Psiko-Eğitim Uygulamasının Kız Öğrencilerin Benlik Saygısı ve Akılcı Olmayan İnançları Üzerine Etkisi

Benlik saygısı bireyin davranışlarını, yaşantılarını, yaşam doyumunu, seçimlerini, sosyal ilişkilerini, başkalarına nasıl davrandığını ve başkalarının bireye nasıl davrandığını etkilemektedir (Sanford ve Donovan, 1999). Erickson, Horan ve Hackett (1991) düşük benlik saygısının akılcı olmayan inançlardan kaynaklandığını belirtmişlerdir. Bu çalışmada, bilişsel-davranışçı terapi yaklaşımını esas alarak hazırlanmış olan bir psiko-eğitim programının, yaşları 18-21 arasında değişen kız öğrencilerin benlik saygısı ve akılcı olmayan inançları üzerine etkisi incelenmiştir. Araştırma, deney (n= 7), plasebo (n= 9) ve kontrol (n= 11) gruplarını içermektedir. Katılımcıların benlik saygısı Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği’yle, akılcı olmayan inançları ise Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeği’yle belirlenmiştir. Gruplar arası farkı belirlemek amacıyla karışık desenler (split-plot) için iki faktörlü ANOVA (SPANOVA) yöntemi ve farkın kaynağını belirlemek amacıyla da Bonferroni testi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda uygulanan psiko-eğitim programının deney grubunda bulunan katılımcıların benlik saygısını yükseltmede ve akılcı olmayan inançlarını azaltmada etkili olduğu bulunmuştur. Üç ay sonra alınan izleme ölçümlerinde bu etkinin benlik saygısı bağlamında devam ettiği, ancak akılcı olmayan inançlar bağlamında devam etmediği sonucuna ulaşılmıştır. Benlik saygısı ve akılcı olmayan inançlar erken dönemlerde oluşmaya başlamaktadır ve benlik saygısı düzeyi ile ruh sağlığı göstergeleri arasında yüksek ilişki bulunmaktadır. Bu nedenden dolayı özellikle okullarda önleyici çalışmaların yapılması gerekmektedir. Öğrencilerin benlik saygısını artırmak ve akılcı olmayan inançlarını azaltmak için okul psikolojik danışmanları programlar uygulayabilir.

Anahtar Kelimeler:

benlik saygısı, akılcı olmayan inançlar, psiko-eğitim programı, bilişsel-davranışçı terapi, kız öğrenciler

Effectiveness of a Psycho-Education Application on Self-Esteem and Irrational Beliefs of Female College Students

Self-esteem affects one’s behaviors, experiences, life satisfaction, choices, social and close relationships, how she/he treats others and is treated by others, and in everything she/he does (Sanford & Donovan, 1999). Erickson, Horan, and Hackett (1991) stated that low self-esteem is caused by irrational beliefs. The purpose of this research was to investigate the effectiveness of a psycho-education program based on cognitive-behavioral therapy on self-esteem and irrational beliefs of female college students studying at a mid-size state university. The research included three groups: Experimental group (n= 7), placebo control group (n= 9) and control group (n= 11). Rosenberg Self-Esteem Scale and Irrational Beliefs Scale were the instruments of the study. The data were analyzed by two-factor ANOVA for mixed designs (Split-Plot) (SPANOVA). Group differences were investigated by using Bonferroni test. Results of the analysis indicated that the psycho-education program based on cognitive-behavioral therapy was effective in improving self-esteem level, and decreasing irrational beliefs. While the effectiveness of the program was retained at follow-up test regarding self-esteem, it was not retained regarding irrational beliefs. There were no group differences at follow-up test. Since self-esteem and irrational beliefs begin to evolve in early years of life, and there is a strong relationship between self-esteem level and mental health indicators, preventive studies become more vital. Thus, counseling services at schools may promote programs to boost self-esteem and decrease irrational beliefs of students.

