Türkçe Sesletim-Sesbilgisi Testi: Geçerlik-Güvenirlik ve Standardizasyon Çalışması

Ana dilin kazanılması sürecinde sesbilgisi sisteminin gelişimi ve klinik değerlendirilmesi büyük önem taşır. Bu çalışmada, sesletim ve sesbilgisi bozukluğu olan çocukları tarama, ayırıcı tanı koyma amaçlı geliştirilen "Türkçe Sesletim-Sesbilgisi Testi’nin" geçerlik, güvenirlik ve standardizasyon sonuçlarına yer verilmiştir. Çalışma 2-8 yaşları arasında 665 normal gelişim gösteren çocuk ile 70 sesletim-sesbilgisi sorunlu çocuk üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulguları, testin geçerlik ve güvenirliği oldukça yüksek bir test olarak, gelişimi temel alan araştırmalarda ve sesletim-sesbilgisi sorunu olan çocukların taranmasında, ayırıcı tanı konmasında kullanılabilir olduğunu ortaya koymaktadır.

___

Acarlar, F., & Ege, P. (1996). Türkçe kazanımda kullanılan fonolojik süreçlerin incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 38, 35-43.

Aksan, D. (1978). Türkiye Türkçesi gelişmeli sesbilimi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 451.

Akşit, A. M. (1994). Konuşmayı ayırdetme testi için izofonik tek heceli kelime listelerinin oluşturulması. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Aksu-Koç, A. (2004). Dil edinimi araştırmalarının dil bozuklukları açısından önemi. 2. Ulusal Dil ve Konuşma Bozuklukları Kongresinde sunulan bildiri. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.

Aktaş, F. (1982). Okul öncesi çocuklarda resimli artikülasyon testi. Hacettepe Üniversitesi Yayınlanmamış Doçentlik Tezi.

Anthony, A., Bogle, D., Ingram, T. & Mclsacc, M. (1971). Edinburgh articulation test. (Edinburgh: Churchill Livingstone).

Badar, R. (2002). Factors affecting the consistency of word production: age, gender and word characteristics. Unpublished MSc dissertation, University of Newcastle upon Tyne, UK.

Ball, M. J. (1988). The transcription of phonation types. Clinical Linguistics & Phonetics, 2 (3), 253-256.

Barlow, J., (1996). Variability and phonological knowledge. T. Powell, (Ed.), Pathologies of speech and language: Contributions of clinical phonetics and linguistics (125-133). New Orleans, LA: ICPLA

Belgin, E., Kudal, I., Şenol.S., Derinsu, U., Atabay, Ö., Ölçek, G., & Yorgancı, E. (1988). ilkokul çağı çocuklarda konuşma ve ses bozukluğu insidansı. Hacettepe Tıp Dergisi.

Bleile, K. M. (2004). Manual of articulation and phonological disorders: Infancy through adulthood. Clinical Competence Series. Canada: Thomson Delmar Learning.

Dean, E., Howell, J., Hill, A., & Waters, D. (1990). Metaphon resource pack. Berkshire: Nfer-Nelson.

Demircan, Ö. (1996). Türkçesinin ses dizimi. Istanbul: Der Yayınları.

Dodd, B. (1993). Speech disordered children. In G. Blanken, H. Dittmann, H. Grimm, J. Marshall, & C. W. Wallesch, (Eds.), Linguistic disorders and pathologies (825-834). Berlin, Germany: De Gruyter.

Dodd, B., Hua, Z., Crosbie, S., Holm, A., & Ozanne, A. (2002). Manual of diagnostic evaluation of articulation and phonology. Londra: The Psychological Corparation Limited.

Ege, P., Acarlar, F., & Turan, F. (2005). Ankara artikülasyon testi. Ankara: Ankara Üniv.

Ergenç, I. (1989). Türkiye Türkçesinin görevsel sesbilimi. Ankara: Engin Yay.

Ergenç, I. (1995). Konuşma dili ve Türkçe'nin söyleyiş sözlüğü. Ankara: Simurg.

Fey, M. (1992). Articulation and phonology: Inextricable constructs in speech pathology. Language, Speech and Hearing Services in Schools, 23, 225-32.

Goldman, R., & Fristoe, M. (2002). Manual Goldman-Fristoe Test of Articulation. American Guidance Service.

Grunwell, P, (1985). Phonological assessment of child speech (PACS). Dorset: Nfer-Nelson.

Grunwell, P. (1987a). Clinical phonology (2nd ed). London: Croom Helm.

