Aygün Tuçe ATAŞ, Hatice İlknur EFEÇINAR, Arkun TATAR

Sosyal Beceri Değerlendirme Ölçeği'nin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı, 4-15 yaş arası çocuk ve ergenlerin sosyal beceri düzeylerini değerlendirmek için hazırlanmış Sosyal Beceri Değerlendirme Ölçeği'nin (SBDÖ) psikometrik özelliklerinin incelenmesidir. Ölçek, çocuğu değerlendirmek amacıyla, ebeveyn, öğretmen veya başka bir çocuk yakını tarafından doldurulmaktadır. Ölçek, 5'li Likert tipi cevaplama seçeneği içeren 76 madde ve "İlişki Başlatma ve Sürdürme Becerileri", "Atılganlık Becerileri", "Duygulara Yönelik Beceriler", "Saldırgan Davranış ve Dürtülerle Başa Çıkma Becerileri", "Sorun Çözme Becerileri", "Plan Yapma, Grupla Etkileşim" ve "Bir İş Yürütme Becerileri" olmak üzere yedi alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin uygulaması, 4-15 yaş aralığında çocukları değerlendirmek için 369 anne, 99 baba, 179 öğretmen ve 80 çocuğun bakımından sorumlu olan diğer yakına olmak üzere toplam 727 kişi ile yapılmıştır. Ölçeğin tek sıra yedi faktörlü yapısı doğrulayıcı faktör analizi ile güçlü olamayan ama kabul edilebilir düzeyde uyum indeks değerleri verdiği görülmüştür. Ölçeğin bütünü için, 0,63 test-tekrar test katsayısı, hem SBDÖ/4-6 ölçeği ile hem de SBDÖ/7-12 ölçeği ile 0,75 ölçüt bağıntılı geçerlilik katsayısı elde edilmiştir. Ölçeğin iç tutarlık katsayısı bütünü için 0,97, alt boyutları için de 0,84 ile 0,92 arasında bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal beceri ölçeği, sosyal beceri düzeyi, geçerlik, güvenirlik

