Araştırma Verilerinin Yönetimi: Türk Araştırmacılar Verilerini Açmaya Hazır mı?

Araştırma verilerinin erişime açılması, paylaşımı ve yeniden kullanımı bir taraftan teknik alt yapı, politikalar ve direktifleri mandate içeren düzenlemeler gerektirirken diğer taraftan veri yaşam döngüsü içindeki rolleri gereği araştırmacıların ve her disiplinde veri yönetimini gerçekleştirecek iş gücünün eğitilmesini gerektirmektedir. Ülkemiz üniversitelerinde çalışan araştırmacıların araştırma verilerinin oluşturulması, kullanımı, paylaşımı konularındaki uygulamaları ve araştırma verilerinin paylaşımı ile ilgili sorunlara bakış açılarının saptanması amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmada 44 üniversiteden 540 araştırmacıya anket uygulanmıştır. Bulgular araştırmacıların kullandıkları ve ürettikleri veri türü açısından disiplinler arasında benzerlikler kadar farklılıkların da olduğunu, az sayıda araştırmacının büyük veri ile çalıştığını ve büyük veri ile çalışanların fen bilimlerinde yoğunlaştığını, araştırma verilerinin farklı kaynaklardan elde edildiğini, dış kaynaklı verinin genelde üzerinde bir miktar çaba harcandıktan sonra kullanıldığını, araştırmacıların ürettikleri veriyi genelde kendi cihazlarında depoladıklarını, depolarken verilerine ya hiç ek bilgi atamadıklarını ya da çok sınırlı ek bilgi atadıklarını göstermektedir. Bulgular ayrıca, veri paylaşımı konusuna genelde olumlu ancak temkinli yaklaştıklarına, veri paylaşımıyla ilgili endişelerinin başında yasal ve etik sorunların geldiğine, verilerini proje süresinden sonra da saklamak istediklerine, veri setlerinin depolanması ve erişime açılması konusundaki sorumluluğu öncelikle üniversitelerin yüklenmesi gerektiğini düşündüklerine, araştırma verilerinin yönetimi konusunda kapsamlı bir eğitime ihtiyaçları olduğuna ve bu konuda eğitim almaya istekli olduklarına işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Araştırma verilerinin yönetimi, araştırma verisi, açık veri, veri paylaşımı, açık erişim.

Research Data Management: Are Turkish Researchers Prepared to Open their Data?

Making research data open and available for easy access, sharing, and reuse requires not only building the appropriate ICT infrastructure and developing appropriate mandates and policies but also training researchers and workforce capable of managing research data in every discipline so that they can play appropriate roles throughout the research data lifecycle. Within this study, a questionnaire survey was conducted amongst university researchers, 540 researchers from 44 universities, in Turkey in order to gain an understanding of the current practices of research data creation, use and sharing amongst academic researchers, and their view on the underlying issues and challenges of research data management RDM . The key findings from the research are that there are differences as well assimilarities between the data type used and created by researchers from different disciplines, limited number of researchers work with big data and they generally come from sciences, research data is obtained from multiple sources, researchers need to spend some time to pre-process data received from outside sources, research data is generally stored on researchers' own devices, non or very limited number of tags are assigned to research data while storing,researchersfeel thatresearch data should be stored at their own universitiesforlong-term storage and made available, they generally have positive views towards data sharing; however, they have some concernssuch as data ethics, they like to keep their data afterthe closure ofresearch project, theyneed comprehensive training on RDM, and are interested in receiving formal training on RDM related issues

Keywords:

