SİREL KARAKAŞ, EMEL ERDOĞAN BAKAR, Yasemin IŞIK TANER

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olgularındaki Zeka Puanında Dikkatin Rolü

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olan olgular Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği (WÇZÖ-R) alt testlerinde sağlıklı gruba göre daha düşük puanlar almaktadır. Araştırmada DEHB olgularının WÇZÖ-R alt testlerinden aldıkları düşük puanların dikkat sürecindeki bozukluktan kaynaklandığı yolundaki hipotez test edilmektedir. Araştırmaya 72-149 yaş/ay aralığında 143 sağlıklı erkek çocuk, 215 erkek DEHB olgusu (Bileşik tip: 102, Dikkat Eksikliği Önde Alt Tip: 72, Hiperaktivite/Dürtüsellik Önde Alt Tip: 41) gönüllü olarak ve ebeveynin bilgilendirilmiş onayı ile katılmıştır. DEHB grubunda eşhastalanım ve ilaç kullanımı dışlama ölçütü olmuştur. Zeka WÇZÖ-R, dikkat türleri Stroop Testi TBAG Formu, İşaretleme Testi ve Görsel İşitsel Sayı Dizileri Testi B Formu ile ölçülmüştür. Nöropsikolojik test puanları, temsil ettikleri dikkat türleri doğrultusunda üç farklı faktöre yüklenmiş, WÇZÖ-R'nin sayı dizileri puanı dışındakiler bu faktörler altında yer almamıştır. Üç WÇZÖ-R alt test puanı dışındaki tüm zeka puanlarında, DEHB grubunun puanı sağlıklı kontrol grubununkinden anlamlı olarak daha düşük bulunmuştur. Nöropsikolojik dikkat türleri istatistiksel olarak kontrol edildiğinde, daha önce anlamlı olan 9 WÇZÖ-R puanından 7'sindeki anlamlı farklar ortadan kalkmıştır. Bu bulgular DEHB olgularının WÇZÖ-R' den aldıkları düşük puanların, farklı alt testlerin ölçtüğü bilişsel özelliklerde bozukluk veya zekada düşüklük olarak açıklanamayacağına işaret etmiştir. Bulgular düşük puanların dikkat edememeden kaynaklandığı yolundaki hipotezi desteklemiş, zekaya ilişkin süreçlerdeki düşük performansın dikkat eksikliğine ikincil olduğunu göstermiştir.

Multi-Group Latent Class Analysis and Measurement Equivalence

In comparison to healthy children, cases with Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) score lower at subtests of Wechsler Intelligence Scale for Children-Revised (WISC-R). According to the research hypothesis, the lower scores in subtests of WISC-R originate from disordered attentional processes. Sample (age range: 72-149 months) included 143 healthy boys and 215 boys in the ADHD group (Predominantly Attention Deficit: n = 72, Predominantly Hyperactivity/Impulsivity: n = 41, Combined: n = 102). Participation was conditional to informed consent of the parents and approval of the participants/cases. Cases with comorbidity and medication were not included in the DEHB group. Intelligence was measured using WISC-R, types of attention were measured using Stroop Test TBAG version, Cancellation Test and Visual Aural Digit Span Test-B Form. In line with the types of attention that they represent, neuropsychological test scores loaded on three different factors. Except the digit span score, WISC-R scores loaded on a fourth factor. Scores of the DEHB group was significantly lower than that of the healthy control group in 9 out of 12 WISC-R scores. When types of attention were statistically controlled, 7 of the previously significantly different scores ceased to exist. These findings show that the lower scores of the DEHB group in subtests of WISC-R should not be explained by deficits in the cognitive processes that the subtests specifically intend to measure. These findings support the hypothesis that the lower scores are due to a basic inability to attend and are thus secondary to this disorder.

___

Amerikan Psikiyatri Birliği (2005). Mental bozuklukların tanısal ve sayımsal el kitabı, dördüncü baskı (DSM-IV--R). E. Köroğlu, (Çev. Ed.). Ankara: Hekimler Yayın Birliği. Anastasia, A. 1990). Psychological testing (6. baskı). New York: Macmillian Publishing Company.

Anderson, J. R., Reder, L. M. ve Lebiere, C. (1996). Working memory: Activation limitations on retrieval. Cognitive Psychology, 30(3), 221-256.

Antshel, K. M., araone, S. V., Stallone, K., Nave, A., Kaufman, F. A., Doyle, A., Fried, R., Seidman, L. ve Biederman, J. (2007). ls attention deficit hyperactivity disorder valid diagnosis in the presence of high IQ? Results from the MGH longitudinal family studies of ADHD. Journal of Child Psychology and Psychiatry 48(7), 687-694.

Aras, Ş., Ünlü, G. ve Taş, F. V. (2007). Çocuk ve ergen psikiyatrisi polikliniğine başvuran hastalarda belirtiler, tanılar ve tanıya yönelik incelemeler. Klinik Psikiyatri Dergisi, 10(1),28-37.

