Bayburt Koşullarında Organik Olarak Yetiştirilen Bazı Yerel Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Bazı Morfolojik ve Agronomik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma
Bu araştırma, organik şartlarda seçilmiş bazı yerel fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin morfolojik ve agronomik özelliklerini belirlemek amacıyla, Bayburt Üniversitesi, Gıda Tarım ve Hayvancılık Uygulama ve Araştırma Merkezi deneme alanında 2016 yetiştirme döneminde yürütülmüştür. Araştırmada 13 yerel fasulye genotipi ile 3 tescilli çeşit (Önceler-98, Horoz ve Dermason) kullanılmıştır. Çalışma tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırmada, bitki boyu 32,1-44,3 cm, ilk bakla yüksekliği 6,7-11,1 cm, gövde kalınlığı 5,6-8,4 cm, bakla boyu 85,9-120,7 mm, bakla eni 12,5-15,4 mm, bitkide bakla sayısı 10,0-24,1 adet/bitki, baklada tane sayısı 3,5-5,5 adet/bakla, 1000 tane ağırlığı 393,7-545,5 g, dekara tane verimi 128,3-194,3 kg/da arasında değişim göstermiştir. En yüksek tane verimi dermason fasulye çeşidinden elde edilmiş olurken, bunu takiben Önceler-98 çeşidi ve Aydıntepe genotipinin de tane verimi ve bölgeye adaptasyon özelliklerinin iyi olduğu gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, incelenen yerel genotiplerden bazılarının bazı morfolojik özellikler ve bitki verimi açısından değerlendirmeye uygun olduğu, ıslah çalışmalarında bir genitör olarak kullanılmalarının faydalı olacağı düşünülmektedir.
A Research on Determination of the Morphological and Agronomical Characteristics of Local Beans (Phaseolus vulgaris L.) Genotypes Under the Organic Farming System in Bayburt
This study was carried out Bayburt University Food and Agriculture and Livestock Application and Research Centre in 2016 growing season to determine the morphological and agronomical characteristics of local genotypes of beans (Phaseolus vulgaris L.) under the organic farming conditions. In the study, 13 local bean genotypes and 3 registered varieties (Önceler-98, Horoz and Dermason) were used. The experiment was carried out to the randomized complete block design with three replications. By using cow manure, the area was fertilized with 10 tons per decares. In the study, plant height 32.1-44.3 cm, first pod height 6.7-11.1 cm, plant stem diameter 5.6-8.4 cm, pod length 85.9-120.7 mm, pod width 12.5-15.4 mm, the number of seeds per plant varied between 10.0-24.1 number/plant, the number of seed per pod 3.5-5.5 number/beans, the weight of 1000 seed 393.7-545.5 g and the yield varied between 128.3-194.3 kg/da was found. The highest yield was obtained from the dermason bean variety. Also the yield and locality adaptation of the Önceler-98 variety and Aydintepe genotype have highest adaptation capacity. As a result, it is considered useful to use some of the examined local genotypes as a genitor in breeding studies, which is suitable to evaluate some morphological characteristics and yield.
___
- Alıcı S. 1997. Harran Ovası koşullarında farklı mercimek (Lens
culinaris Medic.) çeşitlerinin morfolojik ve tarımsal
karakterlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Harran
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim
Dalı, Yüksek lisans Tezi, 40 s, Şanlıurfa.
- Anlarsal AE, Yücel C, Özveren D. 2000. Çukurova koşullarında
bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşitlerinde tane verimi
ve verimle ilgili özellikler ile bu özellikler arası ilişkilerin
saptanması. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24:
19-29.
- Anonim. 2016a. http://www.tarim.gov.tr/Konular/BitkiselUretim/Organik-Tarim/Istatistikler.
- Anonim. 2016b. Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Bayburt ili uzun
yıllar (1975-2016) iklim verileri.
- Anonim. 2016c. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü, Laboratuvar Analiz
Raporları.
- Akçin A. 1974. Erzurum şartlarında yetiştirilen kuru fasulye
çeşitlerinde gübreleme, ekim zamanı ve sıra aralığının tane
verimine etkisi ile bu çeşitlerin bazı fenolojik, morfolojik ve
teknolojik karakterleri üzerine bir araştırma. Atatürk
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 157, S:1-112,
Erzurum.
- Atış İ. 2000. Hatay koşullarında ikinci ürün olarak tane ve hasıl
amacıyla yetiştirilebilecek börülce (Vigna sinensis L.)
tiplerinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Mustafa
Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri
Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 63s.