Grunwell, P. (1987b). Pacs pictures: Language elicitation materials. Berkshire: Nfer-Nelson.

Hovardaoğlu, S., & Sezgin, N. (1998). Eğitimde ve psikolojide ölçme standartları. Ankara: Dağpaş Matbaacılık.

ICIDH-2 (2001). International classification of functioning, disability and health (Uluslararası işlevsellik, özürlülük .ve sağlık sınıflandırması). Geneva: World Health Organization.

Ingram, D. (1979). "Crosslinguistic evidence on the extent and limit of individual variation in phonological development. Proceedings of the 9Lh International Congress of Phonetic Sciences. 2, S.150-154.

Ingram, D. (1989). Phonological disability in children (2nd ed). London: Whurr Pub.

Khan, L.M. L., & Lewis, N. P. (2002). Khan - Lewis phonological analysis. USA: American Guidance Service.

Konrot, A. (1992). Konuşmayı ayırt etme testi. Yayınlanmamış Doçentlik tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.

Konrot, A. (1995). Okulöncesi eğitim kurumlarında dil ve konuşma sorunlu çocuklar. Ya-pa 7. Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri, istanbul: Ya-pa Yayıncılık.

Konrot, A. (2003). iletişim yetersizliği olan çocuklar. A. Ataman, (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş içinde (263-289). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yay.

Konrot, A. (2004a). Avrupa Birliği'ne uyum sürecinde insan iletişimi bozuklukları ile ilgili düzenlemelerin ülkemizdeki durumu: Türkiye' de Dil ve Konuşma Terapistliği (Logopedi) ile ilgili mevcut durum ve öneriler. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, I.Sosyal Hizmetler Şurası. Ankara.

Konrot, A. (2004b) Avrupa Birliği'nde konuşma ve dil terapisti yetiştirme, Türkiye'deki mevcut durum ve öneriler, in S.Topbaş, (Ed.), 2. Ulusal Dil ve Konuşma Bozuklukları Kongresi bildiriler kitabı (18-26). Ankara: KÖK Yayınları.

Kopkalh-Yavuz, H., & Topbaş, S., (1998). Phonological processes of Turkish phonologically disordered children: Language specific or universal? In W. Ziegler, & K. Deger, (Eds.), Clinical phonetics and linguistics, (London: Whurr Publishers), pp.88-97.

Kopkalh-Yavuz, H., & Topbaş, S., (2000). Children's preferences in early phonological acquisition: How does it reflect sensitivity to the ambient language? In: A. Göksel ve C. Kerslake (eds) Studies on Turkish and Turkic lLanguages. Turcologica, (Harrassowitz Verlag: Wiesbaden Oxford University),

Kornfilt, J. (1991). Descriptive Grammars: Turkish. London: Routledge.

Kündük, M. (1989). A Pilot Study for a Developmental Articulation Testin Turkish. Unpublished MSc Thesis. The City University .London.

Leonard, L. B., (1985). Unusual and subtle phonological behaviour in the speech of phonologically disordered children. Journal of Speech and Hearing Disorders,50:4-3.

Milli Eğitim Bakanlığı. (1991).Di/ ve Konuşma Sorunlular Araştırması. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik-Danışmanlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Dil ve KonuşmaÖzürlüler Eğitim Şubesi Özel Arşivi. Ankara: MEB Yay.

Milli Eğitim Bakanlığı. (1996). Konuşma Sorunlu Çocuklar ve Eğitimleri Ön Raporu. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik-Danışmanlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Dil ve Konuşma Özürlüler Eğitim Şubesi. Ankara: MEB Yay.

Morganbarry, R. (1988). The Auditory Discrimination and Attention Test. Berkshire: NFER- Nelson.

Özçelik, D. A. (1989). Test Hazırlama Kılavuzu. ÖSYM Eğitim Yayınları, Ankara.

Özdamar, K. (2003). Modem Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Eskişehir: Kaan Kitabevi.

Özdamar, K. (2002). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. 1-2. 4. Baskı. Eskişehir: Etam A.Ş.

Özgüven, t.E. (1994). Psikolojik Testler. Yeni Doğuş, Ankara.

Özsoy, Y. (1982). Eskişehir Konuşma Değerlendirme Test Takımı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.

ÖIB, (2001). Özürlüler için Ülke Raporu: 1995-2000. T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, Ankara.

Patton, M. Q. (1990). Qualitative designs and data Collection, Qualitative Evaluation and Research Methods. 2, S.143-198.