Baddeley, A. D. (1996). Exploring the central executive. Quar-- terly Journal ofExperimental Psychology, 49A, 5-28. Baddeley, A. D. (1998). Working memory. Acad Sci III, 321(2-3), 167-173.

Bannatyne, A. (1968). Diagnosing learning disabilities and writing remedial prescriptions Journal of Learning Dis-- abilities, 1(4), 242-249.

Bannatyne, A. (1971). Language, reading, and learning dis-- abilities. lllinois: Charles C. Thomas, Springfield. Barkley, R. A. (1996). Attention deficit and hyperactivity disorder. E. J. Mash ve R. A. Barkley, (Ed.), Child psychopa-- thology (3. baskı) içinde (63-112). New York: Guilford.

Barkley, R. A. (1997). Behavioral inhibition, sustained attention, and executive functions: Constructing unifying theory of ADHD. Psychological Bulletin, 21 (1), 65-94.

Barkley, R. A. (1998). Attention deficit hyperactivity disorder: handbook for diagnosis and treatment (2. baskı). New York: Guilford Press.

Barkley, R. A. (2006). Attention deficit hyperactivity disorder: Handbookfor diagnosis and treatment (3. baskı). Guilford, New York.

Barkley, R. A., DuPaul, G. J. ve McMurray, M. B. (1990). Comprehensive evaluation of attention deficit disorder with and without hyperactivity as defined by research criteria. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 58(1), 775-789.

Barry, T. D., Lyman, R. D. ve Klinğer, L. G. (2002). Academic underachievement and attention-deficit/hyperactivity disorder: The negative impact of syndrome severity on school performance. Journal of School Psychology, 40(3), 259-283.

Baum, S. M., Olenchak, F. R. ve Owen, S. V. (1998). Gifted students with attention deficits: Fact and/or fiction? Or, can we see the forest for the trees? Gifted Child Quarterly, 42(2), 96-104.

Bhatia, M. S., Nigam, V. R., Bohra, N. ve Malik S. C. (1991). Attention deficit with hyperactivity disorder among paediatric Outpatients. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 33(2), 297-306.

Biederman, J., Faraone, S. V., Knee, D. ve Kerim, M. (1990). An assesment of DSM-lll attention defecit disorder in nonreerred individual. Journal of Clinical Psychiatry 51(3), 102-106.

Biederman, J. (1998). Attention--deficit/hyperactivity disorder: life-span perspective. The Journal of Clinical Psychiatry 59(Suppl 7), 4-16.

Biederman J., Petty C. R., Fried R., Doyle A. E., Spencer T., Seidman L. J., Gross L., Poetzl K. ve Faraone S. V.

(2007) Stability of executive function deficits into young adult years: aprospective longitudinal follow- up study of grown up males with ADHD. Acta Psychiatr Scand, [16(2), 129-36.

Brown, R. T., Mada-Swain, A. ve Baldwin, K. 1991). Gender differences in clinic-referred sample of Attention Defi- cit Disordered children. Child Psychiatry Human Development, 22, 111-128.

Cantez, E., Akça, Ş., Akkapulu, F., Bekçi, B., Canlı, P., Çakar, A. ve Yıldırım S. (1996). BlLNOT Bataryası testlerinden lşaretleme Testi ve Sayı Dizileri Öğrenme Testinin test tekrar test güvenirliği. IX Ulusal Psikoloji Kongresi, lstanbul.

Cohen, J. (1952). factor-analytically based rationale for the Wechsler--Bellevue. Journal of Consulting Psychology, 16(4), 272-277.

Coşkun Öztekin, E. (2002). Şizofreninin pozitif ve negatif alt gruplarının dikkat türleri açısından karşılaştırılması. Ya-- yınlanmamış yiiksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Coşkun-Öztekin, E., Özbay, H. ve Karakaş, S. (2005). Dikkat türlerinin şizofreni alt gruplarına göre değişimi. Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji Dergisi, 13(1), 27-34.

Coull, J. T. (1998). Neural correlates of attention and arousal: insights from electrophysiology, functional neuroimaging and psychopharmacology. Progress in Neurobiology, 55(4), 343-361.

Crawford, J. D. (1991). The relationship between tests of sustained attention and fluid intelligence. Personality and Individual Differences, 12(6), 599-611.

Dempster, F. N. (1993). Resistance to interference: developmental changes in basic processing dimension. M. L.

Howe ve R. Pasnak, (Ed.), Emerging themes in cogni-- tive development: Foundations içinde (3-27). New York: Springer-Verlag.

Diamantopoulou, S., Rydell, A. M., Thorell, L. B. ve Bohl in, G. (2007). impact of executive functioning and symptoms of Attention Deficit Hyperactivity Disorder on children's peer relations and school performance. Developmental Neuropsychology, 32(1), 521-542.