Research data management, research data, open data, data sharing, open access.,

PDF

___

Akers, K. G. ve Doty, J. (2013). Disciplinary differences in faculty research data management practices and perspectives. International Journal of Digital Curation, 8(2), 5-26. doi:10.2218/ijdc.v8i2.263
Aydinoglu, A. U. (2014, Kasım). The social, technical, and policy landscape of in environmental sciencesin Turkey. 5. Uluslararası Değişen Dünyada Bilgi Yönetimi Sempozyumu'nda sunulan bildiri, Antalya, Türkiye. Erişim adresi: http://imcw2014.bilgiyonetimi.net/wpcontent/uploads/sites/12/2015/01/Aydinoglu.pdf
Aydınoğlu, A. U. (2016, Ekim). Araştırma verileri yönetimi: Türkiye. 5. Ulusal Açık Erişim Konferansı'nda sunulan bildiri, Ankara, Türkiye. Erişim adresi: http://ae2016.acikerisim.org/wp-content/uploads/sites/2/2016/11/arsev_aydinoglu.pdf
Aydinoglu, A. U., Dogan, G. ve Taskin, Z. (2017). Research data management in Turkey: Perceptions and practices. Library Hi-Tech, 35, 271-289. doi:10.1108/LHT-11-2016-0134
Ball, A. ve Duke, M. (2015). How to track the impact of research data with metrics. DCC How-to Guides. Edinburgh: Digital Curation Centre. Erişim adresi: http://www.dcc.ac.uk/resources/how-guides
Beagrie, N. ve Houghton, J. (2013). The value and impact of data sharing and curation: A synthesis of three recent studies of UK research data centres. Jisc. Erişim adresi: http://repository.jisc.ac.uk/5568/1/iDF308_- _Digital_Infrastructure_Directions_Report%2C_Jan14_v1-04.pdf
Borgman, C. L. (2012). The conundrum ofsharing research data. Journal ofthe American Societyfor Information Science and Technology, 63, 1059-1078. doi:10.1002/asi.22634
Borgman, C. L. (2015). Big data, little data, no data: Scholarship in the networked world. Cambridge, MA, The MIT Press.
Borgman, C. L., Wallis, J. C. ve Enyedy, N. (2007). Little science confronts the data deluge: Habitat ecology, embedded sensor networks, and digital libraries. International Journal ofDigital Libraries, 7, 17-30. doi:10.1007/s00799-007-0022-9
Borgman, C. L., Wallis, J. C. ve Mayernik, M. S. (2012). Who's got the data? Interdependencies in science and technology collaborations. Computer Supported Cooperative Work, 21, 485-523. doi:10.1007/s10606-012-9169-z
Calzada Prado, J. ve Angel Marzal, M. (2013). Incorporating data literacy into information literacy programs: Core competencies and contents. Libri, 63, 123-134. doi:10.1515/libri-2013-0010
Carlson, J., Fosmire, M., Miller, C. C. ve Nelson, M. S. (2011). Determining data information literacy needs: A study ofstudents and research faculty. portal: Libraries and the Academy, 11, 629 657. doi:10.1353/pla.2011.0022
Chen, X. ve Wu, M. (2017). Survey on the needs for chemistry research data management and sharing. The Journal ofAcademic Librarianship, 43, 346-353. doi:10.1016/j.acalib.2017.06.006
Chowdhury, G., Boustany, J., Kurbanoğlu, S., Ünal, Y. ve Walton, G. (2017). Preparedness of research data sharing: A study of university reserachers in three European countries. S. Choemprayong, F. Crestani ve S. J. Cunningham (Ed.). Digital Libraries: Data, Information and Knowledgefor Digital Lives: 19th International Conference on Asia Pacific Digital Libraries, ICADL 2017, Bangkok, Thailand, Nowember 13-15, 2017: Proceedings içinde (ss. 104-116). Cham, Switzerland: Springer.
Chowdhury, G., Ünal, Y., Kurbanoğlu, S., Boustany, J. ve Walton, G. (2018). Research data management and data sharing behaviour ofuniversity researchers. ISIC: The Information Behaviour Conference, 9-11 Ekim 2018, Krakow, Polonya. (Tam metni kabul edilmiş bildiri).
Concordat on open research data. (2015). Versiyon 10, 17 Temmuz 2015. Erişim adresi: http://www.oulu.fi/yliopisto/sites/default/files/content/ConcordatOpenResearchData.pdf
EU Open Data Portal:Access to European Union open data. (2018). Erişim adresi: https://data.europa.eu/
Fane, B., Treadway, J., Gallagher, A., Penny, D. ve Hahnel, M. (2016). Open season for open data: A survey ofresearchers. Digital Science Report. The state ofopen data: A selection ofanalyses and articles about open data, curated by Figshare içinde (ss. 12-19). Erişim adresi: https://figshare.com/articles/The_State_of_Open_Data_Report/4036398
