Lise Öğrencilerinde Erken Dönem Uyumsuz Şemalar ile Akademik Beklentilere İlişkin Stres Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı lise öğrencilerinde erken dönem uyumsuz şemalar ile akademik beklentilere ilişkin stres arasındaki ilişkiyi incelemektir. İlişkisel tarama modeliyle yürütülen çalışmada, çalışma grubu 14, 15 ve 16 yaş grubunda yer alan (261 kız ve 108 erkek) 369 lise öğrencisinden oluşmaktadır. Katılımcılara 10-16 Yaş Çocuk ve Ergenler için Erken Dönem Uyumsuz Şema Ölçekler Takımı (ÇEŞÖT) ve Akademik Beklentilere İlişkin Stres Envanteri uygulanmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek için korelasyon ve regresyon analizleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, yetersiz özdenetim dışındaki tüm erken dönem uyumsuz şemalar ile akademik beklentilere ilişkin stres arasında istatistiksel olarak pozitif yönlü ve anlamlı ilişki olduğu tespit edilmiştir. Regresyon analizi sonucunda ise sadece duygusal yoksunluk, başarısızlık, yapışıklık/gelişmemiş benlik, dayanıksızlık, yetersiz özdenetim, karamsarlık ve cezalandırıcılık erken dönem uyumsuz şemalarının lise öğrencilerinin akademik beklentilere ilişkin stres düzeylerini anlamlı düzeyde yordadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular doğrultusunda, lise öğrencilerinde erken dönem uyumsuz şemaların akademik beklentilere ilişkin stres için önemli bir risk faktörü olduğu söylenebilir

Investigation of the Relationship between Early Maladaptive Schemas and Academic Expectations Stress among High School Students

The purpose of this study is to investigation the relationship between early maladaptive schemas andacademic expectations stress. The study was conducted with survey method, the study group consists of 369 highschool students (269 females and 108 males) aged between 14, 15 and 16 years. The participants wereadministered Early Maladaptive Schema Questionnaires Set for Children and Adolescents between the ages of 10-16 and Academic Expectations Stress Inventory. Correlation and regression analyzes were used to examine therelationships between the variables. As a result of the study, it was found that there was a statistically positive andsignificant relationship between all early maladaptive schemas except for insufficient self-control and academicexpectations stress. In addition, the regression analysis showed that academic expectations stress was significantlypredicted by emotional deprivation, failure, enmeshment/undeveloped self, vulnerability, insufficient self-control,pessimism and punitiveness schemas in high school students. According to the research findings, earlymaladaptive schemas can be regarded as an important risk factor for academic expectations stress in high schoolstudents.