Shriberg, L. D., & Kwiatkowski, J. (1980). Natural Process Analysis. New York: John Wiley.

Shriberg, L. D., & Kwiatkowski, J. (1982a). "Phonological disorders I: A diagnostic classification system", Journal of Speech and Hearing Disorder, 4, S.226-241.

Shriberg, L. D., & Kwiatkowski, J. (1982b). "Phonological disorders II: A concept framework for management." Journal of Speech and Hearing Disorders, Vol.47, S.226-241.

Shriberg, L. D., & Kwiatkowski, J. (1982c). "Phonological disorders III: A procedure for assessing severity of involvement." Journal of Speech and Hearing Disorders, Vol.47, S.256-270.

Stoel-Gammon, C. (1985). "Phonetic inventories, 15-24 months: A longitudinal study", Journal of Speech and Hearing Researches, S.505-512.

Templin, M., & Darley, F. (1969;. The Templin-Darley Tests of Articulation. Iowa City: University of Iowa Bureau Educational Research and Service.

Topbaş, S. (1988). The frequency effect and the acquisition of / k, t, tf/ sounds in Turkish. The City University, London.

Topbaş, S. (1996a). Sesbilgisi açısından dil edinimi. Dilbilim Araştırmaları, 4, Ankara: Hitit Yay. S.118-128.

Topbaş, S. (1996b). "Phonological analysis of speech disordered children: a supra-segmental study of intelligibility", Abstracts of VII International Congress for the Study of Child Language (IASCL). Boğaziçi University, Istanbul.

Topbaş, S. (1997). Phonological acquisition of Turkish children: Implications for phonologica disorders. European Journal of Disorders of Communication 32, 4, S.377-96.

Topbaş, S. (1999). Dil ve Konuşma Sorunlu Çocukların Sesbilgisel Çözümleme Yöntemi ile Değerlendirilmesi ve Konuşma Dillerindeki Sesbilgisel Özelliklerin Betimlenmesi. EskişehinAnadolu Üniversitesi Yayınları (Doktora tezi 1994).

Topbaş, S. (2005). Dil ve Kavram Gelişimi. Ankara: KÖK Yayınları.

Topbaş, S. (2004/5) Türkçe Sesletim ve Sesbilgisi Testi. Ankara: MEB Yay. 4. Akşam Sanat Okulu.

Topbaş, S., (2006a), A Turkish perspective on communicative disorders. Vocology, Logopedics, Phoniatrics, 31 (2):76-89.

Topbaş, S. (2006b). Does the phonology of Turkish-speaking children differ from children learning other languages. Clinical Linquistics and Phonetics, Lingusitics and Phonetics, 20 (7-8):509-522.

Topbaş, S., & Dinçer, B., (2002). Universal and language spesific aspects of variability in phonological patterns. Abstracts Proceedings of IASCL-SRCLD Conference, July 16-21, Madison; University of Wisconsin.

Topbaş, S., & Maviş, I. (2004). Dil ve Konuşma Bozuklukları İngilizce-Türkçe Terimler Sözlüğü. Ankara: Karatepe Yay.

Topbaş, S., & Konrot, A. (1998). Variability in phonological disorders: Can we search for systematicity? Evidence from Turkish-speaking children. In: W. Ziegler ve K. Deger (eds) Clinical Phonetics and Linguistics, (London: Whurr Publishers), S.79-87.

Topbaş, S., Konrot, A., & Ege, P. (2002). Dil ve Konuşma Terapisti iği. El Kitabı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay.

Topbaş, S., & Kopkallı-Yavuz, H., (1998). The onset of a linguistic system: Is there evidence from the acquisition of final devoicing in Turkish? Proceedings of the GALA Congress: Generative Approaches to Language Acquisition Conference. Edinborough University Press.

Topbaş, S., & Yavaş, M., (2006). Phonological acquisition in Turkish. In Hua, Z. ve Dodd, B., (eds) Phonological acquisition ' and disorders: A cross-linguistic perspective. Multilingual Matters, s.233-255.

Turan, Z. (1999J. İleri ve Çok İleri Derecede Doğuştan veya Dil Öncesi İşitme Engelli Çocuklar İçin Tek Heceli Kelime Ayırdetme Testi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Yavaş, M., & Topbaş, S., (2004). Liquid development in Turkish: Salience vs. frequency. Journal of Multilingual Communication Disorders, 2, S.I 10-123.

Zimmer, K., & Orgun, O. (1999). Turkish. Handbook of the International Phonetic Association. Cambridge: Cambridge University Press.