Faniel, I. M., Kriesberg, A. ve Yakel, E. (2012). Data reuse and sensemaking among novice social scientists. Proceedings ofthe American SocietyforInformation Science and Technology, 49, 1 10. doi:10.1002/meet.14504901068
Faniel, I., Kansa, E., Whitcher Kansa, S., Barrera-Gomez, J. ve Yakel, E. (2013). The Challenges of digging data: A study of context in archaeological data reuse. JCDL 2013 Proceedings ofthe 13th ACM/IEEE-CS Joint Conference on Digital Libraries içinde (ss. 295-304). New York, NY: ACM. doi:10.1145/2467696.2467712. Ön baskı erişim adresi: https://www.oclc.org/content/dam/research/publications/library/2013/faniel-archae-data.pdf
Federer, L. M., Lu, Y. L. ve Joubert, D. J. (2016). Data literacy training needs ofbiomedical researchers. Journal ofthe MedicalLibraryAssociation, 104, 52-57. doi:10.3163/1536-5050.104.1.008
Frank, E. P. ve Pharo, N. (2016). Academic librarians in data information literacy instruction: A case study in meteorology. College & Research Libraries, 77, 536-52. doi:10.5860/crl.77.4.536
Gürdal, G. ve Bitri, E. (2015). Araştırma verisi yönetimi, açık veri ve Avrupa Birliği bilimsel veri altyapısı: OpenAIRE2020. XVII. Akademik Bilişim Konferansı. Erişim adresi: http://ab.org.tr/ab15/ozet/124.html
Kenan, M. A. ve Markauskaite, L. (2015). Research data management practices: A snapshot in time. International Journal ofDigital Curation, 10(2), 69-95. doi:10.2218/ijdc.v10i2.329
Koltay, T. (2015). Data literacy: In search of a name and identity. Journal ofDocumentation, 71, 401 415. doi:10.1108/JD-02-2014-0026
Lewis, M. J. (2010). Libraries and the management ofresearch data. McKnight, S. (Ed.) Envisioning Future Academic Library Services. Facet Publishing, London içinde (ss. 145-168). Erişim adresi: http://eprints.whiterose.ac.uk/11171/1/LEWIS_Chapter_v10.pdf
MacMillan, D. (2014). Data sharing and discovery: What librarians need to know. The Journal of Academic Librarianship, 40, 541-549. doi:10.1016/j.acalib.2014.06.011
Mayernik, M. S., Wallis, JC. ve Borgman, C. L. (2013). Unearthing the infrastructure: Humans and sensors in field-based scientific research. Computer Supported Cooperative Work, 22, 65-101. doi:10.1007/s10606-012-9178-y
OpenAIRE. (2018). What isthe Open Research Data Pilot? Erişim adresi: https://www.openaire.eu/what-is-the-open-research-data-pilot
Strasser, C. (2015). Research data management: A primerpublication ofthe NationalInformation Standards organization. Baltimore, MD: NISO. Erişim adresi: https://groups.niso.org/apps/group_public/download.php/15375/PrimerRDM-2015-0727.pdf
Tenopir, C., Allard, S., Sinha, P., Pollock, D., Newman, J., Dalton, E., Frame, M. ve Baird, L. (2016). Data management education from the perspective ofscience educators. International Journal of Digital Curation. 11(1), 232-251. doi:10.2218/ijdc.v11i1.389
The Data harvest: How sharing research data can yield knowledge, jobs and growth. (2014). An RDA Europe Report, Aralık 2014. Erişim adresi: https://rdalliance.org/sites/default/files/attachment/The%20Data%20Harvest%20Final.pdf
The UK Data Archive. (2018). Create & manage data. Erişim adresi: http://www.dataarchive.ac.uk/create-manage
Tonta, Y. (2013). Açık erişimin geleceği ve araştırma verilerine açık erişim. Bilkent Üniversitesinde Kütüphanecilik Seminerleri'nde sunulan bildiri, 17 Aralık 2013, Ankara. Erişim adresi: https://library.bilkent.edu.tr/tr/acik-erisim-farkli-bakis-acilari-vi-seminer/
University ofOxford Research Data Management Survey 2012: The Results. (2013). Erişim adresi: http://blogs.it.ox.ac.uk/damaro/2013/01/03/university-of-oxford-research-data-managementsurvey-2012-the-results/
Verbaan, E. ve Cox, A. M. (2014). Occupational sub-cultures, jurisdictional struggle and third space: Theorising professional service responses to research data management. The Journal of Academic Librarianship, 40, 211-219. doi: 10.1016/j.acalib.2014.02.008
Yakel, E. ve Faniel, I. (2014). Virtuous circles: Circulating olddata through new collaborations. 17th ACM Conference on Computer Supported Cooperative Work and Social Computing Workshop: Sharing, Re-Use and Circulation of Resources in Cooperative Scientific Work. Baltimore, MD, 15 Şubat 2014.
Wallis, J. C., Rolando, E. ve Borgman, C. L. (2013). Ifwe share data, will anyone use them? Data sharing and reuse in the long tail ofscience and technology. PLoS ONE 8(7), e67332. doi: 10.1371/journal.pone.0067332