Siyasi Partilerin demokratik ve kurumsal karakterlerinin belirlenmesinde siyasi liderlerin rolü ve etkisi önemli bir faktör olarak değerlendirilmektedir. Liderler, siyasi partilerin politikalarını, kurumsal ve demokratik gelişmelerini güçlü ve karizmatik liderlik özellikleri ile önemli derecede etkileyebilirler. Fakat liderin parti içerisinde yükselişi partinin demokratikleşme ve kurumsallaşma sürecini negatif yönde etkileyebilmektedir. Türkiye’de siyasi partiler ağırlıklı olarak kurumsallaşmadan vazgeçen özellikler gösterme eğilimindedirler. Bu nedenle, liderler parti içeresinde bireysel bir güç olarak kolaylıkla yükselebilmektedirler. Liderlerin karizmatik özelliklerinin artması ve seçimlerde edinilen başarılar liderin parti içerisindeki etkisini daha da arttırmaktadır. Parti içerisindeki güçlü liderler parti dinamiklerini farklı yollarla yönetme eğilimindedirler. Örneğin, milletvekili adaylarını belirleme, kongredeki kararları etkileme veya parti içi muhalif kişileri partiden uzaklaştırma gibi kararlarda bu tip liderlerin önemli etkisi görülmektedir. Ancak, liderin parti içindeki etkisinin artması, siyasi partilerin ve genel olarak Türkiye’deki demokratikleşme sürecini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu bağlamda, güçlü bir lider altında siyasi partilerin demokratikleşme ve kurumsallaşmasını incelemek önem taşımaktadır. Türkiye’de Anavatan Partisi (ANAP) ve Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) güçlü lider figürünü deneyimlemiş iki siyasi partidir. Her iki parti için de partinin varlığının devam etmesi ve kurumsallaşması güçlü bir lider figürü olmadan problemli bir şekilde devam etmiştir. Bu çalışmada, liderlerin siyasi partilerin kurumsallaşması ve demokratikleşmesi üzerindeki etkileri AKP ve ANAP örnekleri üzerinden tartışılacaktır.

In order to determine the democratic and institutional characteristics of the political parties, the role and influence of the leaders have considered as an essential factor. Leaders can affect the political parties’ policies, institutional and democratic structures intensively with their charismatic and robust leadership features. Individually rise of the leader within the political party may negatively affect the political party’s process of democratization and institutionalization. In Turkey, parties mostly tend to show deinstitutionalize characteristics and features. Therefore, leaders can quickly rise within the parties as an individual power and control mechanism. Moreover, the charismatic and robust characteristics of the leaders, and victory in the elections are increasing the influence and dominance of the leaders in the party politics. In this case, leaders tend to control the party’s dynamics in several ways. For instance, determine the candidate deputies, influence, or decide the main congress decisions and abolish the intra-party oppositions are the main issues that party leaders tend to make. However, the increasing dominance and influence of the leaders in the party, not only damage the democratic structure of the political party but also damage the democratization process of Turkey. In this context, it is crucial to examine the democratization and institutionalization of political parties under a strong leader. In Turkey, the Motherland Party (ANAP) and the Justice and Development Party (AKP) are the two leading political parties that have experienced the influential leader figure. For both parties, the survival and institutionalization of the party continued problematically without their influential leader figure. In this study, the effects of leaders on the institutionalization and democratization of political parties will be discussed through the examples of AKP and ANAP.