Tabgaç Tarihinin Ana Kaynağı Wei-Shu Üzerine

Bu çalışmamızda kurdukları Kuzey Wei Hanedanlığı 北魏朝 (386- 534) ile Merkezi Çin toprakları üzerinde hâkimiyet tahsis etmiş olan Tabgaç 拓跋 tarihinin ana kaynağı olan Wei-shu’yu 魏書 ele alacağız. Wei-shu 551 yılında Wei Shou 魏收 tarafından yazılmaya başlanmış olan resmi hanedanlık tarihlerinden bir tanesidir. Kaynakta Tabgaç tarihi efsanevi Sarı İmparator’dan başlayarak anlatılmıştır. Birçok devlet tarihinde olduğu gibi orijinal kayıtlarında siyasi fikirlerin etkilerini görebileceğimiz kaynak, yazımı tamamlandıktan sonraki tarihi süreçte de yine gerek siyasi gerekse kaybolma gibi nedenlerle bazı değişikliklere maruz kalmıştır. Söz konusu sebeplerden ötürü içeriğinde bulunan bazı kayıtlar her ne kadar güvenilirliğini etkilese de, yine de bu sebepler kaynağın Tabgaç tarihi açısından değerini eksiltmemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tabgaç, T’o-pa, Kuzey Wei Hanedanlığı, Wei- shu

The Main Source of Tabgatch History Wei-shu

In this study we will discuss about the main source of Tabgatch history which dominated Central Plain via Northern Wei Dynasty 北魏朝 (386-534). Wei-shu 魏書 which was started to write by Wei Shou 魏收 in 551, is one of the official dynastic histories. History of Tabgatchs was recorded starting with Yellow Emperor in the Wei-shu. Wei-shu which original datas were influenced from political ideas as in many of state histories, also exposed some of changes due to political or missing parts. Because of these reasons some datas in the content affect the reliability of the source but still these reasons do not decrease the value of source with regard to Tabgatch history.

Keywords:

Tabgatch, T’o-pa, Northern Wei Dynasty, Wei-shu,

PDF

___

Wei-shu 魏書, Pekin 北京, 1974. BARFIELD, Thomas J., The Perilious Frontier, Oxford 1989. BAYKUZU, Tilla Deniz, “Tabgaç Hükümdarları (M.S. 386-550) ve Hükümdar Kurganları”, Mehmet Eröz Armağanı, İstanbul 2011, ss. 416-439. BLUE, Rhea C., “The Argumentation of the Shih-Huo Chih: Chapters of the Han, Wei and Sui Dynastic Histories”, Harvard Journal of Asiatic Studies, C. 11, S. 1/2, 1948, ss. 1-118. BOODBERG, Peter A., “The Language of the T’o-pa Wei”, Harvard Journal of Asiatic Studies, C. 1, S. 2, 1936, ss. 167-185. BOODBERG, Peter A., “Marginalia to The Histories of The Northern Dynasties”, Harvard Journal of Asiatic Studies, C. 3, S. 3/4, 1938, ss. 223-253. CLAUSON, Gerard, “Turk, Mongol, Tungus”, Asia Major, S. 8, 1960, ss. 105- 123. ______, Turkish and Mongolian Studies, Londra 1962. EBERHARD, Wolfram, Çin Sinoloji’ye Giriş, İstanbul 1946. ______, Das Toba Reich Nordchinas, Leiden 1949. ______, Çin Tarihi, Ankara 1995. ______, Çin’in Şimal Komşuları, Ankara 1996. ______, T’o-pa Ve Şa-t’o Devletlerinin Hârici Münasebetleri, İstanbul 2000. HOLMGREN, Jennifer, “Empress Dowager Ling Of The Northern Wei And The T’o-pa Sinicization Question”, Papers on Far Eastern History, S. 18, 1978, ss. 123-170. ______, “Lineage Falsification In The Northern Dynasty: Wei Shou’s Ancestry”, Papers On Far Eastern History, S. 21, 1980, ss. 1-16. ______, “Widow Chastity in the Northern Dynasties: The Lieh-nü Biographies in the Wei-shu”, Papers on Far Eastern History, S. 23, 1981, s. 165-186. ______, “Women and Political Power in the Tradional T’o-pa Elite: A Preliminary Study of The Biographies of Empresses in the Wei-shu”, Monumenta Serica, C. 35, 1981-83, s. 33-74. ______, Annals of Tai, Canberra 1982. ______, “The Making of an Elite: Local Politics and Social Relations in Northeastern China During The Fifth Century A.D.”, Papers on Far Eastern History, S. 30, 1984, ss. 1-79. ______, “Northern Wei As A Conquest Dynasty: Current Perceptions; Past Scholarship”, Papers on Far Eastern History, S. 40, 1989, ss. 1-50. KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Milli Kültürü, İstanbul 1986. KIRİLEN, Gürhan, Çin Klasik Metinlerinde Yabancılar: Yi, Di, Rong ve Hu Terimleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2012. ______, Tuyühunlar ve Tabgaçlar, Ankara 2016. LOEWE, Micheal, Shaughnessy, Edward L., The Cambridge History of Ancient China, New York 1999. ORSOY, Sema, “Çin Resmi Hanedanlık Kayıtlarında Türk Kavimlerine Ait Monografiler”, Türkler, C. 1, 2002, ss. 554-572. ______, Çin Kaynaklarına Göre M. S. V. Yüzyıl Başlarına Kadar Orta Asya`da Ti ve Ch`iang Kavimleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2003. OTKAN, Pulat, T’o-pa Wei Döneminde Toplum ve Ekonomi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doçentlik Tezi, Ankara 1980. ______, “T’o-palar-Boylar Birliğinden Devlete-”, Doğu Dilleri Dergisi, C. IV, S. 1, 1985, ss. 69-82. ______, “IV. Yüzyılda Kuzey Çin’deki Yabancı Halkların Yerleşim Alanları ve Nüfusu”, Erdem, C. 5, S. 15, 1989, ss. 773-790. PELLİOT, Paul, “L’origine du Nom de Chine”, T’oung Pao, C. 13, S. 1, 1912, ss. 727-742. ROUX, Jean-Paul, Orta Asya Tarih ve Uygarlık, İstanbul 2001. SUNG, Yan Chuan 宋妍娟, “T’o-pa Shih Yan Chin Pei Wei Cheng-t’ung Wen-ti 拓跋氏援晋与北魏正统问题”, Tsang-sang 沧桑, S. 1-2, 2004, ss. 58-59.