PDF

___

Agolla, J. E., & Ongori, H. (2009). An assessment of academic stress among undergraduate students: The case of university of Botswana. Educational Research and Review, 4(2), 63-70.
Ang, R. P., & Huan, V. S. (2006). Academic expectations stress inventory: Development, factor analysis, reliability, and validity. Educational and Psychological Measurement, 66, 522-539,
Atlı Özbaş, A., Sayın, A., & Coşar, B. (2012). Üniversite sınavına hazırlanan öğrencilerde sınav öncesi anksiyete düzeyi ile erken dönem uyumsuz şema ilişkilerinin incelenmesi. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 1, 81-89.
Bulut Serin, N., & Topses, G. (2017). Lise öğrencilerinde görülen psikolojik belirtilerin cinsiyet ve akademik başarı açısından incelenmesi. Turkish Studies, 12(18), 157-172.
Calp, Ş. (2013). Algılanan akademik yeterlik ve algılanan özerklik desteğinin özerk akademik motivasyon ve akademik başarıyla ilişkisi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Eldoğan, D., & Barışkın, E. (2014). Erken dönem uyumsuz şema alanları ve sosyal fobi belirtileri: Duygu düzenleme güçlüğünün aracı rolü var mı? Türk Psikoloji Dergisi, 29 (74), 108-115.
Farrell, J. M., Reiss, N., & Shaw, I. A. (2015). Şema terapi: Klinisyenin rehberi. (S. G. Alkan ve E. Alkan, Çev.). İstanbul: Psikonet Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2014.)
Gökçe, S., Önal Sönmez, A., Yusufoğlu, C., Yulaf, Y., & Adak, İ. (2017). Erken dönem uyumsuz şemaların ergenlik dönemi depresif bozuklukla ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18(3), 283-291.
Güner, O. (2013). 10-16 Yaş çocuk ve ergenler için erken dönem uyumsuz şema ölçekler takımı-nın (ÇEŞÖT) geçerlik, güvenirlik ve norm çalışması. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Harris, A.E., & Curtin, L. (2002). Parental perceptions, early maladaptive schemas, and depressive symptoms in young adults. Cognit Ther Res, 26, 405-416.
Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
Kelecioğlu, H., & Bilge, F. (2009). Akademik beklentilere ilişkin stres envanterinin uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 36, 148-157.
Kim, J. E., Lee, S. W., & Lee, S. J. (2014). Relationship between early maladaptive schemas and symptom dimensions in patients with obsessive-compulsive disorder. Psychiatry Research, 215, 134-140.
Kim, S. K. (2003). Life stress in freshman and adjustment to college. Korean Journal of Youth Studies, 10(2), 215-237.
Koçak, L., & Seçer, İ. (2018). Lise öğrencilerinde okul tükenmişliği ile depresyon ve kaygı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47(2), 601- 622.
Kömürcü, B., & Gör, N. (2016). Erken dönem uyumsuz şemalar ve kaygı üzerine bir derleme. Nesne Psikolojisi Dergisi, 4(8), 183-203.
Li, H., & Zhang, Y. (2008). Factors predicting rural chinese adolescents’ anxieties, fears and depression. School Psychology International, 29, 376-384.
Loose, C., Graaf, P., & Zarbock, G. (2018). Çocuk ve ergenler için şema terapi. (N. Azizlerli, Y. Yürüker, İ. G. Şan, Ö. Koç ve Z. Karabuda Çev.). İstanbul: Psikonet Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2013.)
Makas, S., & Çelik, E. (2018). Erken dönem uyumsuz şemalar ile sosyal görünüş kaygısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 926-937.
Mori, S. C. (2000). Addressing the mental health concerns of international students. Journal of Counseling and Development, 78, 137-144.
Nikitha, S., Jose, T., & Valsaraj, B. (2014). A correlational study on academic stress and selfesteem among higher secondary students in selected school of Udupi district. NUJHS, 4(1), 106-108.
Pallant, J. (2017). SPSS kullanma kılavuzu: SPSS ile adım adım very analizi. 2. Baskı. (Çev: Sibel Balcı, Berah Ahi). Ankara: Anı Yayıncılık.
Rafaeli, E., Bernstein, D. P., & Young, J. (2010). Schema therapy: Distinctive features. New York: Routledge.
Richardson, G. (2005). Early maladaptive schemas in a sample of British adolescent sexual abusers: Implications for therapy. Journal of Sexual Aggression, 11(3), 259-276.
Sarıtaş, D., & Gençöz, T. (2011). Psychometric properties of “Young schema questionnaireshort form 3” in a Turkish adolescent sample. Journal of Cognitive and Behavioral Psychotherapies, 11(1), 83-96.
Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık.
Seçer, İ., & Gençdoğan, B. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinde okul tükenmişliğinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Journal of Education, 1(2), 1-13.
Soygüt, G., Karaosmanoğlu, H.A., & Çakır, Z. (2009). Erken dönem uyumsuz şemaların değerlendirilmesi: Young şema ölçeği kısa form-3'ün psikometrik özelliklerine ilişkin bir inceleme. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(1), 75-84.
Steinberg, L. (2007). Ergenlik (Çev. Editörü: Çok, F.) Ankara: İmge Kitabevi.
Subaşı, G. (2000). Verimli ders çalışma alışkanlıkları eğitiminin akademik başarı, akademik benlik kavramı ve çalışma alışkanlıklarına etkisi. Eğitim ve Bilim, 25, 51-60.
Üzümcü, E. (2016). Büyüklenmeci ve kırılgan narsisistik kişilik özellikleri ile ilişkili faktörlerin şema terapi modeli çerçevesinde incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
van Vreeswijk, M., Broarsen, J., & Nadort, M. (Eds.). (2012). The wiley-blackwell handbook of schema therapy: Theory, research, and practice. UK: A John Wiley & Sons.
Wilks, S. E. (2008). Resilience amid academic stress: The moderating ımpact of social support among social work students. Advances in Social Work, 9(2), 106-125.
Yancar Demir, E., & Soygüt, G. (2014). Şema terapisi ile izlenen bir olgu bağlamında panik bozukluğu ile şemalar arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi, Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 3, 109-115.
Yıldırım, İ., & Ergene, T. (2003). Lise son sınıf öğrencilerinin akademik başarılarının yordayıcısı olarak sınav kaygısı, boyun eğici davranışlar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 224-234.
Yıldız, M. (2017). Üniversite öğrencilerinde erken dönem uyumsuz şemaların depresif belirtilere etkisi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 18-23.
Young, J. E. (1999). Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach (3rd edition). Florida, FL: Professional Resource Press.
Young, J. E., & Klosko, J.S. (1994). Reinventing your life. New York: Plume.
Young, J. E., & Klosko, J. S. (2011). Hayatı yeniden keşfedin. (S. Kohen ve D. Güler, Çev.). İstanbul: Psikonet Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1993.)
Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2003). Schema therapy: Apractitioner’s guide. New York: The Guilford Press.
Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2009). Şema terapi (Çev: T. Soylu). Litera Yayıncılık.
Young, J.E., & Lindeman, M. D. (1992). An integrative schema- focused model for personality disorders. Journal of Cognitive Psychotheraphy: An International Quaterly, 6 (1), 11-23.
Zeidner M., & Mathews, G. (2005). Evaluation anxiety. (In A.J. Elliot & CS. Dweck Eds.), Handbook of competence and motivation. London: Guildford Press.