Keywords:

self-esteem, irrational beliefs, psycho-educational program, cognitive-behavioral therapy, female students,

PDF

___

Çivitci, A. (2005). Akılcı duygusal eğitimin ilköğretim öğrencilerinin mantıkdışı inanç, sürekli kaygı ve mantıklı karar verme düzeylerine etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 2(6), 59-80.
Çivitci, A. (2006). Ergenlerde mantık dışı inanç ve sürekli kaygı ilişkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(12), 27-39.
Çuhadaroğlu, F. (1986). Adölesanlarda benlik saygısı. Uzmanlık Yayımlanmamış Üniversitesi, Ankara. Tezi, Hacettepe
Daly, M. J. & Burton, R. L. (1983). Self-esteem and irrational beliefs: An exploratory investigation with implications for counseling. Journal of Counseling Psychology, 30(3), 361-386.
Davies, M. (2007). Irrational beliefs and unconditional self-acceptance. II. Experimental evidence for a causal link between two key features of REBT. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 26(2), 89-101.
Dolenc, P. (2008). Pupils’ physical self-concept and self- esteem: Gender differences. Didactica Slovenica- Pedagoska Obzorja, 23(1), 53-61.
Dönmezoğulları, C. (2011). Üniversite öğrencilerinde akılcı olmayan inançlar ile kendini açma düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. XI. Ulusal Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Kongresi, 3-5 Ekim, Selçuk-İzmir.
Ellis, A. (1971). Reason and emotion in psychotherapy. New York: Lyle Stuart.
Ellis, A. (1992). First-order and second-order change in Rational-Emotive Therapy: A reply to Lyddon. Journal of Counseling & Development,70, 449-451.
Ellis, A. & Dryden.W. (1997). The practice of rational emotive behavior therapy (2nd Ed.). NY: Springer Publishing Company.
Erickson, C. D., Horan, J. J. & Hackett, G. (1991). On thinking and feeling bad: Do client problems derive from a common irrationality or specific irrational beliefs? Paper presented at the 19th Annual Meeting of the American Psychological Association, Francisco, CA.
Evans, K. S. (1998). Attachment and self-esteem issues in the lives of female college students (Research Report No. 143). University of Southern Mississippi. Elde edilme tarihi: 12 Mayıs 2012. http://www.eric.ed.gov/ PDFS/ED428304.pdf
Grieger, R. M. & Boyd, J. D. (2006). Childhood anxieties, fears, and phobias: a cognitive-behavioral, psych- situational approach. In A. Ellis & M. E. Bernard (Eds.), Rational emotive behavioral approaches to childhood disorders: Theory, practice and research (pp. 232-256). USA: Springer.
Gülşen-Otacıoğlu, S. (2009). Müzik öğretmeni adaylarının benlik saygısı düzeyleri ile akademik ve çalgı başarılarının karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 141-150.
Gürsoy, F., Aral, N. ve Bıçakçı, M. Y. (2005).Yetiştirme yurdunda kalan ve kalmayan ergenlerin benlik tasarım düzeylerinin incelenmesi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 21, 24-34.
Güvenç, G. ve Aktaş, V. (2006). Ergenlik döneminde yaş, toplumsal cinsiyet, bireysel ve ilişkisel tutumlar, benlik değeri ve yaşam becerilerine ilişkin algı arasındaki ilişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 21(57), 45-62.
Haarhoff, B. A. & Kazantzis, N. (2007). How to supervise the use of homework in cognitive behavior therapy: The role of trainee therapist beliefs. Cognitive and Behavioral Practice, 14(3), 325-332.
Hamamcı, Z. (2003). Bilişsel-davranışçı yaklaşımla bütün- leştirilmiş psikodramanın temel inançlar üzerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(19), 7-13.
Hamarta, E., Arslan, C., Saygın, Y. ve Özyeşil, Z. (2009). Benlik saygısı ve akılcı olmayan inançlar bakımından üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma yaklaşımlarının analizi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 25-42.
Hamarta, E. ve Demirtaş, E. (2009). Lise öğrencilerinin utangaçlık ve benlik saygılarının fonksiyonel olmayan tutumlar açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 239- 247.
Hattie, J. A. (1992). Self-concept. Hillsdale New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2011). Türkiye’de kadının konumu. Kule Dergisi, 31, 4-9.
Kaplan, L. S. (1995). Self-esteem is not our national wonder drug. School Counselor, 42(5), 341-346.
Karademir, T., Döşyılmaz, E., Çoban, B. ve Kafkas, M. E. (2010). Beden eğitimi ve spor bölümü özel yetenek sınavına katılan öğrencilerde benlik saygısı ve duygusal zeka. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 653-674.
