Türk Eğitim Sisteminde Ortaöğretimden Yükseköğretime Geçişte Bütüncül Bir Model Önerisi

Ortaöğretim öğrencilerin üniversiteye ve dolayısıyla mesleki hayata yönlendirildiği son eğitim kademesidir. Yükseköğretim ise, bireylerin belirli bir mesleğe yönelik yeterliliklere sahip olması için yetiştirilmesini amaçlamaktadır. Bu nedenle, ülkelerin özellikle ortaöğretimden yükseköğretime geçiş sistemlerini bütüncül bir şekilde düşünmeleri, eğitim programları ve sınav uygulamalarını bu doğrultuda yapılandırmaları gerekir. Türkiye’de cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze kadarki süreçte, yükseköğretim kademesine geçişte sürekli değişikliğe gidilmiştir. Ancak bu uygulamaların çoğu sadece yükseköğretim kurumlarına giriş sınavlarına odaklanılarak gerçekleştirilmiş, ortaöğretim kademesi ile bütüncül bir şekilde yapılandırılmamıştır. Oysaki liseden üniversiteye uzanan bu süreç öğrencilerin gerekli akademik ve sosyal alt yapıyı geliştirebilmesi, yükseköğretime devam etme konusunda güdülenebilmesi ve meslek seçimi ile ilgili karar verebilmesi ile ilgili daha kapsamlı bir bakış açısı gerektirir. Bu araştırmanın amacı Türk eğitim sisteminde ortaöğretimden yükseköğretim kademesine geçişte kullanılabilecek bütüncül bir model önermektir. Önerilen bu modelin ortaöğretim ve yükseköğretim arasında bir köprü kurularak lise öğrencilerinin üniversite farkındalıklarının ve hazırbulunuşluklarının arttırılması, eğitim programlarının dönüştürülmesi ve yükseköğretime geçişte esneklik sağlanması hususunda Türk eğitim sistemine katkı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Ortaöğretim, Yükseköğretim, Lise, Eğitim Sistemi, Yükseköğretime Geçiş

Transition from Secondary Education to Higher Education in Turkish Education System: A Holistic Model

Secondary education is the last step through which students are led to university and thus to their professional lives. Higher education aims to raise individuals to have necessary qualifications for a particular profession. Therefore, countries should consider their university transition systems more holistically, and design their curricula and examination practices accordingly. In Turkey, since the establishment of the republic, there have been many changes in the transition from secondary to higher education, and most of these have focused only on the university entrance exams and were not aligned with the practices of secondary education. However, this process from secondary to higher education requires a more comprehensive perspective for the students to develop the necessary academic and social competences, to be motivated to continue higher education, and to make decisions about their career choices. This study proposes a holistic model for the transition from high school to higher education in Turkey. It is expected that this model will contribute to the Turkish education system by bridging the gap between secondary and higher education by increasing high school students’ awareness and readiness about higher education, transforming curricula used in secondary and higher education, and providing flexibility in transition to higher education.

Keywords:

Secondary Education, Higher Education, High School, Education System, Transition to Higher Education,

