SYKES-PICOT ANTLAŞMASINDAN 1960 KIBRIS CUMHURİYETİ’NE KADAR İNGİLTERE VE FRANSA’NIN KIBRIS POLİTİKALARI
Sykes-Picot Antlaşması, 16 Mayıs 1916 tarihinde Britanya İmparatorluğu ve Fransa arasında yapılan,daha sonra Rusya’nın da katıldığı Osmanlı Devleti'nin Orta Doğu'daki topraklarının paylaşılmasınıöngören gizli antlaşmadır. Antlaşma 1917’de Rusya’da iktidarı ele geçiren yeni Sovyet Hükümetitarafından ifşa edilmiştir. Doğu Akdeniz’in düğüm noktasını teşkil eden Kıbrıs adası, Anadolu veSuriye kıyılarına olan komşuluğu, Ege Denizi’nin giriş ve çıkışına etkisi, Mısır ile Süveyş Kanalı’naolan yakınlığıyla stratejik açıdan önemli bir adadır. İngiltere Ortadoğu'nun kontrolü açısından Kıbrıs’aönem vermiş, menfaat alanlarının, Süveyş Kanalı - Hint Okyanusu gibi suyollarının güvenliğiaçısından adayı bir üs olarak değerlendirmiştir. Fransızlar da ele geçirmeyi planladıkları Suriye,İskenderun, Adana - Kilikya bölgesi için Türklere karşı Ermenilerin desteğine ihtiyaç duymuşlar, bunedenle Kıbrıs’ı Ermenilere geçici olarak kalıp yerleşebilecekleri bir yurt ve yer olarakdeğerlendirmişlerdir. Bu nedenlerle Birinci Dünya Savaşı yıllarında İngiltere ve Fransa arasındakipaylaşım pazarlıklarında Kıbrıs önemli bir konu teşkil etmiştir. Sonuçta Sykes-Picot Antlaşması ileİngiltere ilhak ettiği Kıbrıs'ı Fransa'ya danışmadan üçüncü bir ülkeye devredilmemesi konusundaanlaşma sağlanmıştır. Kıbrıs Adası’nın bugüne uzanan tarihi seyrinde söz konusu antlaşma etkileyicibir rol oynamış görünmekte, Ada’nın bağımsız bir ülkeye dönüştürülmesinin ardında bu ilişkilerinolduğu dikkat çekmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Kıbrıs, Sykes-Picot Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu
CYPRUS POLICIES OF BRITAIN AND FRANCE FROM SYKES-PICOT AGREEMENT TO THE 1960 CYPRUS REPUBLIC
Sykes-Picot Agreement, signed between the British Empire and France on 16 May 1916 was secrettreaty envisages the participation of Russia shared Middle East territories in the Ottoman Empire. In1917, the treaty has been disclosed by the new Soviet government, seized power in Russia. Cyprusthat represent critic point of East Medditerian is strategically important due to influence of entranceend exist of Aegean Sea, adjacent to the coast Anatolia and Syria and proximity to the Suez Canal andEgypt. England gave attention to Cyprus because control of Mittle – East, areas of interest, at the senseof safety of water ways such as Suez Canal and Indian Ocean, they estimated Cyprus as base. TheFrench seize their plans in Syria, Iskenderun and Adana – Cilicia, they need the support of Armeniansagainst Turks. Thus, they estimated Cyprus as transitory place which Armenians can settle for shortly.Therefore, WW1 years in sharing negotiations between England and France, Cyprus was an importantissue. In conclusion, Sykes-Picot with British annexation of Cyprus is agreed that not transferred tothird country without consolidation France. It seems that process of history dating back to island ofCyprus today that agreement had influence role and after turn to indented state, this relationshipemerged.
Keywords:
Cyprus, Sykes-Picot Agreement, Ottoman Empire,
___
- Aydemir, Şevket Süreyya, Enver Paşa, Cilt: 2.
- Bilge, Yavuz, Kurtuluş savaşı Döneminde Türk - Fransız İlişkileri 1919 - 1922, Ankara, 1994.
- Eroğlu, Hamza, Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Kıbrıs Barış Harekâtı, Ankara, 1975.
- Gürel, Şükrü Sina, Kıbrıs Tarihi (1878 - 1960), Kaynak Yayınları.
- Irkıçatal, Efkan, “İngiliz Belgelerine Göre Kıbrıs Meselesinde Taksim Fikrinin Ortaya Çıkması ve İngiltere'nin Çifte Self Determinasyon Teklifi”, History Studies, International Journal of History, Prof. Dr. Enver Konukçu Armağanı, Yıl: 2012.
- Irkıçatal, Efkan “İkinci Dünya Savaşı Sonrası İngiltere’nin Ortadoğu Politikaları İçin Kıbrıs’ın Stratejik Önemi Ve Kıbrıs Meselesinin Ortaya Çıkışı”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2012/1, Sayı:15.
- Kapyalı,Can, “Birinci Dünya Savaşında Müttefik Ordularında Görev Alan Ermeni Milis Kuvvetleri, BTTD, Ankara, Mart – Haziran 1991, Sayı: 73 – 76.
- Özarsay, Kudret, Kıbrıs sorunu Hukuksal Bir İnceleme, Ankara, 2002.
- Özarslan, Bahadır Bumin, Uluslararası Hukuk Açısından Kıbrıs Sorunu ve Avrupa Birliğinin Yaklaşımı, İstanbul, 2007.
- Rosenbaum, Naomi, “Success in Foreign Policy: The British in Cyprus, 1878-1960”, Canadian Journal of Political Science, Cilt 3, No. 4, 1970.
- Sonyel, Salahi R., “Turco American Relations”, Belleten, Cilt: VIII, Sayı: 221, Ankara, 1994.
- Şahin, İsmail, Şahin, Cemile, Şükür, İsmail, “Ortadoğu'da Emperyalist Güçlerin Gizli Oyunu: Sykes - Picot Antlaşması”, İnternational Journal Of Social Science, No: 38, 2015.
- Toluner, Sevim, Uluslararası Hukuk Açısından Kıbrıs Uyuşmazlığı, İstanbul, 1973.
- Tüzünkan, Murat - Yoldaş, Umut, “Hükümranlıktan Annan Planına: Ana Hatlarıyla İngiltere'nin Kıbrıs Politikası”, Akademik Ortadoğu, Cilt: 8, Sayı: 1, 2013.
- Uçarol, Rıfat, 1878 Kıbrıs Sorunu ve Osmanlı İngiliz Antlaşması, İstanbul, 1978.
- Vatansever, Müge, "Kıbrıs Sorunu'nun Tarihi Gelişimi", Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 12, 2012.
- ISSN: 2602-2060
- Başlangıç: 2017
- Yayıncı: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
HOW SUCCESSFUL WAS DIPLOMACY AS A MEANS OF CRISIS RESOLUTION TOOL IN THE CYPRUS DISPUTE
Melike METİNTAŞ, Mustafa Yahya METİNTAŞ
TÜRKİYE'DE ANAYASAL GELİŞME (1876 - 1924)
Mehmet KAYIRAN, Mustafa Yahya METİNTAŞ
MEDİKAL TORAKOSKOPİ’NİN TÜRKİYE’DE KULLANIMI
ESKİŞEHİR HALK EVİ DERGİSİ’NDE YEREL YAZARLARIN GÖZÜYLE CUMHURİYETİN 10.YILI DEĞERLENDİRMELERİ