Karataş, Z. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin empatik becerileri ve benlik saygısı düzeylerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 97-114.
Kazantzis, N., Deane, F. P. & Ronan, K. R. (2000). Homework assignments in cognitive and behavioral therapy: A meta-analysis. Clinical Psychology: Science and Practice, 7(2), 189–202.
Keshavarz, A., Akbarzadeh, R. & Kimiaee, S. A. (2012). Effectiveness of cognitive behavioral group interventions on the self concept runaway girls. International Conference on Education and Management Innovation, 30, 1-6.
Knightleya, W. M. & Whitelock, D. M. (2007). Assessing the self-esteem of female undergraduate students: An issue of methodology. Educational Studies, 33(2), 217–231.
Koyun, A., Taşkın, L. ve Terzioğlu, F. (2010). Yaşam dönemlerine göre kadın sağlığı ve ruhsal işlevler: Hemşirelik Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(1), 67-99. değerlendirilmesi.
Köksal, D. (1998). 1930’lar ve 40’larda Kadın, Cinsiyet ve Ulus. Toplumsal Tarih, 51, 31-35.
McLennan, J. P. (1987). Irrational beliefs in relation to self- esteem and depression. Journal of Clinical Psychology, 43, 89-91.
Miller, A. R. ve Shelly, S. (2007). A’dan z’ye kişiliğiniz. (Çev: S. Alayunt). İstanbul: Okuyan US Yayıncılık.
Ortakale, M. Y. (2008). Akılcı davranış eğitimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
Owens, M. D., Scofield, B. E. & Taylor, C. E. (2003). Incorporating mother-daughter groups within clinical settings to increase adolescent females’ self-esteem. Journal of Family Issues, 24(7), 895-907.
Öner-Altıok, H., Ek, N. ve Koruklu, N. (2010). Üniversite öğrencilerinin benlik saygı düzeyi ile ilişkili bazı değişkenlerin incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 99-120.
Pearce, J. C. (1999). The effect of cognitive-behavioral group counseling on adolescent depression, academic performance, and self-esteem. Unpublished doctoral dissertation, University of Louisville, Kentucky.
Ponsoda, V., Abad, F. J., Francis, L. J. & Hills, P. R. (2008). Gender differences in the Coopersmith self-esteem inventory the incidence of differential item functioning. Journal of Individual Differences, 29(4), 217-222.
Puskar, K. R., Bernardo, L. M., Ren, D. X., Haley, T. M., Tark, K. H., Switala, J. & Siemon, L. (2010). Self-esteem and optimism in rural youth: Gender differences. Contemporary Nurse, 34(2), 190-198.
Quatman, T. & Watson, C. M. (2001). Gender differences in adolescent self esteem: An exploration of domains. Journal of Genetic Psychology, 162, 93 – 117.
Rees, C. S., McEvoy, P. & Nathan, P. R. (2005). Relationship between homework completion and outcome in cognitive behaviour therapy. Cognitive Behaviour Therapy, 34(4), 242–247.
Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self- image. Princeton, NJ: Princeton University Press.
Rosenberg, M. (1979). Conceiving the self. New York: Basic Books.
Sanford, L. ve Donovan, M. E. (1999). Kadınlar ve benlik saygısı. (Çev: S. Kunt). Ankara: HYB.
Türküm, S. (1996). Bilişsel-davranışçı yaklaşıma dayalı grupla psikolojik danışmanın bilişsel çarpıtmalar ve iletişim becerileri üzerindeki etkisi.Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Türküm, S. A. (2003). Akılcı olmayan inanç ölçeğinin geliştirilmesi ve kısaltma çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 19(2), 41-47.
Türküm, S. (2007). Differential effects between group counselling and group guidance in conducting a ‘coping with stress training program for Turkish university students. International Journal of the Advancement of Counselling, 29, 69–81.
Uyanık-Balat, G. ve Akman, B. (2004). Farklı sosyo- ekonomik düzeydeki lise öğrencilerinin benlik saygısı düzeylerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 175-183.
Ünsal, G., Tanşu, A., Şener, M., Kaçmaz, N., Taşkıran, Ö. ve Tekdemir, S. Ç. (2010). Bir ilköğretim okulundaki öğrencilerin ailelerinin tutumlarının çocukların benlik saygısı üzerine etkilerinin incelenmesi. IV. Ulusal Psikiyatri Hemşireliği Kongresi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
Waite, P., McManus, F. & Shafran, R. (in press). Cognitive behaviour therapy for low self-esteem: A preliminary randomized controlled trial in a primary care setting. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry.
Yıkılmaz, M. ve Hamamcı, Z. (2011). Akılcı duygusal eğitim programının lise öğrencilerinin akılcı olmayan inançları ve algılanan problem çözme becerileri üzerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 54-65.