Çocuklarda tanıdan tedaviye demir eksikliği anemisi

Demir eksikliği tüm dünyada en sık rastlanan besinsel eksiklik olup,özellikle gelişmekte olan ülkelerde önemli bir halk sağlığı sorunudur.Demir eksikliğinin en önemli göstergesi anemi olduğu için demir ek-sikliği ve demir eksikliği anemisi çoğu zaman birbirinin yerine kulla-nılan terimlerdir. Halbuki anemi olmadan da demir eksikliği gelişe-bilir ve dokular bu durumdan etkilenebilir. Çocuklarda görülen demireksikliği anemisinin en sık nedenleri hızlı büyümeyle birlikte yetersizalım, düşük doğum ağırlığı ve fazla miktarda inek sütüne bağlı sindirimsistemi kayıplardır. Demir eksikliği gelişen olgularda özellikle de büyükçocuklarda yetersiz alım dışlanıyorsa veya ağızdan demir tedavisine ye-tersiz yanıt var ise altta yatan neden olarak kan kaybı akla gelmelidir.Demir eksikliği anemisi tedavisinde temel prensipler; demir eksikli-ğine neden olan durumun araştırılıp ortadan kaldırılması, eksikliğinyerine konulması, beslenmenin düzeltilmesi, hasta ve ailenin eğitimiolmalıdır. Bu yazıda demir eksikliği anemisinin tanı ve tedavisindekipratik yaklaşımlar ve merkezimizin deneyimleri gözden geçirilmiştir.

Iron defciency anemia from diagnosis to treatment in children

Iron defciency is the most common nutritional defciency worldwideand an important public health problem especially in developing coun-tries. Since the most important indicator of iron defcieny is anemia,the terms iron defciency and iron defciency anemia are often usedinterchangeably. However, iron defcieny may develop in the absenceof anemia and tissues may be affected from this condition. The mostcommon causes of iron defciency in children include insuffcient in-take together with rapid growth, low birth weight and gastrointestinallosses related to excessive intake of cow s milk. If insuffcient intake canbe excluded and there is insuffcient response to oral iron treatmentin patients with iron defciency especially in older children, blood lossshould be considered as the underlying cause. The main principles iniron defciency anemia management include; investigation and elimi-nation of the cause leading to iron defciency, replacement of defciency,improvement of nutrition and education of the patient and family. Inthis article, the practical approaches in the diagnosis and treatment ofiron defciency and the experience of our center have been reviewed.

