No: 226, E.Ü. Matbaası, Bornova, İzmir.
Sönmez R, Şengonca M, Alpbaz AG. 1971. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesinde yetiştirilen Malta keçilerinin çeşitli özellikleri ve verimleri üzerinde bir araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 8: 57-71.
Şengonca M, Kaymakçı M, Koşum N, Taşkın T, Steinbach J. 2002. Batı Anadolu için bir Süt Keçisi:“Bornova Keçisi”. Hayvansal Üretim, 43: 79-85.
Şengonca M, Taşkın T, Koşum N. 2003. Saanen x Kıl keçi melezlerinin ve saf kıl keçilerinin kimi verim özelliklerinin belirlenmesi üzerine eş zamanlı bir araştırma. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 27: 1319-1325.
Şimşek ÜG, Bayraktar M. 2006. Kıl keçisi ve Saanen × Kıl keçisi (F1) melezlerine ait büyüme ve yaşama gücü özelliklerinin araştırılması. F.Ü. Sağlık Bilimleri Dergisi, 20: 229-238.
Şimşek ÜG, Bayraktar M, Gürses M. 2006. Çiftlik koşullarında kıl keçilerine ait bazı verim özelliklerinin araştırılması. F.Ü. Sağlık Bilimleri Dergisi, 20: 221-227.
Tölü C. 2009a. Farklı keçi genotiplerinde davranış, sağlık ve performans özellikleri üzerine araştırmalar. Doktora tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen bilimleri Enstitüsü, Çanakkale, Türkiye.
Tölü C. 2009b. Oğlak ishal sıklığının genotip, yıl ve aylara göre değişimi. Hasad Hayvancılık, 295: 50-52.
Tölü C, Yurtman İY, Savaş T. 2009. Türk Saanen keçilerinde canlı ağırlık ve değişimi üzerinde değerlendirmeler. Hayvansal Üretim, 50(1): 9-17.
Tölü C, Yurtman İY, Savaş T. 2010. Gökçeada, Malta ve Türk Saanen keçi genotiplerinin süt verim özellikleri bakımından karşılaştırılması. Hayvansal Üretim, 51(1): 8-15.
Tölü C, Savaş T. 2010. Gökçeada, Malta ve Türk Saanen Keçi Genotiplerinin Döl Verim Özellikleri Bakımından Karşılaştırılması. T.Z.F. Derg., 7 (2): 113-121.
Tölü C, Yaşar K, Hayaloğlu AA, Savaş T. 2011a. Gökçeada’da üretilen keçi sütlerinden yapılan peynirlerin bazı özellikleri. 7. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, 14-16 Eylül, Adana/Türkiye. s.202-207.
Tölü C, Topaloğlu N, Savaş T. 2011b. Gökçeada, Malta ve Türk Saanen çebiçlerinde ağır bir ektima (Ecthyma contagiosum) olgusu üzerine gözlemler. Hayvansal Üretim, 52(1): 39-43.
Tölü C, Savaş T. 2012. Gökçeada, Malta ve Türk Saanen keçi genotiplerinin doğum ve oğlak büyümesi açısından karşılaştırılması. Hayvansal Üretim, 53 (2): 17-25.
Tölü C, Alatürk F, Özaslan-Parlak A, Gökkuş A. 2017. Behaviiour of sheep freely grazed on Gökçeada Island (Turkey) rangeland reclaimed by different methods. Journal of Agricultural Science, 41(5): 635-642.
Vatansever H, Akçapınar H. 2006. Lalahan Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsü’nde yetiştirilen farklı kökenli Ankara keçilerinde büyüme, döl verimi ve tiftik özellikleri. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 46 (2): 1-11.
Yalçın BC. 1990. Keçi Yetiştiriciliği, Koyun-Keçi Hastalıkları ve Yetiştiriciliği.” ed: Aytuğ, C. N., TÜM VET Hayvancılık Hizmetleri Yayını No:2, İstanbul s: 453-458.
Yertürk M, Odabaşıoğlu F. 2007. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde yetiştirilen renkli Tiftik keçilerinin yarı entansif şartlarda verim özelliklerinin araştırılması. Y.Y.Ü. Veteriner Fakültesi Dergisi, 18(2): 45-50.