- Babagil GE, Tozlu E, Dizikısa T. 2011. Erzincan ve Hınıs
ekolojik koşullarında yetiştirilen bazı kuru fasulye
(Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin verim ve verim
unsurlarının belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Dergisi, 42 (1): 11-17.
- Bayram A. 1999. Afşin-Elbistan koşullarında bazı fasulye
(Phaseolus vulgaris L.) çeşitlerinde verim unsurları üzerine
bir araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek
lisans Tezi, 45 s. Kahramanmaraş.
- Bozoğlu H. 1995. Kuru fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) bazı
tarımsal özelliklerinin genotip x çevre interaksiyonu ve
kalıtım derecelerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla
Bitkileri Anabilim Dalı Doktora Tezi (Basılmamış),
Samsun.
- Bozoğlu H, Gülümser A. 2000. Kuru fasulyede (Phaseolus
vulgaris L.) bazı tarımsal özelliklerin genotip çevre
interaksiyonları ve stabilitelerinin belirlenmesi üzerine bir
araştırma. Turkish Journal of Agriculture Forestry, 24: 211-
220.
- Bozoğlu H, Sözen Ö. 2007. Some agronomic properties of the
local population of common bean (Phaseolus vulgaris L.) of
Artvin province. Turkish Journal of Agriculture and
Forestry, 31: 327-334.
- Ceyhan E, Önder M, Kahraman A. 2009. Fasulye genotiplerinin
bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi
Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 23 (49): 67-73.
- Chamberlain DE, Joys A, Johnson PJ, Norton L, Feber RE,
Fuller RJ. 2010. Does Organic farming benefit farmland
birds in winter? Biol lett 6(1): 82-84.
- Çiftçi V, Yılmaz N. 1992. Van ekolojik koşullarında verimli
fasulye çeşitlerinin belirlenmesi ve verim komponentlerinin
tane verimine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü Dergisi, 1(2): 135-146.
- Çiftçi CY, Şehirali S. 1984. Fasulye (Phaseolus vulgaris L.)
çeşitlerinde değişik özelliklerin fenotipik ve genotipik
farklılıklarının saptanması. Ankara Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü Yayın No: TB 4.
- Çirka M. 2012. Doğu Anadolu’nun güneyinde yetiştirilen taze
fasulye (Phaseolus vulgaris L.) gen kaynaklarının
toplanması ve değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi.
- Çokkızgın A, Anlarsal AE. 2008. Güney ve Güneydoğu
Anadolu Bölgelerinden toplanan bazı kırmızı mercimek
(Lens Culinaris Medik.) yerel genotiplerinin bitkisel ve
tarımsal özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma.
Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 17-7: 65-76.
- Çokkızgın A, Girgel Ü, Çölkesen M, İdikut L, Zülkadir G,
Çevik Y. 2014. Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşit ve
yerel populasyonlarında verim ile verim öğelerinin
belirlenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye 5. Tohumculuk
Kongresi. 19-23 Ekim, Diyarbakır, 83-87.
- Çölkesen M, Çokkızgın A, Turan BT, Kayhan K. 2005.
Kahramanmaraş ve Şanlıurfa koşullarında değişik kışlık
mercimek (Lens Culinaris Medic.) çeşitlerinde verim ve
kalite özellikleri üzerine bir araştırma. GAP IV Tarım
Kongresi, 21-23 Eylül, Şanlıurfa, 826-833.
- Çölkesen M, İdikut L, Çokkızgın A, Özsisli B, Baydemir MT,
Çakmak D. 2009. Kahramanmaraş koşullarında bazı bakla
(Vicia faba L.) çeşitlerinde farklı ekim zamanlarının verim
ve verim unsurlarına etkisi üzerine bir araştırma. Türkiye
VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, Hatay, 725-729.
- Çölkesen M, Çokkızgın A, İdikut L, Özsisli B, Girgel Ü. 2011.
Farklı iklim koşullarında değişik fasulye çeşitlerinin
(Phaseolus vulgaris L.) bitkisel ve tarımsal özelliklerinin
belirlenmesi. GAP VI. Tarım Kongresi, Şanlıurfa, 670-676.
- Çokkızgın A. 2007. Güney ve Güneydoğu Anadolu
bölgelerinden toplanan bazı kırmızı mercimek (Lens
culinaris MEDIK.) yerel genotiplerinin bitkisel ve tarımsal
özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma.