Doğutepe Dinçer, E. ve Karakaş, S. (2008). Noropsikolojik dikkat testleri arasindaki ilişkilerin modellenmesi. Bulletin ofClinical Pharmacology, 18(1), 31-40.

Doğutepe, E. (2006). Dikkat ve bellek uzamı kavramlarının psikometrik yoldan ayristirilabilirligi. Yayınlanmamış yiik-- sek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Durston, S., Tottenham, N. T., Thomas, K. M., Davidson, M. C., Eigsti, 1. M., Yang, Y., Uluğ, A. M. ve Casey, B. J. (2003). Differential patterns of striatal activation in young children with and without ADHD. Biological Psychiatry, 53(10), 871-878.

Durukan, i., Karaman, D., Kara, K., Türker, T., Tufan, A. E., Yalçın, Ö. ve Karabekiroğiu, K. (2011). Çocuk ve ergen psikiyatrisi polikliniğine başvuran hastalarda tanı dağılımı. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 24(2), 113-120.

Dye, C. J. (1982). Factor structure of the Wechsler Memory Scale in an older adult population. Journal of Clinical Psychology, 38(1), 162-166.

Ehlers, S., Nyden, A., Giliberg, C., Sandberg, A. D., Dahlgren, S. O., Hjelmquist, E. ve Ode'n, A. (1997). Asperger-syndrome, Autism and Attention Disorders comparativestudy of the cognitive profiles of 120 children. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 38(2), 207-217.

Engle, R. W., Tuholski, S. W., Laughlin, J. E. ve Conway, A. R. A. (1999). Working memory, shottemı memory and general fluid intelligence: latent variable approach. Journal ofExperimental Psychology: General, 128(3), 309-331.

Erden G, Kurdoğlu ve Uslu (2002) ilköğretim okullarına devam eden Türk çocuklarının sınıf düzeylerine göre okuma hızı ve yazım hataları normlarının geliştirilmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 13(1), 5-13.

Erdogan-Bakar, E., Sosyal, Ş., Kiriş, N., Şahin, A. ve Karakaş, S. (2005). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu'nun değerlendirilmesinde Wechsler Çocuklar için Zeka ormunun Yeri. Klinik Psikiyatri, 8(i), 5-17.

Erdoğan-Bakar, E., işık Taner, Y., Soysal, A. Ş., Karakaş, S. ve Turgay, A. (2011). Behavioral Rating inventory of Executive Functions measure different aspects of executive functioning in boys: validity study. Klinik Psikofarma-- koloji Bülteni, 21(4), 302-316.

Erdogan-Bakar, E., Sosyal, Ş., Kiriş, N., işık Taner, Y., Karakaş, S. (2011). Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği Yeniden Gözden Geçirilmiş Formunun dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda öiçtüğü özellikler. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 18(3), 155-174.

Evinç, G.Ş. ve Gençöz, T. (2007). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu tanısı alan çocukların WiSC-R profillerinin, farklı bir psikiyatrik tanı alan ve herhangi bir tanısı olmayan çocuklarla karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2),]09-117.

Faraone, S. V., Biederman, J., Lehman, B. K., Spencer, T., Norman, D., Seidman, L. J., Kraus, i., Perin, J., Chen, W. J. ve Tsuang, M. T. (1991). intellectual performance and school failure in children with attention deficit hyperactivitiy disorder and in their siblings. Journal ofAbnormal Psychology, 102(4), 616-623.

Faraone, S. V., Biederman, J., Spencer, T. J. ve Aleardi, M. (2006). Comparing the effıcacy of medications for ADHD using meta-analysis. MedGenMed, 8(4), 4.

araone, S. V., Biederman, J., Krifcher Lehman, B., Spencer, T., Norman, D., Seidman, L., Kraus, i. ve Tsuang, M.

T. (1993). intellectual performance and school failure in children with attention deficit hyperactivity disorder and in their siblings. Journal of Abnormal Psychology, 102(4), 616-623.

Fischer, M., Barkley, R. A., Fletcher, K. ve Smallish, L. (1990). The adolescent outcome of hyperactive children diagnosed by research criteria: ii. Academic, attentional, and neuropsychological status. Journal of Consulting and Clinical Psychology 58(5), 580-588.

Frazier, T. W., Demaree, H. A. ve Youngstrom, E. A. (2004). Meta-Analysis of intellectual and neuropsychological test performance in attention-deficit/hyperactivity disorder. Neuropsychology, 18(3), 543-555.

Gabel, S., Oster, G. D. ve Butnik, S. M. (1986). Understanding psychological testing in children. Newyork: Plenum Medical Book Company.

Gilberg C., Ramussen P., Carlstrom G., Svenson B. ve Waldenström, E. (1982). Perceptual, motor and attentional deficit and six year old children epidemiological aspects. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 23(2), 131-144.

