Türk Kütüphaneciliği ve Bilgi Dünyası Dergilerinin Özlerine Eleştirel Bir Bakış

Bilimsel iletişimin önemli araçlarından birisi, dergilerde hakemli makale olarak yayımlanan yazılar ve bu yazılardaki özlerdir. Öz, bir yazının tamamınun okunup okunmayacağına karar verilmesini sağlayan stratejik bir bölüm ve o yazının bilimselliğinin göstergelerinden biridir. Nitelikli bir öz belirli bilgileri içermelidir. Türkiye’de kütüphane ve bilgibilim alanında yayımlanan iki temel dergideki [Türk Kütüphaneciliği TK ve Bilgi Dünyası BD ] özler ele alındığında, bir özde bulunması gereken belirli özellikleri taşımadıkları gözlenmektedir. Buna göre bu çalışmada, her iki derginin özlerinde öz hazırlama yönündeki özen, eğilim ve tutumlarının saptanması amaçlanmaktadır. Araştırma kapsamında iki dergide 2009-2013 yılları arasında yayımlanan toplam 162 hakemli makalenin TK 80, BD 82 özleri, temel öz ögeleri, dil ve anlaşılırlık, sözcük ve tümce sayısı açısından analiz edilmektedir. Veriler Excel programı ile değerlendirilmiş olup, her bir öge için iki dergi arasında karşılaştırmalı bir yol izlenmiştir. Her iki dergide de önemli oranlarda hipotez TK %68; BD %95 ve yönteme TK %54; BD %68 yer verilmediği; ancak dil ve anlatım TK %99; BD %83 , kapsam TK %99; BD %87 ve amaca TK %91; BD %88 daha çok özen gösterildiği görülmüştür. Elde edilen bulgular, TK ve BD’de özler bağlamında zaman zaman bilimsellik ölçütlerinin göz önüne alınmadığı sonucuna varılmış olup genellikle TK dergisindeki özlerde BD dergisi özlerine göre özlerin taşıması gereken ölçütlerin daha başarılı bir biçimde yerine getirildiği bulgulanmıştır. Nitekim, her iki dergideki öz niteliğinin artırılması için yayın politikalarının geliştirilmesi, yazı hazırlayan yazar/araştırmacılar ile bu yazıları “onaylayan” hakem/akranların akademik yayın ve yazım davranışının değiştirilmesi, bu konuda bilinç oluşturulması ve/veya güçlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bilimsel dergi, öz, kütüphane ve bilgibilim dergileri, Türk Kütüphaneciliği, Bilgi Dünyası, öz verme.

ACritical View to Abstracts of Turkish Librarianship and Information World Journals

A fundamental means of scientific communication are the peer reviewed articles published mainly in scientific journals and their abstracts. The abstract is a critical indicator of scientificity of an academic article, and a strategic tool enabling the decision of what to and whether to read the full text of an article or not. A qualitative abstract has to contain some basic information. It has been observed that abstracts of two major journals -Turkish Librarianship TL and Information World IW - which contribute to the improvement of Library and Information Science literature in Turkey do not meet the abstract requirements.This study, aims to determine the tendency and attitudes regarding the abstract writing inthese two journals. The study has been limited to analysis of Turkish abstracts of 162 peer reviewed articles TL 80 and IW 82 articles published in the 2009-2013 time period in the context of major abstract elements, language and expression, and number of word and sentences used. Data gathered wasanalysed and comparatively evaluated by means of Excel. It is seen that a significant number of papers in both journals are deficient in clearly stating the hypothesis TL %68; IW %95 , method TL %54; IW %68 , while behaving more rigorously in language and expression used TL %99; IW %83 , determining of scope TL %99; IW %87 and aim TL %91; IW %88 of the study. Results show that abstracts in TL are generallymore rigorously prepared than those in IW and they prove the hypothesis which stated that papers in both journals time to time do not take into consideration the scientific and professional criteria of abstract writing. As a conclusion, the need to update and strengthen the editorial policiesof the journals, increase of academic writing and scientificity awareness in both writers/ researchers and peer reviewers has been stressed and some suggestions where offered in this context

Keywords:

Scientific journal, abstract, library and information science journals, Turkish Librarianship Journal, Information World Journal, abstracting.,

