Hacı Bektaş Veli ve soren kierkegaard'ın ideal insan tipi
13. yüzyıl Türk mutasavvıfı Hacı Bektaş Velinin düşüncesi insan odaklıdır. Onun düşüncesine göre, insan diğer varlıklardan üstündür. Ancak birçok insan bunun farkında değildir.Hacı Bektaş Velinin amacı, insanın kendi özünün farkına varmasını sağlayarak onu olgunlaştırmaktır. Hacı Bektaş Veliye göre, insan ancak Tanrıya yaklaşarak olgunlaşabilir. Varoluşfilozofu 19. Yüzyıl Danimarkalı Protestan filozofu Soren Kierkegaardın felsefesi de insanodaklıdır. O da Hacı Bektaş Veli gibi insanı ilgilendiren asıl gerçekliğin onun kendi özü olduğunu düşünür. Kierkegaardın da amacı insanın kendi özünün farkına varmasını sağlayarakonu olgunlaştırmaktır. O da, bunun ancak Tanrıya yaklaşmakla mümkün olduğunu düşünür.Tasavvufa bunu başarmış olanlara daha çok insan-ı kâmil denilse de eren, derviş gibi çeşitliadlar da kullanılmaktadır. Kierkegaard, bu tür insanları, iman şövalyesi olarak adlandırır. Buçalışmada, Hacı Bektaş Velinin ideal tipi insan-ı kâmil ile Kierkegaardın ideal tipi imanşövalyesi geçirdikleri aşamalar, yaşam biçimleri ve Tanrı ile ilişkileri bakımlarından birbiriyle karşılaştırılmıştır. Çalışmanın sonunda, iman şövalyesi ile insan-ı kâmilin ortak özelliklerinin, onları birbirinden ayıran özelliklerden daha çok olduğu görülmüştür. Zira her ikidüşünür de İbrahim Peygamberin öyküsü üzerinde değerlendirmelerde bulunarak imanı,sadece Tanrıya inanma olarak değil de Tanrı için en sevdiğinden bile vazgeçme, acılara karşıdirenç gösterme ve en önemlisi Tanrıya teslimiyet olarak görmektedir.
Ideal type of human according to Haci Bektas Veli and soren kierkegaard
Te idea of Haci Bektash Veli, a Turkish Sufi of the 13 th century, was focused on the humans.In his idea, the human is superior to other beings; however, many people are not aware of thissuperiority. Te aim of Haci Bektash Veli was to make people mature by enabling them tobecome aware of their essence. According to Haci Bektas Veli, the humans could get matureonly by approaching the God. Te philosophy of Soren Kierkegaard, a Danish Protestantphilosopher of the 19 th century representing the existential philosopher, was also focused onthe humans. Similar to Haci Bektash Veli, he also put forward that the actual reality concerning the human was the human s own essence. Te aim of Kierkegaard was also to make thepeople mature by enabling them to become aware of their own essence. He also believed thatthis is only possible through approaching the God. In Sufism, the people who achieve thisare mostly called as insan-i kâmil (the perfect human being) while other names such as eren(saint) and dervish are also used. Kierkegaard named such people as the knights of faith. Tisstudy compares Haci Bektash Veli s ideal type of human, insan-i kâmil, and Kierkegaard s ideal type of human, the knight of faith, in terms of their life styles, their relations with the God,and the stages they go through. Te results of the study indicate that the common traits of theknight of faith and insan-i kamil outweigh the traits that distinguish them from each other.Both thinkers made evaluations on the story of Prophet Abraham, and they both consideredthe faith not only as belief in God, but also as forsaking the transient world for the God, abandoning even the most-loved one, resisting to the grief, and above all, submission to the God.
___
- CAULY, O. (2006). Kierkegaard. Çev: Işık Ergüden. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
- EAGLETON, T. (2001). Estetiğin İdeolojisi. Mutlak İroniler (Çev: Bülent Gözkan vd.). Ankara: Doruk Yayıncılık.
- GÜZEL, A. (2002). Hacı Bektaş Veli ve Makâlât. Ankara: Akçağ Yayınları.
- HACI BEKTAŞ VELİ. (2010a). Fevaid- Hacı Bektaş Veli Külliyatı. (Hazırlayan: Baki Yaşa Altınok). Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayınları.
- HACI BEKTAŞ VELİ. (2010b). -Makâlât-ı Gaybiyye ve Kelimât-ı Ayniye- Hacı Bektaş Veli Külliyatı. (Hazırlayan: Gıyasetin Aytaş). Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayınları.
- HACI BEKTAŞ VELİ. (2011). Makâlât. (Hazırlayan: A. Sait Aykut). İstanbul: Etkileşim Yayınları.
- KIERKEGAARD, S.(2000). Kahkaha Benden Yana . Çev: Nedim Çatlı.İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- KIERKEGAARD, S. (2005a). Günlüklerden ve Makalelerden Seçmeler. Çev: İbrahim Kapaklıkaya. İstanbul: Anka Yayınları.
- KIERKEGAARD, S. (2005b). Korku ve Titreme . Çev: İbrahim Kapaklıkaya.İstanbul: Anka Yayınları.
- KIERKEGAARD, S. (2011). Kaygı Kavramı. Çev: Türker Aramaner. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- KIERKEGAARD, S. (2013). Ölümcül Hastalık Umutsuzluk . Çev: M. Mukadder Yakupoğlu. Ankara: Doğu BatıYayınları.
- MAGILL, F. (1992). Egzistansiyalist Felsefenin Beş Klasiği. Çev: Vahap Mutal. İstanbul: Dergah Yayınları.
- MURT, İ. (2011). Hacı Bektaş Velinin 14 Sırrı . İstanbul: Avrupa Yakası Yayıncılık.
- ÖZCAN, H. (2009). Hacı Bektaş Veli, Hayatı, Eserleri ve Sufilik Yolu . İstanbul: Akademik Eksen Yayınları.
- PAKIŞ, Ö. (2004). Kutsal Metinlerde İsmail ve İshak . Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, (3): 75- 94.
- SOYKN, Ö. N. (2004). Varoluş Yolunun Ana Kavşağında Korku ve Kaygı . Ankara: Doğu Batı Düşünce Dergisi.
- TAŞDELEN, V. (2004). Kierkegaardta Benlik ve Varoluş. Ankara: Hece Yayınları.
- YALÇIN, A. (2007). Hacı Bektaş Veli ve Bektaşi Alevilik . İstanbul: Derin Yayınları.
- YEŞİLTAŞ, K. (2012). Işık Eri Hacı Bektaş Veli . İstanbul: Sınır Ötesi Yayınları.
- ZAMAN, S. (2010). Hacı Bektaş Veli (Yaşamı- İnancı ve Öğretisi). İstanbul: Hacı Bektaş Veli Kültür Yayınları.
- ISSN: 1306-8253
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1994
- Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi