ERMENİ TEHCİRİ SIRASINDA SAĞLIK SORUNLARINA KARŞI ALINAN TEDBİRLER
Ermeniler, asırlarca Anadolu'da Türklerle birlikte barış içinde yaşamış; Osmanlılar zamanında ülketopraklarının hemen her yerine dağılarak bürokraside, ticaret ve sanat hayatında önemli yerleregelmişlerdir. Ancak yirminci yüzyıla doğru batılı emperyalist devletler, çıkarları doğrultusundaErmenileri Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırtmaya başlayınca, bağımsızlık gibi vaatlere kananErmeniler tarafından Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde isyanlar çıkarılmıştır. Birinci Dünya Savaşı'nınilk aylarında doruk noktasına çıkan bu isyanlara karşı Ermeni patriği, Ermeni milletvekilleri ve Ermenicemaatinin önde gelenleri vasıtasıyla tedbirler alınmaya çalışılmıştır. Belgelerle sabit olan bugayretlere rağmen, bir netice alınamayınca ve karışıklıkların ülke çapına yayılacağı anlaşılıncaOsmanlı Devleti, her ülkenin hiç tereddüt etmeden alacağı “tehcir” vb. savunma tedbirlerini devreyesokmuştur. Böylece hem olaylara karışmayan Ermenilerin, hem de Müslüman halkın güvenliğisağlanmak istenmiştir. Tehcir, bir yer değiştirme hareketi olup, tehcire tabi olanların sağlık vegüvenliği için olabildiğince destek tedbirleri alınmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada Ermeni tehcirisırasında, tehcir hatları boyunca alınan sağlık tedbirleri ve sağlık uygulamaları araştırılmış,yapılanların belgelerle tespit edilip, tehcirin, maksatlı iddialar dışında gerçek uygulamaları hakkındadoğru bilgilerin sağlık alanında da ortaya konulması amaçlanmıştır. Tehcir sırasındaki sağlık tedbirleribelki tehcirin sosyal boyutu hakkındaki en önemli konulardan birisidir. Çünkü o dönemde sağlıkalanında yapılanlar ya da yapılmayanlar tehcirin bir soykırım niyeti taşıyıp, taşımadığının en güzelkanıtlarından birisi olacaktır.
Anahtar Kelimeler:
Ermeni tehciri, Sağlık, Osmanlı İmparatorluğu, Tehcir
POLICIES TAKEN AGAINST HEALTH PROBLEMS DURING ARMENIAN RELOCATION
Armenians lived in peace for centuries together with Turks in Anatolia in the the Ottoman era theyscattered in almost every corner of countries lands and, they came into the important place in thebureaucracy commerce and art. However, to the twentieth century some states began to usedArmenians to against the Ottomman Empire for their self – interest, Armenians who satisfied toindependence aim rebelled in the some part of Anatolia. Against to peak of this rebellions in the earlymonths of World War, some precaitions were tried to take with Armanian Patriach, Armanianrepresantives and leaderships in the Armanian community. Despite these efforts which proven bydocuments, this efforts did not get succesful result and understood the confusions began to spreadcountry – wide, Ottoman Goverment obliged to defensive measures as ‘relocation’ which each ofcountry can applied in the same issue without any hasitation.Thus, along the security of country waswanted to provide safety of including Muslim population and Armenians who had not any relationswith rebellions. Relocation is a translocation movement, as support measures for the health and safetythat are subject to deportation, also were taken. In this research, during the Armenian relocation, overthe relocation lines taken health measures and health practices researched, identified with documents,aimed to revial real implementations out of intentional maintainces in the healthcare field. Healthmeasures during the relocation is perhaps one of the most important issues regarding the relocation ofthe social dimension. Because at that time, those made or not made in the health field will be a bestevidence about Armanian genocide allegation.
Keywords:
Armenian relocation, Health, Ottomman empire, Relocation,
___
- BEO. Nr. 328554-1.
- BOA BEO. Nr. 326758.
- BOA DH. EUM, 2.Şube, Nr. 68/84.
- BOA DH. EUM, 2. Şube, Nr. 68/101.
- BOA DH. ŞFR. Nr. 53/91.
- BOA DH. ŞFR. Nr. 53/94.
- BOA DH. ŞFR, Nr. 53/129.
- BOA DH. ŞFR, Nr. 53/152.
- BOA DH. ŞFR, Nr. 53/326.
- BOA DH. ŞFR, 54-A/153.
- BOA DH. ŞFR, Nr. 54-A/157.
- BOA. DH. ŞFR, 54-A/200.
- BOA DH. ŞFR, 54-A/226.
- BOA DH. ŞFR, Nr. 55/107.
- BOA. DH. ŞFR. Nr. 55/20.
- BOA, ŞFR, Nr. 56/86.
- BOA. DH. ŞFR, 56/105.
- BOA. DH. ŞFR. Nr. 56/280.
- BOA DH. ŞFR, Nr. 57/24.
- BOA DH. ŞFR, Nr. 57/51.
- BOA DH. ŞFR, Nr. 57/71.
- BOA DH. ŞFR, 57/337.
- BOA. DH. ŞFR, Nr. 59/38.
- BOA DH. ŞFR, Nr.63/137.
- BOA, DH. ŞFR, nr.65/92.
- BOA. DH. ŞFR. Nr. 69/222
- Genelkurmay Başkanlığı ATASE Arşivi, KLS. 2459, Dos. 269, Fih. 003.
- Genelkurmay Başkanlığı ATASE Arşivi, No: 1 / 2, Kls. 361, Dos. 1445, Fih. 1-3.
- Genelkurmay Başkanlı ATASE Arşivi No: 361, Kls. 1445, Dos. 15, 22, 23.
- Genelkurmay Başkanlığı ATASE Arşivi No: 4 – 3671, Kls. 2918, Dos. 797, Fih. 6.
- Arşiv Belgeleriyle Ermeni Faaliyetleri (2008). Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara, Cilt 8.
- Askeri Tarih Belgeleri Dergisi (Aralık 1982) Sayı: 81, İstanbul.
- Askeri Tarih Belgeleri Dergisi (Ekim 1985) Sayı: 85, İstanbul.
- Erdal Aydoğan, “Dâhiliye Nezareti Emniyeti Umumiye Müdüriyetinin Ermeni Tehciriyle İlgili 24 Eylül 1331, Tarihli Talimatnamesi ve Değerlendirilmesi”, Ermeni Araştırmaları I. Türkiye Kongresi Bildirileri, Ankara, 2003 (236 – 240)
- Bilgi, Necdet, Ermeni Tehciri ve Boğazlıyan Kaymakamı Mehmet Kemal Beyin Yargılanması, Köksav Yayınları, Ankara 1999.
- Bilgi, Necdet, “Ermeni Soykırım İddiaları ve Zorunlu Göç Kararı”, Ermeni Meselesi Üzerine Araştırmalar, Yayına Hazırlayan: Erhan Afyoncu, İstanbul, 2001.
- Çiçek, Kemal, Ermenilerin Zorunlu Göçü, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2002.
- Yusuf Halaçoğlu, Ermeni Tehciri, İstanbul, Babıali Kültür Yayıncılığı, 2005.
- Halil Metin, Türkiye’nin Siyasi Tarihinde Ermeniler ve Ermeni Olayları, MEB Yayınları, İstanbul, 1992.
- Azmi Süslü, Ermeniler ve 1915 Tehcir Olayı, Ankara, 1990.
- Talat Paşa, Talat Paşa’nın Anıları, İstanbul, 2015.
- Esat Uras, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, Belge Yayınları, İstanbul, 1976.
- Hüsamettin Yıldırım, Ermeni İddiaları ve Gerçekler, Ankara, 2004.
- ISSN: 2602-2060
- Başlangıç: 2017
- Yayıncı: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi