Eğitimde Yabancılaşma Olgusu ve Öğretmen: Lise Öğretmenleri Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma

Bu araştırmanın konusunu eğitimde yabancılaşmanın önemli bir formu olan öğretmen yabancılaşması oluşturur. Lise öğretmenleri üzerine gerçekleştirilen araştırmanın temel amacı, öğretmenlerin eğitimde yabancılaşma olgusunu yaşayıp-yaşamadıklarını tespit etmek ve çeşitli boyutlarını ortaya koymaktır. Araştırmanın örneklemi, Mersin’deki klâsik iki devlet lisesinde görev yapan öğretmenler arasından seçilen, çeşitli branşlardaki 20 öğretmenden oluşmaktadır. Nitel araştırma yöntem ve ilkelerine göre yapılan araştırmanın verileri “yarı yapılandırılmış görüşme tekniği” ile elde edilmiştir. Araştırma sonucunda,öğretmenlerin bazı yabancılaştırıcı koşullar (kalabalık sınıflar, ağır ders yükü, materyal eksikliği, yönetsel sorunlar, ekonomik sorunlar.) altında bulunmalarına rağmen, “yabancılaşmayı bütün boyutlarıyla ve yaygın olarak değil,bazı boyutlarıyla ve kısmî olarak yaşadıkları” bulunmuştur. Öğretmenlerin en yoğun yaşadıkları yabancılaşma “ güçsüzlük” kategorisindedir. .Bu konuda özellikle yönetsel süreçler önemli faktörler olarak görülmektedir. Okul yönetimlerinin merkezi ve demokratik olmadığı fikri öğretmenler arasında yaygındır. Öğretmenler yönetsel yapının bu niteliğinin katılımı azalttığını söylemektedirler. Yönetsel süreçlerin dışında kalmak öğretmenler arasında “geri çekilmeye” yol açmaktadır.

PDF

___

Arnaz, Z. (1983). Koruyucu Aile Bakımındaki Çocuğun Gelişim Özellikleri. Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi. Cilt: 1, Sayı: 2-3. (115).
Barut, Y. ve Balcı, T. (2000). Yetiştirme Yurdu İle Ailesi Yanında Kalan Öğrencilerin Kişisel Ve Sosyal Uyum Düzeylerinin Okul Başarılarına Etkisi. İstanbul: İstanbul Çocuk Vakfı Yayını.
Beck, A. T.; Steer, R. A., Kovacks; M. ve Garrison, B. (1985). Hopelessness And Eventual Suicide: A 10 Year Prospective Study Of Patients Hospitalized With Suicide Idetion. American Journal of Psychology. 142. 559-563.
Bıyıklı, L. (1982). Yetiştirme Yurduna Yuvadan Gelen 7-11 Yaş Çocuklarının Zihinsel ve Psikososyal Gelişimlerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Doçentlik Tezi. Ankara: A.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Bonner, R. L. ve Rich, A. (1988). Negative Life Stress, Social Problem-Solving Self-Appraisal, And Hopelessness: Implications For Suicide Research. Cognitive Therapy And Research, 12 (6). 549-556.
Cılga, İ. (1989). Korunmaya Muhtaç Ergenlerin Sorunları ve Yetiştirme Yurtları. Ankara: Ergenlik ve Spor Bakanlığı Yayınları, 13.
Cole, D.A. (1988). Hopelessness, Social Desirability And Par Suicide In Two College Samples. Journal Counseling And Clinical Psychology. 56. 131-136.
Dilbaz, N. ve Seber, G. (1993). Umutsuzluk Kavramı; Depresyon ve İntiharda Önemi. Kriz Dergisi.1 (3). 134-138.
Dilsiz, A. ve Dilsiz, F. (1996). Çocuk ve Ergenlerde İntihar Girişimi Kontrollü Bir Çalışma. Kriz Dergisi, 4 (1). 1-7.
Durak, A. (1994). Beck Umutsuzluk Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi. 9 (31). 1-11.
Ergin, A. ve Ark. (2002). Liseli Adolesanlarda Intihara Yönelik Riskli Davranışların Sıklığı. V. Ulusal Aile Hekimliği Kongre Programı ve Kitabı. (27-30 Mart, Adana). 387.
Frank, D.A. ve Klass, P.E. (1996). Infants And Young Children In Orphanages: One View From Pediatrics And Child Psychiatry. Pediatrics. 97 (4). 569-579.
Güleç, C. ve Küey, L. (1989). Türkiye’de 1980’lerde Depresyon, Epidemiyolojik ve Klinik Yaklaşımlar. XXVI. Nöro-Psikiyatri Kongresi. Özel Sayı.
Gürvardar, D. (2001). Yetiştirme Yurdunda Yetişen Çocuklar İle Ana-Baba Yanında Yetişen Çocukların Umutsuzluk Düzeylerinin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: D.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
İçmeli, C. (1989). Korunmaya Muhtaç Çocukların Ergenlik Döneminde Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Yolları. SHÇEK Dergisi, 1 (1).
Kashani, J.H., Stoyls, M.S., Dandoy, A.C., Viadya, A.F. ve Reid, J.C. (1991). Correlates Of Hopelessness In Psychiatrically Hospitalized Children. Comprehensive Psychiatry. 32 (4). 330-337.
Kazdin, E.A.; French, H.N.; Unis, A.S., Esveldt-Dawson, K. ve Sherick, B.R. (1983). Hopelessness, Depression And Suicidal Intent Among Psychiatrically Disturbed Inpatient Children. Journal Of Consulting And Clinical Psychology. 5 (4). 504-510.
Kazdin, A.E.; Rodgers, A. ve Colbus, D. (1986). The Hopelessness Scale For Children Psychometric Characteristics And Concurrent Validity. Journal Of Consulting And Clinical Psychology. 54 (2). 241-245.
Köknel, Ö. ( 1988). Zorlanan Insan. 2. Baskı. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Macleod, A. K.; Rose, G. S. ve Williams, J. M. G. (1993). Components Of Hopelessness About The Future In Par Suicide. Cognitive Therapy And Research. 17 (5). 441-455.
Mclaughlin, M.E. (1995). Orphanages Are Not The Solution. USA Today Magazine. 124 (2606). 61-63.
Morano, C.D. ve Cisler, R.A. (1993). Risk Factors For Adolescent Suicidal Behavior: Loss, Insufficient Familial Support, And Hopelessness. Adolescence. 28 (112). 851-865.
Öztürk, L. (1989). K.M.Ç. 9-12 Yaş Arası Çocukların Davranış, Duygusal, Alışkanlık Kusurları, Somatik Büyümeleri ve Benlik Kavramı Düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öztürk, M. (1997). 10-13 Yaşları Arasındaki Çocuklarda Umutsuzluk ve Yalnızlığın Bazı Değişkenlerle Ilişkisinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana: Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Pinto, A. ve Francis, G. (1993). Cognitive Correlates Of Depressive Symptoms In Hospitalized, Adolescents. Adolescence. 28 (111). 661-673.
Savaşır, I. ve Şahin, H. N. (1997). Bilişsel Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara : Türk Psikologlar Derneği Yayınları, No:9.
Seber, G. (1991). Beck Umutsuzluk Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği Üzerine Bir Çalışma. Yayımlanmamış Doçentlik Tezi, Eskişehir: Anadolu Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Silbert, K.L. ve Berry, G.L. (1991). Psychological Effects Of A Suicide Prevention Unit On Adolescents’ Levels Of Stress, Anxiety And Hopelessness. Implications For Counseling Psychologists. Counseling Psychology Quarterly. 4 (1). 45-59.
Stake, R. E. (1995). Case Studies. Handbook Of Qualitative Research. (Ed.) Denzin, N. K. Lincoln, Y.S., Sage Publications: USA.
Tuzcuoğlu, S. (1989). Korunmaya Muhtaç Çocukların Ergenlik Problemleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: G.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Uzbaş, A. (1998). Çocukların Çaresizlik Davranışlarının Depresyon Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: D.Ü., Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Ünlü, E. (1987). Korunmaya Muhtaç Çocuklar İçin Kurum Bakımı Örneğinde Sosyal Hizmette Bir Değerlendirme Araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Westefeld, J.S. (1990). College And University Student Suicide: Trends And Implications. The Counseling Psychologist. 18 (3). 464-476.
Yang, B. ve Clum, G.A. (1994). Life Stress, Social Support And Problem Solving Skills Predictive Of Depressive Symptoms, Hopelessness And Suicide Ideation In Asian Student Population: A Test Of Model. Suicide And Life Threatening Behavior. 24 (2). 127-139.
Yaşar, H. (2001). Yetiştirme Yurdunda Kalan Ergenlerin Benlik İmajları ve Umutsuzluk Düzeylerinin Araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Ünv., Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Yılgör, F. (1993). Yetiştirme Yurdunda Yaşayan ve Ailesi Yanında Yaşayan Gençlerin Ergenlik Problemlerinin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: M.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.