- Dumoulin V. 1994. Étude de la variabilité génétique chez le pois
protéagineux (Pisum sativum L) pour l’élaboration du
rendement. Importance des interactions génotype x milieu.
PhD Thesis, INA-PG, 232 p.
- Düzdemir O. 1998. Kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.)
genotiplerinde verim ve diğer bazı özellikler üzerine bir
araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Tokat.
- Düzgüneş O, Kesici T, Kavuncu O, Gürbüz F. 1987. Araştırma
ve Deneme Metotları (İstatistik Metotları-II). Ankara
Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları: 1021, Ders Kitabı:
295. Ankara, 381s.
- Erdinç Ç. 2011. Ülkemizdeki bazı fasulye genotipleri arasındaki
akrabalık ilişkilerinin ve antraknoz hastalığına
(Colletotrichum lindemuthianum (Sacc. & Magn.) Lambs.
Scrib.) dayanıklılığın fenotipik ve moleküler yöntemlerle
belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü Doktora Tezi.
- Erman M. 1992. Van ekolojik koşullarında mercimeğin çeşit ve
adaptasyon özellikleri üzerinde araştırmalar. Yüzüncü Yıl
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim
Dalı Yüksek Lisans Tezi. Van, 73s.
- Güneş Z. 2011. Van-Gevaş’ da ümitvar
bulunan fasulye
(Phaseolus vulgaris L.) hatlarında verim ve bazı verim
ögelerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı. Yüksek
Lisans Tezi.
- Kulaz H, Çiftçi V. 2013. Relationships among yield components
and selection criteria for seed yield improvement in bush
bean (Phaseolus vulgaris L.) Journal of Agricultural
Sciences 18 (2012): 257-262.
- Mishra SN, Dash SN. 1991. Variability for quantitative
characters in french bean (Phaseolus vulgaris L.). Plant
Breeding, 63 (1): 64.
- Pekşen E. 2005. Samsun koşullarında bazı fasulye (Phaseolus
vulgaris L.) genotiplerinin tane verimi ve verimle ilgili
özellikler bakımından karşılaştırılması. Ondokuz Mayıs
Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi 20(3): 88-95.
- Pekşen E, Gülümser A. 2005. Bazı fasulye (Phaseolus vulgaris
L.) genotiplerinde verim ve verim unsurları arasındaki
ilişkiler ve path analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat
Fakültesi Dergisi, 20(3):82-87.
- Rahmann G. 2011. Agriculture and Forestry Research 3 (61):
189-208.
- Sepetoğlu H. 1992. Yemeklik Dane Baklagiller. Ege
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları No: 24.
- Smith KJ, Huyser W. 1987. World distribution and significance
of soybean. In. Ellis. R. H. (Ed.). Soybeans Improvement
Production And Uses; Sec. Ed. Ed. J. R. Wilcox. Amer. Soc.
of Agron. Madison. Wisconsin, 1-22.
- Sözen Ö. 2006. Artvin ili yerel fasulye (Phaseolus vulgaris L.)
popülasyonlarının toplanması tanımlanması ve morfolojik
varyabilitesinin belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı,
Yüksek Lisans Tezi, 469s.
- Şehirali S. 1971. Türkiye’de yetiştirilen bodur fasulye
çeşitlerinin tarla ziraatı yönünden önemli başlıca morfolojik
ve biyolojik vasıfları üzerinde araştırmalar. A.Ü. Ziraat
Fakültesi Yayınları: 474, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler:
275, Ankara.
- Şehirali S. 1973. Beslenme ve toprak verimliğinin artırılması
yönünden yemeklik baklagiller. Ziraat Mühendisliği, Sayı
8'den Ayrı Basım. Yeni Desen Matbaası, Ankara.
- Şehirali S. 1980. Bodur fasulyede (Phaseolus vulgaris L. var
nanus Dekap) ekim sıklığının verimle ilgili bazı karakterler
üzerine etkisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Yayınları: 738. Bilimsel Araştırma ve İnceleme: 1429.
- Ülker M, Ceyhan E. 2008. Orta Anadolu ekolojik şartlarında
yetiştirilen fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin
bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi
Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (46): 77-89.
- Temel N. 1999. Van ekolojik koşullarında farklı dozlardaki
azotlu ve fosforlu gübreler ile bakteri aşılamasının kışlık
kırmızı Fırat-87 (Lens culinaris Medik.) mercimek çeşidinin
verim ve verim öğelerine etkilerinin belirlenmesi üzerine bir
araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Van, 96s.