Gillberg, C., Melander, H., von Knorring, A. L. Janols, L. 0., Themlund, G., Hâgglöf, B., Eidevall-Wallin, L., Gustafsson, P. ve Kopp, S. (1997). Long-term stimulant

treatment of children with attention-deficithyperactivity disorder symptoms. randomized, double-blind, placebo--controlled trial. Archives of General Psychiatry, 54(9), 857-864.

Gimpei, G., Collett, B., Veeder, M., Gifford, J., Sneddon, P., Bushman, B., Hughes, K. ve Odeli, JD. (2005). Effects of stimulant medication on cognitive performance of children with ADHD. Clinical Pediatrics (Phila), 44 (5), 405-412.

Glasser, A. J. ve Zimmerman, [. L. (1967). Clinical interpreta-- tion ofthe WISC. New York: Grune and Stratton. Goodman, G. ve Poillion, M. J. (1992). ADD: Acronym for any dysfunction or difficulty. Journal of Special Education, 26(1), 37-56.

Goodman R. ve Stevenson, J. (1989). twin study of hyperactivity -ii The aetiologic role of genes family relationships and perinatal advensity. Journal of Child Psychol-- ogy and Psychiatry, 30(5), 691-709.

Gökler, B., Ünal, F., Pehlivantürk, B., Kültür, Ç.E., Akdemir, D. ve Taner, Y. (2004). Okul çağı çocukları için duygulanım bozuklukları ve şizofreni görüşme çizelgesi -şimdi ve yaşamboyu şekli- Türkçe uyarlamasının geçerlik ve güvenirliği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 11(3),] 09- 16.

Greene, R. W., Biederman, J., araone, S. V., Ouellette, C. A, Penn, C. ve Griffin, S. M. (1996). Toward new psychometric definition of social disability in children with Attention Deficit Hypreactivity Disorder. Journal ofAmerican ofAcademy Child and Adolescent Psychiatry, 35(5), 571-578.

Hallowell, E. ve Ratey, J. (1994). Driven to distraction. New York, NY: Pantheon.

Hammerness, P., McCarthy, K., Mancuso, E., Gendron, C. ve Geller, D. (2009). Atomoxetine for the treatment of attention-deficit/hyperactivity disorder in children and adolescents: review. Journal ofNeuropsychiatric Disease and Treatment, 5, 215-226.

Hasher, L. ve Zacks, R. T. (1988). Working memory, comprehension, and aging: review and new view. G.H.

Bower (Ed.), The psychology of learning and motivation içinde (193-225). New York Academic Press.

Heitz, R. P., Unsworth, N. ve Engle, R. W. (2005) Working memory capacity, attention, and fluid intelligence. O. Wilhelm ve R.W. Engle, (Ed.), Understanding and mea-- suring intelligence içinde. New York: Sage.

ivanov, 1. ve Newcom, J. (1998). Attention Defıcit/Hyperactivity Disorders. S.B. Sexson, (Ed.), Child and adolescent psychiatry içinde (91-104). Massachusetts: Blackwell Publishing.

Jensen, A. R. (1965). Scoring the Stroop test. Acta Psychologi-- ca, 24(5), 398-408.

Jurdeni, F. H., Laiple, J. S. ve Jones, K. T. (1993). Age diffrences in memory-span errors: Speed of inhibitory mechanisms. Journal of Genetic Psychology, 54(2), 249-257.

Kaplan, B. J., Crawford, S. G., Dewey, D. M. ve Fisher, G. C. (2000). The lQ's of children with ADHD are normally distributed. Journal ofLearning Disabilities, 33(5), 425- 432.

Karakaş, S. (2006a). BİLNOT bataryası el kitabı: Nöropsikolo-- jik testler için araştırma ve geliştirme çalışmaları (2. baskı). Ankara: Eryılmaz Offset Matbaacılık Gazetecilik.

Karakaş, S. (2006b). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (ADHD) ve alttürlerina'e tanı: Bir sosyal soruna multidi-- sipliner ve multiteknolojik çözüm. (Proje No: DPT-HÜAF 2006K120-640-06-08

Karakaş, S. (2008). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu: Kuram ve modeller. S. Karakaş, (Ed.), Kognitif nörobi-- limler içinde (303-322). Ankara: MN Medikal ve Nobel. Karakaş, S. (Ed.) (2010). Kognitif nörobilimler (3. baskı). istanbul: Nobel Tip Kitabevleri.

Karakaş, S. (2011). BİLNOT Nöropsikolojik Test Bataryası: Stroop Testi BAG Formu araştırma ve geliştirme çalışmaları ve kullanım kılavuzu. Ankara: Ayrıntı Bas. Yay. Mat.