PDF

___

Akçamete, G. ve Avcıoğlu, H. (2005). Sosyal becerileri değerlendirme ölçeğinin (7-12 yaş) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 61-77.
Antia, S. D., Kreimeyer, K. H. ve Eldredge, N. (1993). Promoting social interaction between young children with hearing impairments and their peers. Exceptional Children, 60(3), 262-275.
Avcıoğlu, H. (2007). Sosyal becerileri değerlendirme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması (4-6 yaş). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 93-103.
Bacanlı, H. ve Erdoğan, F. (2003). Matson çocuklarda sosyal becerileri değerlendirme ölçeği’nin (MESSY) Türkçe’ye uyarlanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 351-379.
Baker, J. K., Fenning, R. M., Crnic, K. A., Baker, B. L. ve Blacher, J. (2007). Prediction of social skills in 6-yearold children with and without developmental delays: Contributions of early regulation and maternal scaffolding. American Journal On Mental Retardation, 112(5), 375-391.
Bierman, K. L. (2002). Evaluation of the first 3 years of the fast track prevention trial with children at high risk for adolescent conduct problems. Journal of Abnormal Child Psychology, 30(1), 19-35.
Bierman, K. L. ve Furman, W. (1984). The effects of social skills training and peer involvement on the social adjustment of preadolescents. Child Development, 151-162.
Bierman, K. L., Coie, J. D., Dodge, K. A., Foster, E. M., Greenberg, M. T., Lochman, J. E., McMahon, R. J. ve Pinderhughes, E.E. (2004). The effects of the fast track program on serious problem outcomes at the end of elementary school. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 33(4), 650-661.
Bulotsky-Shearer, R. J., Fernandez, V., Dominguez, X. ve Rouse, H. L. (2011). Behavior problems in learning activities and social interactions in head start classrooms and early reading, mathematics, and approaches to learning. School Psychology Review, 40(1), 39-56.
Chadsey-Rusch, J. (1992). Toward defining and measuring social skills in employment settings. American Journal on Mental Retardation, 96(4), 405-418.
Durlak, J. A., Weissberg, R. P. ve Pachan, M. (2010). A meta-analysis of after-school programs that seek to promote personal and social skills in children and adolescents. American Journal of Community Psychology, 45(3-4), 294-309.
Farmer, T. W., Pearl, R. ve Van Acker, R. M. (1996). Expanding the social skills deficit framework a developmental synthesis perspective, classroom social networks, and implications for the social growth of students with disabilities. The Journal of Special Education, 30(3), 232-256.
Goodwin, M. W. (1999). Cooperative learning and social skills what skills to teach and how to teach them. Intervention in School and Clinic, 35(1), 29-33.
Gresham, F. M. (1981). Assessment of children's social skills. Journal of School Psychology, 19(2), 120-133.
Gresham, F. M. ve Reschly, D. J. (1987). Dimensions of social competence: Method factors in the assessment of adaptive behavior, social skills, and peer acceptance. Journal of School Psychology, 25(4), 367-381.
Haven, E. L., Manangan, C. N., Sparrow, J. K. ve Wilson, B. J. (2014). The relation of parent-child interaction qualities to social skills in children with and without autism spectrum disorders. Autism, 18(3), 292-300.
Hawkins, J. D., Catalano, R. F., Kosterman, R., Abbott, R. ve Hill, K. G. (1999). Preventing adolescent healthrisk behaviors by strengthening protection during childhood. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine, 153(3), 226-234.
Haynes, W. O., Moran, M. ve Pindzola, R. (2006). Communication disorders in the classroom: An introduction for professionals in school settings: Jones and Bartlett Learning.
Hoagwood, K. E., Olin, S. S., Kerker, B. D., Kratochwill, T. R., Crowe, M. ve Saka, N. (2007). Empirically based school interventions targeted at academic and mental health functioning. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 15(2), 66-92.
Johnson, D. W. ve Johnson, R. T. (1990). Social skills for successful group work. Educational Leadership, 47(4), 29-33.
Kabakçı, Ö. F. ve Owen, F. K. (2010). Sosyal duygusal öğrenme becerileri ölçeği geliştirme çalışması. Eğitim ve Bilim, 35(157), 152-166.
Kara, Y. ve Çam, F. (2007). Yaratıcı drama yönteminin bazı sosyal becerilerin kazandırılmasına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(32), 145-155.
Kjøbli, J. ve Ogden, T. (2014). A randomized effectiveness trial of individual child social skills training: Sixmonth follow-up. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health, 8(31), 1-11.
Leidy, M. S., Guerra, N. G. ve Toro, R. I. (2010). Positive parenting, family cohesion, and child social competence among immigrant latino families. Journal of Family Psychology, 24(3), 252-260.
Lewallen, A. C. ve Neece, C. L. (2015). Improved social skills in children with developmental delays after parent participation in mbsr: The role of parent-child relational factors. Journal of Child and Family Studies, 1-13.
Liberman, R. P. (1982). Assessment of social skills. Schizophrenia Bulletin, 8(1), 62-84.
Mannarino, A. P., Christy, M., Durlak, J. A. ve Magnussen, M. G. (1982). Evaluation of social competence training in the schools. Journal of School Psychology, 20(1), 11-19.
Moreira, P., Crusellas, L., Sá, I., Gomes, P. ve Matias, C. (2010). Evaluation of a manual-based programme for the promotion of social and emotional skills in elementary school children: Results from a 4-year study in Portugal. Health Promotion International, 25(3), 309-317.
Neslitürk, S. (2013). Anne değerler eğitimi programının 5-6 yaş çocuklarının sosyal beceri düzeyine etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
Neslitürk, S. ve Deniz, M. E. (2014). Sosyal beceri geliştirme sistemi aile formu'nun Türk kültürüne uyarlanması: güvenirlik ve geçerlik çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(26), 139- 149.
Raimundo, R., Carapito, E., Pereira, A.I., Pinto, A. M., Lima, M. L. ve Ribeiro, M. T. (2012). School social behavior scales: An adaptation study of the Portuguese version of the social competence scale from SSBS-2. The Spanish Jjournal of Psychology, 15(03), 1473-1484.
Ratto, A. B., Turner-Brown, L., Rupp, B.M., Mesibov, G. B. ve Penn, D. L. (2011). Development of the contextual assessment of social skills (CASS): A role play measure of social skill for individuals with high-functioning autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 41(9), 1277-1286.
Riggio, R. E. (1986). Assessment of basic social skills. Journal of Personality and Social Psychology, 51(3), 649- 660.
Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. ve Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
Seven, S. (2008). Yedi-sekiz yaş çocuklarının sosyal becerilerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 151-174.
Siu, A. F. (2014). Effectiveness of group theraplay on enhancing social skills among children with developmental disabilities. International Journal of Play Therapy, 23(4), 187-203.
Spence, S. H. (2003). Social skills training with children and young people: Theory, evidence and practice. Child and Adolescent Mental Health, 8(2), 84-96.
Spence, S. H., Donovan, C. ve Brechman Toussaint, M. (2000). The treatment of childhood social phobia: The effectiveness of a social skills training based, cognitive behavioural intervention, with and without parental involvement. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 41(6), 713-726.
Storebø, O. J., Pedersen, J., Skoog, M., Thomsen, P. H., Winkel, P., Gluud, C. ve Simonsen, E. (2011). Randomised social-skills training and parental training plus standard treatment versus standard treatment of children with attention deficit hyperactivity disorder-the sostra trial protocol. Trials, 12(18), 1-11.
Sucuoğlu, B. ve Özokçu, O. (2005). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(1), 41-57.
Sümer, Z. H. (1999). The Effect of social skills training on perceived dimensions of social skills and sociometric status of primary school students (Yayınlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Townsend, B. L. (1994). Involving families of at-risk and normally achieving children in social skill instruction. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 39(1), 31-36.
Verhoeven, E., Smeekens, I. ve Didden, R. (2013). Brief report: Suitability of the social skills performance assessment (SSPA) for the assessment of social skills in adults with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 43(12), 2990-2996.
Webster-Stratton, C., Reid, J. ve Hammond, M. (2001). Social skills and problem-solving training for children with early-onset conduct problems: Who benefits? Journal of Child Psychology and Psychiatry, 42(07), 943- 952.
Weiss, B., Harris, V., Catron, T. ve Han, S. S. (2003). Efficacy of the recap intervention program for children with concurrent internalizing and externalizing problems. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 71(2), 364-374.
Yaya, A. K. (2000). İlköğretim öğrencilerinin sosyal becerilerini geliştirmede dramanın etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Yiğit, R. ve Yılmaz, H. (2011). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin sosyal beceri düzeyleri ile benlik saygısı arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 335-347.
Yüksel, G. (1997). Sosyal beceri eğitiminin üniversite öğrencilerinin sosyal beceri düzeyine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Yüksel, G. (1998). Sosyal beceri envanterinin Türkçe'ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(9), 39-48.
Yüksel, G. (1999). Sosyal beceri eğitiminin üniversite öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(11), 37-45.
Ziv, Y. (2013). Social information processing patterns, social skills, and school readiness in preschool children. Journal of experimental child psychology, 114(2), 306-320.