PDF

___

Arslan, M. (2004). Eğitim sistemimizin kapanmayan yarası-yükseköğretime geçiş. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(16), 37-51. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/219282 sayfasından erişilmiştir.
Atılgan, H. (2018). Türkiye’de kademeler arası geçiş: Dünü-bugünü ve bir model önerisi. Ege Eğitim Dergisi, 19(1), 1-18. https://doi.org/10.12984/egeefd.363268
Baş, G. & Kıvılcım, Z. S. (2019). Türkiye’de öğrencilerin merkezi sistem sınavları ile ilgili algıları: bir metafor analizi çalışması. Journal of Qualitative Research in Education, 7(2), 639-667. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.7c.2s.8m
Billington, R. (2003). Living philosophy: An introduction to moral thought. New York: Routledge.
Conger, D., Kennedy, A. I., Long, M. C. & McGhee, R. (2019). The effect of Advanced Placement science on students’ skills, confidence, and stress. Journal of Human Resources, 56(1), 93-124. http://jhr.uwpress.org/content/56/1/93.full.pdf+html sayfasından erişilmiştir.
Demir, A. (2021). Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrencilerinin üniversite ve meslek seçimini etkileyen faktörlerin tespiti: İstanbul ili Avrupa Yakası uygulaması. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
Demirbilek, M. & Levent, A. F. (2019). Kademeler arası geçiş ve sınav sisteminde yapılan değişikliklere ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 50(50), 57-79. https://doi.org/10.15285/maruaebd.586835
Gürbüztürk, O. & Kıncal, R. Y. (2018). Türkiye'de yükseköğretime geçiş sürecinin analizi: gelişmeler, modeller ve uygulamalar. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 24, 33-54. https://doi.org/10.29329/mjer.2018.147.3
Jagesic, S., Ewing, M., Feng, J. & Wyatt, J. (2020). AP Capstone Participation, High School Learning, and College Outcomes: Early Evidence. https://eric.ed.gov/?id=ED603711 sayfasından erişilmiştir.
IBO. (2022). Türkiye’de IB Okulları. https://www.ibo.org/programmes/find-an-ib-school/?SearchFields.Region=&SearchFields.Country=TR&SearchFields.Keywords=&SearchFields.Language=&SearchFields.BoardingFacilities=&SearchFields.SchoolGender=&SearchFields.ProgrammeDP=true sayfasından erişilmiştir.
Kılın, T. & Kalaycı, İ. (2020). İki darbe arası dönemde Türkiye’de üniversiteler (1960-1980). Kafdağı, 5(2), 191-211. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1444683 sayfasından erişilmiştir.
Kolluri, S. (2018). Advanced Placement: The dual challenge of equal access and effectiveness. Review of Educational Research, 88(5), 671-711. https://doi.org/10.3102%2F0034654318787268
Köprülü, G. (2020). Temel eğitimden ortaöğretime geçiş sistemi puanlarının yükseköğretim kurumları sınavını yordama gücü. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
Kridel, D. & Dolk, D. (2006). A self-service automated targeting portal: an example of model as a service. Faculty and Researchers. https://calhoun.nps.edu/bitstream/%20handle/10945/62022/ WDSI_2009_KreidelDolk_cr039.pdf?sequence=1&is%20Allowed=y sayfasından erişilmiştir.
Lam, J. (2021). Closing the opportunity gap in the advanced placement program. (Doctoral dissertation). https://www.proquest.com/openview/209503a958f76e9f4c4ce1555e0da05e/1?pq-origsite=g scholar&cbl=18750&diss=y sayfasından erişilmiştir.
Mergel, B. (1998). Instructional design and learning theory. https://etad.usask.ca/802papers/mergel/ brenda.htm sayfasından erişilmiştir.
MEB. (2013). Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/09/20130907-4.htm sayfasından erişilmiştir.
MEB. (2020). T. C. Millî Eğitim Bakanlığı, Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü ile İstanbul Gedik Üniversitesi, Gedik Eğitim ve Sosyal Yardım Vakfı ve Gedik Kaynak Sanayi ve Ticaret A.Ş. arasında mesleki eğitim iş birliği protokolü. https://mtegm.meb.gov.tr/upload/meb_ protokol/2020_0930_212_3-gedik-protokolu-ocak-2020.pdf sayfasından erişilmiştir.
MEB. (2022). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü. http://kirsehir.meb.gov.tr/www/egitimde-is-birligi-protokolu-imzalandi/icerik/2095 sayfasından erişilmiştir.
Özer, M. (2018). 2023 Eğitim vizyonu ve mesleki ve teknik eğitimde yeni hedefler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8(3), 425-435. https://doi.org/10.5961/jhes.2018.284
Park, K., Caine, V. & Wimmer, R. (2014). The experiences of advanced placement and international baccalaureate diploma program participants: A systematic review of qualitative research. Journal of Advanced Academics, 25(2), 129-153. https://doi.org/10.1177%2F1932202X14532258
Randall, B. & Good, J. W. (2004). Educare and educere: Is a balance possible in the educational system? Educational Forum, 68(2), 161-168. https://doi.org/10.1080/00131720408984623
Suldo, S. M., Shaunessy-Dedrick, E., Ferron, J. & Dedrick, R. F. (2018). Predictors of success among high school students in advanced placement and international baccalaureate programs. Gifted Child Quarterly, 62(4), 350-373. https://doi.org/10.1177%2F0016986218758443
Yıldırım-Seheryeli, M. Y. & Gelbal, S. (2020). Practices and opinions of teachers working at public, private and International Baccalaureate schools on measurement and evaluation. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 10(1), 221-260. https://doi.org/10.31704/ijocis.2020.008
YÖK. (2018). Yükseköğretim kurumları sınavı ile ilgili sıkça sorulan sorular ve cevapları. https://www.yok.gov.tr/Documents/AnaSayfa/yuksekogretim_kurumlari_sinavi_sss_ve_cevaplari_puan_turleri_ile.pdf sayfasından erişilmiştir.
YÖK. (2022). Yükseköğretim Kurulu’nun yükseköğretim kurumları sınavına (YKS) ilişkin aldığı kararlar. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2022/yok-ten-yks-ye-iliskin-kararlar.aspx sayfasından erişilmiştir.