Karakaş, S. ve Doğutepe Dinçer, E. (201 la). BİLNOT bataryası el kitabı: nöropsikolojik testlerin çocuklar için araştırma ve geliştirme çalışmaları: BİLNOT-çocuk (Cilt I). istanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.

Karakaş, S.ve Doğutepe Dinçer, E. (2011b). BİLNOT--Çocuk: Ekler (Cilt II). lstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri

Karakaş, S., Er, N. ve Tavat, B. (1994). Görsel İşitsel Sayı Dizileri Testi Formunun yaşlı ve ileri yaşlılar üzerinde standardizasyonu. II. Ulusal Geropsikiyatri Sempozyumu Bildirileri, Istanbul.

Karakaş, S., Erdoğan, E., Sak, L., Soysal, A. Ş., Ulusoy, T., Yüceyurt Ulusoy, 1. ve Alkan, S. (1999a). Stroop Testi TBAG Formu: Türk kültürüne standardizasyon çalışmaları, ğü- venirlik ve geçerlik. Klinik Psikiyatri Dergisi, 2(2), 75- 88.

Karakaş, S., lrak, M., Kurt, M. ve Erzenğin, Ö. U. (1999b). Wisconsin Kart Eşleme Testi ve Stroop Testi TBAG omıu: Ölçülen özellikler açısından karşılaştırmalı analiz. Psiki-- yatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 7(3), 179-192.

Karakaş, S., Yalın, A., irak, M. ve Erzengin, Ö. U. (2002). Digit span changes from puberty to old age for different levels of education. Developmental Neuropsychology, 22(2), 423-453.

Karakaş, S., Soysal, A. Ş. ve Erdoğan Bakar E. E. (2010). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda nöropsikolojik yaklaşım (bölüm 23). S. Karakaş, (Ed.), Kognitı'fnörobil-- imler (3. baskı) içinde (471-488), Ankara: MN Medikal ve Nobel.

Karakaş, S. ve Yalın, A. (1993). Görsel İşitsel Sayı Dizileri Testi Formu (GİSD--B). Ankara: Medikomat.

Karakaş, S. ve Yalın, A. (1995). Görsel işitsel Sayı Dizileri Testi onnunun 13-54 yaş grupları üzerindeki standardizasyon çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 20-31.

Karakaş, S.ve Yalın, S. (2009). GİSD--B: Görsel İşitsel Sayı Dizileri Testi kullanım kılavuzu. Ankara: Eryılmaz Ofset Matbaacılık Gazetecilik.

Karakaya, l., Yıldız Öç, Ö., Şişmanlar, Ş. G., Çakın Memik, N., Coşkun, A., Ağaoğlu, B. ve Sancak, A. (2006). Metilfenidatın Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu

olan çocuklarda dikkat ve yürütücü işlevler üzerine etkisi: bir olgu serisi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 13(2), 69-75.

Kaufman, A. S. (1975). Factor analysis of the WlSC-R at 11 age levels between 6'/z and 16'/z years. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 43(2), 135-147.

Kaufman, A. S. (1979). Intelligence Testing with The WISC--R. New York: John Wiley and Sons.

Kaufman, J. ve Ryan, N. (1997). Schedule for affective disorders and schizophrenia for schoolage children-present and lifetime version (K-SADS-PL): initial reliability and validity data. Journal ofAmerican ofAcademy Child and Adolescent Psychiatry, 36(7), 980-988.

Kılıç, B. G., irak, M., Koçkar, A. i., Şener, S., ve Karakaş, S. (2002a). işaretleme Testi Türk Formunun 6-11 yaş grubun çocuklarda standardizasyon çalışması. Klinik Psikiyatri, 5(4), 213-228.

Kılıç, B. G., Koçkar, A. i., 1rak, M., Şener, Ş., Karakaş, S. (2002b). Görsel işitsel Sayı Dizileri Testi Formu kullanılarak ölçülen bellek uzamının Türk ilkokul çocuklarında gelişimi. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 10(3), 243-254.

Kılıç, B.G., Koçkar, A.i., lrak, M., Şener, S., ve Karakaş, S. (2002c). Türk ilkokul çocuklarında Stroop Testi TBAG Fomıunun standardizasyon çalışması. 12. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi, istanbul. Kirby, J.R. ve Das, J.P. (1990). Cognitive approach to intelligence: Attention, coding and planning. Canaa'ian Psy-- chology/Psychologie Canadienne, (3), 320-333.

Kiriş, N. ve Karakaş, S. (2004). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği. Klinik Psikiyatri Dergisi, 7(3), 139-152.

Kiriş, N., Yolga Tahiroğlu, A. Avcı, A., Hergüner, Ö., Altunbaşak, S. ve Karakaş, S. (baskıda). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda metilfenidatın nöropsikolojik işlevler üzerine etkisi. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, DOi: lO.5336/medsci.2012-31505.

Klorman, R., Coons, H. W. ve Borgstedt, A. D. (1987). Effects of methylphenidate on adolescents with childhood history of attention deficit disorder: clinical findings. Journal of American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 34(3), 363-367.

Koppitz, E. M. (1977). The visual aural digit span test. New York: Grune and Stratton.

Kovacs, E. M. (1981). Rating scales to assess depression in school aged children. Acta Paea'opsychiatr, 46(5-6), 305- 13.

Kovacs, M. (1985). The Children's Depression inventory (CDi). Psychopharmacol Bull, 21(4), 995-998.

Kuncel, N. R., Hezlett, S. A. ve Ones, D. S. (2004). Academic performance, career potential, creativity, and job performance: Can one construct predict them all? Journal of Personality and Social Psychology, 86(1), 148-161.

Kuperman, S., Johnson, B., Arndt, S., Lindğren, S. ve Wolraich, M. (1996). Quantitative EEG differences in nonclinical sample of children with ADHD and undifferentiated ADD. Journal of American ofAcademy Child and Ado-- lescent Psychiatry 35(8), 1009-1017.

Kurt, M. (1998). Sağ serebral hemisferin bilişsel işlevlerine duyarlı nöropsikolojik testlerin faktör yapısının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Kurt, M. ve Karakaş, S. (2000). Sağ serebral hemisferin bilişsel işlevlerine duyarlı üç nöropsikoloj ik testin özellikleri ve aralarındaki ilişkiler. Psikoloji, Psikiyatri, Psikofarmak-- oloji Dergisi, 8(4), 251-265.

Leroux, J. A. ve Levitt-Perlman, M. (2000). The gifted child with attention deficit disorder: An identification and intervention challenge. Roeper Review, 22(3), 171-176.

Lezak, M. D. (1995). Neuropsychological assessment (3. baskı). New York: Oxford Univ. Pr.

Loge, D., Staton, D. ve Beatty, W. (1990). Performance of children with ADHD on tests of frontal lobe dysfunction. Journal of the American Academy of Child and Adoles-- cent, 29(4),540-545.

MacLeod, C. M. (1991). Half century of research on the Stroop Effect: An integrative review. Psychological Bul-- letin, 109(2), 162-203.

Mahone, E. M., Miller, T. L., Koth, C. W., Cutting, L., Singer, H. S. ve Denckla, M. B. (2003). Differences between WlSCand WlSC-111 performance scale among children with ADHD. Psychology in the Schools, 40(4), 331-340.

Mathhews, A. (1986). Cognitive processes in anxiety and depression. Journal ofthe Royal Society ofMedicine, 79(1), 158-61.

McGee, R., Williams, S., Moffitt, T. E. ve Anderson, J. (1989). comparison of 13-year-old boys with attention deficit and or reading disorder on neuropsychological measures. Journal ofAbnormal Child Psychology, 17(1), 37-53.

Meesters, C., van Gastel N., Ghys A. ve Merckelbach H. (1998). Factor analyses of WlSC-R and K-ABC in dutch sample of children referred for learning disabilities. Journal ofClinical Psychology, 54(8), 1053-1061.

Miller, G. A. (1956). The magical number seven, plus or minus two: Some limits on our capacity for processing information. The Psychological Review, 63(2), 81-97.

Millichap, G. J. (2008). Etiologic classification of attentiondefıcit/hyperactivity disorder. Pediatrics, 121(2), 358-65.

Mirsky, A. (1989). The neuropsychology of attention: Elements of complex behavior. E. Perecman, (Ed.), Integrating theory and practice in clinical neuropsychology içinde. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates.

Neumann O. (1996). Theories of attention. 0. Neumann ve A. F. Sanders, (Ed.), Handbook ofperception and action içinde (3 89-446). San Diego: Academic Press.

Nigg, J. T. (2000). On inhibition/disinhibition in developmental psychopathology: Views from cognitive and personality psychology and working inhibition taxonomy. Psycho-- logical Bulletin, 126(2), 220-246.

Norman, D. A. ve Shallice, T. (1986). Attention to action: Willed and automatic control of behavior. G. E. Schwartz, R. J. Davidson ve D. Shapiro, (Ed.), Consciousness and self--regulation: Advances in research and theory--Vol içinde (1-18) New York: Plenum Press.

Nomsis, M. (2008). SPSS statistics 7.0 guide to data analysis. Chicago. Prentice Hall.

Osborne, R. T. ve Lindsey, J. M. (1967). longitudinal investigation of changes in the factorial composition of intelligence with age in young school children. Journal of Genetic Psychology, 110(1), 49-58.

Öktem, F. ve Sonuvar, B. (1993). Dikkat eksikliği tanısı alan çocukların özellikleri. Türk Psikiyatri Dergisi, 4(4), 267- 272.

Öy, B. (1991). Çocuklar için depresyon ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 2(2),132- 36.