PDF

___

Abstract (Summary).(2015, 29Nisan). Wikipedia, The Free Encyclopediaiçinde. 17Mayıs 2015 tarihindehttp://en.wikipedia.org/wiki/Abstract(summary) dresindenerişildi.
Atılgan,D.,Atakan, C.,veBulut,B.(2008).Türkçekütüphanecilikdergilerininatıjanalizi. TürkKütüphaneciliği. 22(4), 392 -413.
Bahşişoğlu, H. K., Duran,Z. C. ve Yıldızeli, A. (2007). Mesleki vebilimsel bir dergi:Bilgi Dünyası.Aytaç Yıldızeli veHatice Kübra Bahşişoğlu(Ed.), AdileGündenAnısına Armağan: Bilgiye ErişimdeDeğişen Yollar ve II TıbbiBilgi Yönetimive Teknolojileri Sempozyumuiçinde(ss. 78-88).Ankara: ÜNAK.
Başar,H. [2013?].Araştırmalarınbilimselliği:Eğitim veBilim Dergisi’nin 146.sayısındaki yazıların incelenmesi. 09Aralık 2013tarihindehttp://yunus.hacettepe.edu.tr/~alerbas/ adresinden erişilmiştir.
Bilgi Dünyası. (2015).15 Mart 2015tarihinde http://bd.org.tr/index.php/bd/aboutadresinden erişildi.
Björk, B.,Roos, A.ve Lauri,M. (2009). Scientificjournalpublishing:yearly volumeand open access.Information Research, 14(1), 15 Mart2015tarihinde15 http://www.informationr. net/ır/14-Lpaper391.htmladresinden erişildi.
Day,R.A., (2004). Bilimsel makale nasıl yazılır, nasılyayımlanır?.(9.bs.). (G.A.Altay,Çev.). Ankara: TÜBİTAK.
Demir, S.Y. (2006). IMRADveyazı hazırlamak.O. Yılmaz (Ed.).SağlıkBilimlerinde Süreli Yayıncılık. 3.Ulusal Sempozyum- 2006içinde(ss. 31-36). Ankara: TÜBİTAK.
Dener, H. I.ve Yıldızeli,A., (2006).Özyazma:Süreç veilkeleri.O.Yılmaz (Yay.Haz.).Sağlık bilimlerinde süreli vaeıncılık-2005. 3.UlusalSempozyumiçinde (ss. 37-48). Ankara: TÜBİTAK.
Dilek-Kayaoğlu,H. (2011). Süreli yayınların yönetimi. (göz.geç. genşl. 2.bs.). İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneğiİstanbul Şubesi.
Gençosmanoğlu,R.(2013).Araştırmamakalesiokunurkendikkatedilmesigerekennoktalar. Kolon Rektum HastalıklarıDergisi,23, 113-117.
Guimaraes, C.A. (2006). Structuredabstracts. Narrativereview. Acta Cirurgica Brasileira, 21(4), 263-268.
Hartley,J. (2004). Current findings fromresearchon structuredabstracts. J. Med LibrAssoc., 92(3), 368-371. Ağustos 2014tarihindehttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/ PMC442180/pdf/i0025-7338-092-03-0368.pdfadresinden erişildi.
Karasar,N. (2009). Bilimsel araştırmayöntemi. (19.bs.).Ankara: NobelYayın Dağıtım.
Koopman,Phi. (1997).How to writean abstract.15Mart2015tarihinde http://www.ece.cmu. edu/~koopman/essays/abstract.htmladresindenerişildi.
Kozak, N. (2002). TürkKütüphaneciliği dergisininTürkiye’deyayınlanan akademik dergiler içerisindeki yeriüzerinebirinceleme. TürkKütüphaneciliği, 16(3), 217-247.
Sollaci,L.B.vePereira,M.G. (2004). Theintroduction, methods, results, anddiscussion (IMRAD)structure: A fifty-year survey. J. Medical Library Association,92(3),364 371.
Szklo,M. (2006).Qualityofscientificarticles.Rev SaudePublica 2006; 40(N Esp), 30-5. http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0034-89102006000400005 adresinden erişildi.
Taşkın, Z. ve Çakmak, T.(2010). Başlangıcından bugüne BilgiDünyası dergisininbibliyometrik profili. BilgiDünyası,11(2),332-348.
Timmer- A., Sutherland,L.veHilsden, R.J.(2003).Development and evaluation ofaquality score for abstracts.BMCMedicalResearch Methodology, 3. 10Ocak2015tarihinde http://www.biomedcentral.com/content/pdf/1471-2288-3-2.pdf adresinden erişildi.
Tonta,Y (2002). TürkKütüphaneciliği Dergisi,1987-2001.TürkKütüphaneciliği, 16(3), 282 320.
Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü - Sosyal Bilimler. (2011). Ankara:Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA).
TürkDilKurumu.(2015). Güncel TürkçeSözlük. 10Ocak2015 tarihinde http://www.tdk.gov. tr/index.php?option=com_gts&view=gts adresinden erişildi.
TÜBİTAK-ULAKBİM (2013). Sosyal ve beşeribilimlerde akademik yayıncılık kılavuzu. 17 Haziran2015tarihinde http://uvt.ulakbim.gov.tr/sbvt/sbvt_kilavuz_2013.pdfadresinden erişildi.
TürkKütüphaneciliği. (2015). 15 Mart 2015tarihindehttp://www.tk.org.tr/index.php/TK/ indexadresinden erişildi.
Vrijhoef,H. J. M. ve Steuten, L. M. G.(2007).How to writeanabstract. EurDiabetes Nursing, 4(3),124-127. 10Ağustos2014 tarihinde http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ edn.93/epdf adresinden erişildi.
Yıldızeli,A. (2011). Akademik dergiler,editörlüğü ilgilendirensorunları ve“BilgiDünyası. Bilgi Dünyası,12(1), 128-144.
Yıldızeli,A. ve Dener H.I.(2005). Makalelerde özhazırlamaüzerine.O. Yılmaz(Ed.).Sağlık bilimlerinde süreli yayıncılık-2005. 3. UlusalSempozyumiçinde(ss. 170-199). Ankara: TÜBİTAK.
Woodbury, M.G., Boyd,M., McNaughton, V.ve Gregoire, D. (2005).Howto writeanabstract. WoundcareCanada,3(1), 30-33.