PDF

___

1. World Health Organization. Iron defciency anaemia assessment, prevention, and control. A guide for prog- ramme managers. Geneva (Switzerland): World Health Organization; 2001.
2. Çetin E. İstanbulda yaşayan çocuk ve adolesanlarda ane- mi prevelansının araştırılması (Tez). İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi, 1997.
3. Gökçay G, Kılıç A. Çocuklarda demir eksikliği anemisi- nin epidemiyolojisi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2000; 43: 3-13.
4. Evliyaoğlu N, Altıntaş D, Atıcı A. Anne sütü, inek sütü ve formula mamalarla beslenenlerde demir durumu. Turki- ye Klinikleri J Pediatr 1996; 5: 249-59.
5. Gür E, Yıldız I, Celkan T. Prevalence of anemia and the risk factors among school children in İstanbul. J Trop Pe- diatr 2005; 51: 346-50. [CrossRef]
6. van Rheenen P. Less iron defciency anaemia after delayed cord-clamping. Paediatr Int Child Health 2013; 33: 57-8. [CrossRef]
7. Siimes MA, Vuouri E, Kuitunen P. Breast milk iron: a dec- lining concentration during the course of lactation. Acta Paediatr Scand 1979; 68: 29-31. [CrossRef]
8. Celada A, Busset R, Gutierrez J, et al. No correlation bet- ween iron concentration in breast milk and maternal iron stores. Helv Paediatr Acta 1982; 37: 11-6.
9. Food and Agriculture organization (FAO), World Health Organization (WHO). Requirements of vitamin A, iron, folate, and vitamin B12. Rome, Food and Agriculture Or- ganization, 1988.
10. Dewey KG. Nutrition, growth and complementary fee- ding of the breastfed infant. Pediatr Clin North Am 2001; 48: 87-104. [CrossRef]
11. Ballin A, Berar M, Rubistein U, et al. Iron state in female adolescents. Am J Dis Child 1992; 146: 803-5. [CrossRef]
12. Oski FA. The nonhematologic manifestations of iron de- fciency. Am J Dis Child 1979; 133: 315-22. [CrossRef]
13. Oski FA, Honig AS, Helu B, Howanitz P. Effect of iron therapy on behavior performance in nonanemic, iron de- fcient infants. Pediatrics 1983; 71: 877-80.
14. Akman M, Cebeci D, Okur V, et al. The effects of iron defciency on infants developmental test performance. Acta Paediatr 2004; 93: 1391-6. [CrossRef]
15. Lozoff B, Klein NK, Nelson EC, et al. Behavior of infants with iron defciency anemia. Child Dev 1998; 69: 24-36. [CrossRef]
16. Lozoff B, Jimenez E, Hagen J, et al. Poorer behavioral and developmental outcome more than 10 years after treat- ment for iron defciency in infancy. Pediatrics 2000; 105: E51. [CrossRef]
17. Erikson KM, Jones BC, Hess EJ, et al. Iron defciency dec- reases dopamine D(1) and D(2) receptors in rat brain. Pharmacol Biochem Behav 2001; 69: 409-18. [CrossRef]
18. Ortiz E, Pasquini JM, Thompson K, et al. Effect of ma- nipulation of iron storage, transport, or availability on myelin composition and brain iron content in three dif- ferent animal models. J Neurosci Res 2004; 77: 681-9. [CrossRef]
19. Beard JL. Iron biology in immune function, muscle me- tabolism and neuronal functioning. J Nutr 2001; 131: 568S-579S.
20. Eddison ES, NBajel A, Chandy M. Iron homeostasis: new players, newer insights. Eur J Haematol 2008; 81: 411-24. [CrossRef]
21. Chandra RK, Saraya AK. Impaired immunocompetence associated with iron defciency. J of Pediatr 1975; 86: 899-902. [CrossRef]
22. Joynson DH, Walker DM, Jacobs A, Dolby AE. Defect of cell mediated immunity in patients with iron defciency anaemia. Lancet 1972; 2: 1058-9. [CrossRef]
23. Idro R, Gwer S, Williams TN, et al. Iron defciency and acute seizures: results form children living in rural Kenya and a meta-analysis. PloS One 2010; 5: e14001. [CrossRef]
24. Kig D, Kİng A. Question 2: Should children who have a febrile seizure be screened for iron defciency? Arch Dis Child 2014; 99: 960-4. [CrossRef]
25. Boutry M, Needlman R. Use of diet history in the scree- ning of iron defciency. Pediatrics 1996; 98: 1138-42.
26. Yıldız İ. Kan sayımında otomasyon parametreleri. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi sürekli tıp eğitimi etkinlikleri: anemiler sempozyumu. 19-20 Nisan 2001; s117-25.
27. Ozdemir N, Celkan T, Kebudi R, Bor M, Yıldız İ. Cyto- penia associated with iron defciency anemia and iron therapy: a report of two cases. Turk J Haematol 2011 28, 243-4. [CrossRef]
28. Celkan T, Özkan A, Apak H, ve ark. Kronik hastalık ane- misinin ayrıcı tansında solübl transferrin reseptörü. Ço- cuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2000; 43: 217-23.
29. Celkan T, Apak H, Özkan A, ve ark. Demir eksikliği ane- misinde önlem ve tedavi. Turk Arch Ped 2000; 35: 226-31.
30. Öner AF, Bay A. Demir eksikliği anemisi. Turkiye Klinik- leri J Pediatr 2005; 1: 7-15.
31. Yıldız İ. Demir eksikliği anemisi. Turk Arch Ped 2009; 44: 14-8.
32. Çocuklarda demir eksikliği anemisi tanı ve tedavi kıla- vuzu. Türk Hematoloji Derneği; Ulusal tedavi Kılavuzu, 2011.
33. Baker RD, Greer FR. American Academy of Pediatrics, Committee on Nutrition, Diagnosis and prevention of iron defciency and iron-defciency anemia in infants and young children (03 years of age). Pediatrics 2010; 126: 1040-50. [CrossRef]
34. Yurdakök K, İnce OT. Çocuklarda demir eksikliği anemi- sini önleme yaklaşımları. İçinde: Coşkun T (ed). Demir: emilimi, metabolizması ve eksikliği. Ankara: Danone Enstitüsü sağlık için beslenme 2010; 7: 49-56.
35. Furman LM. Exclusively breastfed infants: iron re- commendations are premature. Pediatrics 2011; 127: e1098-9. [CrossRef]
36. Hernell O, Lönnerdal B. Recommendations on iron qu- estioned. Pediatrics 2011; 127: e1099-10. [CrossRef]
37. Domellöf M, Lind T, Lönnerdal B, Persson LA, Dewey KG, Hernell O. Effects of mode of oral iron administration on serum ferritin and haemoglobin in infants. Acta Paediatr 2008; 97: 1055-60. [CrossRef]
38. Gokcay G, Ozden T, Karakas Z, et al. Effect of iron supp- lementation on development of iron defciency ane- mia in breastfed infants. J Trop Pediatr 2012; 58: 481-5. [CrossRef]
39. Apak H, Özdemir GN, Tüysüz G, Kutlubay B, Erginöz E, Kuçur M. Altıncı aydan itibaren devam sütü ile beslen- menin bebeklerde hemogram ve demir parametreleri üzerine etkisi (Preliminer çalışma). Turk Arch Ped 2014; 49 (Suppl 1): S19.
40. Smith NJ. Iron as a therapeutic agent in pediatric practi- ce. J Pediatr 1958; 53: 37-50. [CrossRef]
41. Zlotkin S, Arthur P, Antwi KY, Yeung G. Randomized controlled trial of single versus 3-times-daily ferrous sulfate drops for treatment anemia. Pediatrics 2001; 108: 613-6. [CrossRef]
42. Tezel G, Celkan T, Özkan A, Apak H, Yüksel L, Yıldız İ. Çocukluk çağı demir eksikliği anemisi tedavisinde gün- lük ve haftalık demir tedavilerinin karşılaştırılması The Journal of the Child 2004; 4: 107-2.
43. Celkan T. Koruyucu demir dozunun hayatın ilk yılın- da günlük ve günaşırı kullanımı. Turk Arch Ped 2011; 46: 184. [CrossRef]
44. Arcagök B, Özdemir N, Yıldız İ, Celkan T. Çocukluk ça- ğında demir eksikliğinin kan çinko düzeyi ile ilişkisi. Ço- cuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2013; 56: 63-70.