Özusta, Ş. (1995). Çocuklar için Durumluk-Sürekli Kaygı Envanterinin uyarlama, gecerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 32-44.

Palmer, J. O. (1983). The Psychological Assessment of Chil-- dren. New York: John Wiley ve Sons, inc.

Parshler, H. E. (1999). Divided attention. The psychology ofat-- tention içinde (101-166). MIT Press: Massachusetts. Prior, M., Leonard, A. ve Wood, G. (1983). comparison study of preschool children diagnosed as hyperactive. Journal ofPediatric Psychology, 8(2), 191-207.

Regard, M. (1981). Cognitive rigidity and flexibility: neuropsychological study. Yayınlanmamış doktora tezi, University of Victoria, Australia.

Roth, D. L., Conboy, T. J., Reeder, K. P. ve Boll, T. J. (1990). Confirmatory factor analysis of the Wechsler Memory Scale-Revised in sample of head-injured patients. Journal of Clinical and Experimental Psychology, 12(6), 834- 842.

Rucklidge, L. J. ve Tannock, R. (2001). Psychiatric, psychosocial, and cognitive functioning of famele adolescents with ADHD. Journal ofAmerican Academy of Child and Adolescent Psychiatry 40(5), 530-540.

Rugel, R. P. (1974). WlSC subtest scores of disabled readers; review with respect to Banatyne's recategorization. Jour-- nal ofLearning Disabilities, 7(1), 48-55.

Rund, B. R, Orbeck, A. L. ve Landro, N. l. (1992). Vigilance deficits in schizophrenics and affectively disturbed patients. Acta Psychiatry Scandinavica, 86(3), 207-212.

Satterfield, J. ve Cantwell, D. (1974). CNS function and response to methylphenidate in hyperactive children. Psy-- chopharmacology Bulletin, 10(1), 36-37.

Savaşır, 1. ve Şahin, N. (1995). Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WISC--R) el kitabı. Ankara: Türk Psikologlar Dernegi Yayınları.

Schachar, R., Rutter, M. ve Smith, A. (1981). The characteristics of situationally and pervasively hyperactive children: Implications for syndrome definition. Journal of Child Psychology and Psychiatry 22, 375-392.

Scheres, A., Oosterlaan, .,Geurts, H., Morein-Zamir S., Meiran N., Schut H., Vlasveld L. ve Sergeant J. A. (2004). Executive functioning in boys with ADHD: Primarily an inhibition deficit? Archives of Clinical Neuropsychology, 19(4), 569-594.

Schweizer, K. ve Moosbrugger, H. (2004). Attention and working memory as predictors of intelligence. Science Direct Intelligence, 32(4), 329-347.

Schweizer, K., Moosbrugger, H. ve Goldhammer, F. (2005). The structure of the relationship between attention and intelligence. Science Direct Intelligence, 33(6), 589-611.

Schweizer, K., Zimmermann, P. ve Koch, W. (2000). Sustained attention, intelligence and the crucial role of perceptual processes. Learning and Individual Differences, 12(3), 271-286.

Seidman, L. J. (2006). Neuropsychological functioning in people with ADHD across the lifespan. Clinical Psychology Review, 26(4), 466-485.

Seidman, L., Biederman, J., araone, S. V., Weber, W. ve Menin, D. (1997a). pilot study of neuropsychological function in girls with ADHD. Journal of American Academy of ChildAdolescent Psychiatry, 36(3), 366-373.

Seidman, L. J., Biederman, J., Faraone, S. V., Weber, W. ve Ouellette, C. (1997b). Toward defining neuropsychology of attention deficit hyperactivity disorder: Performance of children and adolescents from large clinically referred sample. Journal of Consult Clinical Psycholgy, 65(1),150-160.

Shum, D. H. K., McFarland, K. A., Bain, J. D.(1990). Construct validity of eight tests of attention: Comparison of normal and closed head injury samples. Clinical Neuropsychol-- ogy, 4,151-162.

Spielberger, C. D., Gorsuch, R. L. ve Cushene, R. E. (1970). Manual for the State--Trait Anxiety Inventory. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.

Soysal, A. S. ve Karakaş, S. (2008). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu: 18. yüzyıldan günümüze (bölüm 16). S. Karakaş, (Ed.), Kognitifnörobilimler (3. baskı) içinde. Ankara: MN Medikal ve Nobel.

Spreen, O. ve Strauss, E. (1991). compendium of neuropsy-- chological tests: Administration, norms and commentary, New York: Oxford Univ. Pr.

Stoller, J. A. (2006). Diagnostic profiles in outpatient child psychiatry. American Journal of Orthopsychiatry, 76(1), 98-102.

Stroop, J. R. (1935) Studies of interference in serial verbal reactions. Journal ofExperimental Psychology, 8, 643-662.

Sturm, W. ve Zimmermann, P. (2000). Aufmerksamkeitsstörungen (attention disorders). W. Sturm, M. Hermann ve C.

