Öğrencilerin Gıda Güvenliğiyle İlgili Bilinç Düzeylerine Göre Tüketim Davranışlarının Belirlenmesi: Ordu Üniversitesi Örneği
Araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin gıda güvenliğiyle ilgili bilinç düzeylerine göre tüketim davranışlarının belirlenmesidir. Veriler, Ordu Üniversitesi Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi'nde öğrenim gören 400 öğrenciyle yapılan anketlerden oluşmaktadır. Öğrencilerin sosyoekonomik özelliklerine göre gıda güvenliği bilinç düzeyleri arasındaki farklılığın belirlenmesinde ki-kare testi kullanılmıştır. Gıda ambalajı üzerindeki etiket bilgilerini inceleme, gıda satın alınan yerleri güvenilir bulma ve gıda satın alma kararında etkili olan kaynaklar itibariyle, bilinç gruplarına ait ortalamalar arasındaki farklılık ise tek yönlü varyans analiziyle (ANOVA) test edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, öğrencilerin gıda satın alırken en fazla dikkat ettikleri konular sırasıyla; son kullanma tarihi, üretim tarihi ve gıdaların ambalajlı olmasıdır. Gıda güvenliği bilinç düzeylerine göre öğrencilerin harcanabilir aylık gelirleri ve düşük fiyatlı GDO’lu gıdaları tercih etmesi yönünden istatistiksel olarak anlamlı farklılık vardır. Her üç bilinç grubundaki öğrencilerin güvenilir buldukları gıda satın alma yerleri sırasıyla; süpermarket, market ve manavdır. Gıda satın alma kararında düşük ve orta bilinç düzeyindeki öğrenciler en fazla ailelerinden, yüksek bilinç düzeyindekiler ise doktorlardan etkilenmektedir. Bu sonuçlara göre, gıda güvenliği konusunda daha bilinçli nesillerin yetiştirilmesi için, güvenilir gıda tüketimine yönelik hassasiyetin oluşturulmasına öncelikli olarak ailelerden başlanması gerekir. Ayrıca okul müfredatlarına konulacak ders ya da seminer ve benzeri çalışmalarla öğrencilerin gıda güvenliğiyle ilgili bilinç düzeylerinin artırılması sağlanmalıdır.
Determination of Students' Consumption Behavior Based on Their Awareness of Food Safety: The Case of Ordu University
The aim of this study was to determine students' consumption behavior based on their awareness of food safety. Data were collected using survey method. Study sample consisted of 400 students of Ünye Faculty of Economics and Administrative Sciences, Ordu University, Turkey. Chi-square test was used to determine whether participants’ levels of awareness of food safety differed by socio-economic characteristics. One-way analysis of variance (ANOVA) was used to determine differences in mean scores among awareness groups (low, medium and high) in terms of reading the nutrition information on food labels, food purchasing venues to be reliable and factors affecting food purchase decisions. Results showed that expiry date was the most important factor in food purchase decisions, followed by dates of production and packaging. Participants’ levels of awareness of food safety significantly differed by the proportion of monthly income allocated to food and their preference for cheap foods containing GMO. Supermarkets were ranked the most reliable venues for safe food purchasing, followed by groceries and greengrocers. Results also showed that food purchase decisions of the low and medium awareness groups were mostly affected by their families while those of the high awareness group were mostly affected by their doctors. Results indicate that firstly parents' awareness should be raised about food safety and safe food consumption so that future generations can be more conscious of these issues. In addition, courses on these matters should be included in curricula, and seminars or workshops should be held to raise students' awareness of food safety.
___
- Akbulut Ö, Yıldız N. 1999. İstatistik analizlerde temel formüller ve tablolar. Aktif Yayınevi, Erzurum.
- Alpuğuz G, Erkoç F, Mutluer B, Selvi M. 2009. Gençlerin (14-24 yaş) gıda hijyeni ve ambalajlı gıdaların tüketimi konusundaki bilgi ve davranışlarının incelenmesi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 66(3): 107-115.
- Aygen G. 2005. A study on the developmental issues of consumer protection in Turkey. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6(1): 16-27.
- Babaoğul M, Şener A, Buğday EB. 2016. Tüketici profili ve bilinç düzeyi araştırması. Tüketici profili, eğilimleri ve davranışlarının analizi, T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Tüketici akademisi projesi.
- Bıçakçı İ. 2008. Sanayi toplumundan bilgi toplumuna tüketimin evrimi ve Türkiye’deki yansımaları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1): 1-25.
- Demir Ö, Samav U, Girgin GK. 2017. Gastronomi ve aşçılık öğrencilerinin gıda hijyeni ve gıda güvenliği konusunda bilgi, tutum ve uygulama düzeylerinin ölçülmesi. Journal of Recreation and Tourism Research, 4 (Özel sayı 1): 1-11.
- Durmaz H, Sağun E, Tarakçı Z. 2002. Yüksekokul öğrencilerinin içme sütü tüketim alışkanlıkları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 13(1-2): 69-73.
- Ergin I, Gürsoy ŞT, Öcek ZA, Çiçeklioğlu M. 2008. Sağlık Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara dair bilgi, tutum ve davranışları. TAF Preventive Medicine Bulletin, 7(6): 503-508.
- Gülmez M. 2006. Pazarlama yönü itibariyle bilinçli tüketim ve bilinçli tüketiciye ilişkin bir saha araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi, 9(1-2): 153-178.
- Gündüz O, Aydoğan C. 2015. Önlisans öğrencilerinin gıda güvenliği bilinç düzeyleri üzerine bir araştırma. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 6(1): 34-44.
- Kılıç O, Eryılmaz GA. 2015. Factors affecting consumers’ awareness of food safety. Agro Food Industry Hi Tech, 26(3): 43-46.
- Onurlubaş, E., Gürler, A.Z. 2016. Gıda Güvenliği Konusunda Tüketicilerin Bilinç Düzeyini Etkileyen Faktörler, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33 (1), 132-141. ISSN: 1300-2910
- Özcebe H. 2008. Gençler ve Sigara. Sağlık Bakanlığı, Yayın No: 731.
- Özdemir O, Güneş MH, Demir S. 2010. Üniversite öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO’lara) yönelik bilgi düzeyleri, tutumları ve sürdürülebilir tüketim eğitimi açısından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1): 53-68.
- Sonkaya Zİ, Balcı E, Ayar A. 2018. Üniversite öğrencilerinin gıda okuryazarlığı ve gıda güvenliği konusunda bilgi, tutum ve davranışları “Amasya Üniversitesi Sabuncuoğlu Şerefeddin Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu örneği”. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 75(1): 53 – 64.
- Şanlıer N, Adanur E, Uyar GÖ, Elibol E, Coşkun AB, Erdoğan R, Bozbaş E. 2017. Gençlerin beslenme ve gıda güvenliğine ilişkin bilgi ve davranışlarının değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3): 941-956.