W. Wallesch, (Ed.), Lehrbuch der klinischen Neuropsy-- chologie içinde (345-365). Lisse: Swets and Zeitlinger. Stuss, D. T. ve Benson, F. (1986). hefrontal lobes, New York: Raven.

Szatmari, P., Offord, D. R. ve Boyle, M. H. (1989). Ontario Child Health Study: Prevalence of Attention Deficit Disorder with Hyperactivity. Journal of Child Psycholog/ and Psychiatry, 30(2), 219-230.

Tabachnik, B. ve idell, L. S. (1996) Using multivariate statis-- tics (3. baskı). New York: HarperCollins College Publ. Tannock, R. (1998). Attention Deficit Hyperactivity Disorder: Advances in cognitive neurobiological and genetic research. Journal of Child Psychology and Psychiatry 34(1), 65-99.

Tarver--Behring, S., Barkley, R. A. ve Karlsson, J. (1985). The mother-child interactions of hyperactive boys and their normal siblings. American Journal of Orthopsychiatry, 55(2), 202-209.

Thurber, S. ve Walker, C. E. (1983). Medication and hyperactivity: meta-analysis. The Journal of General Psychology, 108(1'l Half), 79-86.

Treisman, A. ve Gelande, G. (1980). feature integration theory of attention. Cognitive Psychology, 12(1), 97-136.

Turgut, S., Erden, G. ve Karakaş, S. (2010). Özgül öğrenme güçlüğü (ÖÖG), dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) birlikteliği ve kontrol gruplarının ÖÖG Bataryası ile belirlenen profilleri. Çocuk Ruh Sağlığı Der-- gisi, 17(1), 13-25.

Van Hagen, J. ve Kaufman, A. (1975). Factor analysis of the WISC-R for group of mentally retarded children and adolescents. Journal of Consulting and Clinical Psychol-- og, 43(5), 661-667.

Vanderploeg, R. D., Schinka, A. ve Retzlaff, P. (1994). Relationship between measures of auditory verbal learning and executive functioning. Journal of Clinical and Ex-- perimental Psychology, 6(2), 243-252.

Van Zomeren, A. H. ve Broubwer, W. H. (1994). Clinical neuro-- physiology ofattention. New York: Oxford Press. Velmans, M. (1991). Is human information processing conscious? Behavioral and Brain Sciences, 14(4), 651-726.

Wachs, T. D. ve Sheehan, R. (1988). Assesment of Young Devel-- opmentally Disabled Children. New York: Plenum Pres.

Wechsler, D. (1949). Manualfor the Wechsler Intelligence Scale for Children. New York: Psychological Corporation.

Wechsler, D. (1974). WISC--R Manual for the Wechsler Intel-- ligence Scale for Children--Revised, New York: Psychological Corporation.

Wechsler, D. (1987). WMS--R: Wechsler Memory Scale-Revised (The Psychological Corporation), New York: Harcourt, Brace, Jovanovich.

Weintraub, S. ve Mesulam, M. M. (1985). Mental state assessment of young and elderly adults in behavioral neurology, M. M. Mesulam, (Ed.), Principles of behavioral neurology içinde (71-123). Philadelphia: F. A. Davis.

Weintraub, S. ve Mesulam, M. (1987). Right cerebral dominance in spatial attention. Archives of Neurology, 44(6), 621-625.

Weiss, M., Hechtman, L., Turgay, A., Jain, U., Quinn, D., Ahmed, T., Yates, T., Reiz, J. L., Donnelly, G. A., Harsanyi, Z. ve Darke, A. C. (2007). Once-daily multilayer--release methylphenidate in double-blind, crossover comparison to immediate-release methylphenidate in children with attention-deficit/hyperactivity disorder. Journal of Child and Adolescent Psychopharmacology, 7(5), 675-688.

Werry, J. S., Elkind, G. S. ve Reeves, J. S. (1987). Attention deficit, conduct, oppositional, and anxiety disorders in children: lll. Laboratory differences. Journal of Abnor-- mal Child Psychology, 15(3), 409-428.

Whalen, C. K. (1989). Attention deficit and hyperactivity disorder. T. H. Ollendick ve M. Hersen, (Ed.), Handbook of child psychopathology içinde. New York: Plenum Press.

Wickens, C.D. (1984). Processing resources of attention. R. Parasuraman ve R. Davies, (Ed.), Varieties in attention içinde (120-142). New York: Academic Press.

World Health Organisation (1992). The [CD--10 Classification of mental and behavioural disorders: Clinical descrip-- tions and diagnostic guidelines. Geneva, Switzerland: World Health Organisation,

Zentall, S. ve Zentall, T. (1983). Optimal stimulation: model of disordered activity and performance in normal and deviant children. Psychological Bulletin, 94(3), 44-471