XVIII. ve XIX. Yüzyıl BatılıSeyyahlara Göre Karaçay-Malkar Etnogenezi

18. ve 19. yüzyılda Kafkasya'ya yolu düşmüş birçok Batılı seyyah ve bilim insanı ardında bu coğrafyayı ve bölge toplumlarını ayrıntılı bir şekilde tasvir eden birçok eser bırakmıştır. Johann Anton Güldenstädt, Jacob Reineggs, M. De Peysonnel, Julius von Klaproth, Marie Felicite Brosset, Robert Sears, Robert Lyall, D. Freshfield, Ernest Chantre ve Cornelis de Bruijn gibi Batılı seyyahlar yazdıkları ile Kafkasya coğrafyasının kültürel, idari ve demografik durumunu ayrıntılı bir şekilde aktarmışlardır. Kaleme alınan bu eserler burada yaşayan halklarının tarihi ve bölgenin Ruslar tarafından işgali hakkında yazılmış bağımsız kaynaklar niteliğindedirler ki bunlardan bazıları Avrupa'nın çizdiği Kafkasya imgesine çok büyük katkılar sunmuştur. Bizim bu çalışmamızda amaç edindiğimiz odak nokta ise, XVIII. ve XIX. yüzyıllarda Karaçay-Malkar bölgesini ziyaret etmiş Batılı seyyahların yazmış oldukları edebî yahut bilimsel seyahat notlarında Karaçay-Malkarların en eski kökenlerine dair iddiaları-efsaneleri ziyaret ettikleri dönemlerdeki okuyuculara nasıl yansıttığı ve aktardığıdır. Kısacası adı geçen yüzyıllara ait yukarıda saydığımız şahısların eserlerinin bazılarında geçen Karaçay-Malkar etnogenezlerine ait izleri-görüşleri aktarmaktır.

The Karachay-Balkar Ethnogenesis through the Eyes of Western Voyagersin the 18th and 19th Centuries

Many Western voyagers and scientists who happened to pass Caucasus in the18th and 19th century left behind detailed works describing the geography and the societies of this geography as legacy. Thanks to the comprehensive works of Western voyagers such as Johann Anton Güldenstädt, Jacob Reineggs, M. De Peysonnel, Julius von Klaproth, Marie Felicite Brosset, Robert Sears, Robert Lyall, D. Freshfield, Ernest Chantre and Cornelis de Bruijn, Caucasian cultural, administrative and demographic situation passed to next generations. Those writings about the local history and the Russian occupation of the region were completely neutral resources, which made an important contribution to the creation of the Caucasian image on European minds. Our point in this research is how the Western voyagers visited to the region in the18th and 19th century pictured and transferred the claims and myths on Karachay-Balkar's ancient roots through their travel notes, both literary and scientific, to the readers of that times To sum up, our aim is to transmit the trails and views related to the ethnogenesis of Karachay-Balkar some of which were mentioned in the works of the voyagers we have listed previously.

PDF

___

ADİLOĞLU Adilhan, "Eski Avrupa ve Rus Yazılı Kaynaklarına göre Karaçay-Malkar Türkleri", https://ko-kr.facebook.com/note.php?note_id= 10150274032145438, Erişim 24 Ekim 2014.
BARTHOLD V.V. [2004]. Rusya ve Avrupa'da Oryantalizm, Çev. K. Bayraktar- A. Meral, İstanbul: Küre Yay.
CHARDIN Jean [2014]. Chardin Seyahatnamesi 1671-1673, Ed. S. Yerasimos, Çev. Ayşe Meral, İstanbul: Kitap Yayınevi.
ELLIS George [1788]. Memoir of a map of the countries comprehended between the Black sea and the Caspian, Londra.
ERKAN Aydın O. [1999]. Tarih Boyunca Kafkasya, Çiviyazıları, İstanbul.
FRESHFIELD Douglas W. [1902]. The Exploration of the Caucasus, vol. I-II, Londra.
FRESHFIELD Douglas W. [1869]. Travels in the Central Caucasus and Bashan, Longmans Green, Lond- ra.
GOLOVIN Ivan [1854]. The Caucasus, Trübner Company, Londra.
GROVE F.C. [1875]. The Frosty Caucasus, Longmans Green and Co., Londra.
GUMİLEV Lev N. [2004]. Etnogenez: Halkların Şekillenişi, Yükseliş ve Düşüşleri, Çev. D. Ahsen Batur, İstanbul: Selenge Yay.
KARATAŞ, Ömer; IŞIK Serdar [2015]. "Seyahatnamelerde Kuzey Kafkasya Türkleri", Celal Bayar Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, Manisa 2015, s.373-390.
KLAPROTH Julius von [1814]. Travels in the Caucasus and Georgia, Londra.
LAJOS Tardy [1977]. "Johannes De Galonifontibus 1404", Evi utibesza-moloja a Kaukazusi nepekrol, Antik Tanulmanvok (Studia Antiqua), XXIV. N 1-2, Budapest 1977, s. 91-123.
LAJOS Tardy [1978] "The Caucasian Peoples and their neighbours in 1404", Acta Orientalia, 32 (1), Budapest 1978, s. 83-111.
LAMBERTİ Arcangelo [1654]. Relatione della Colchide hoggi detta Mengrelia, nella quale si tratta dell'origine, costumi e cose naturali di quei paesi, Napoli.
LYALL Robert [1825]. Travels in Russia, the Krimea, the Caucasus and Georgia, vol. I-II, Londra 1825.
MİZİYEV İsmail [1998]. "İstoriya Karaçaevo Balkarskogo Naroda s Drevneyşih Vremen do Prisoedine- niya k Rossi", Çev. Aliy Şidakov, As-Alan, n.1, 1998, s.85. http://miziev.ru/work/kara-ay-malkar- halkinin-tarihi? showall=&start=6, erişim tarihi 27 Ekim 2014.
PORTER Robert Ker [1821]. Travels in Georgia, Persia, Armenia, Ancient Babylonia &c., vol. I, Londra.
POTOCKI Jan [1802]. Histoire Primitive des Peuples de la Russie avec une Exposition complete de Toutes les Nations, Imprime a l'Academie Imperiale des Sciences, St. Petersbourg 1802.
POTOCKI Jan [1829]. Voyage dans les steppes d'Astrakhan et du Caucase, Paris.
REINEGGS Jacop [1797]. Allegemie Historich, Topographische Beschreibung des Kaukasus, Hildesheim- St. Petersburg 1797. Russia through the Eyes of Foreigners: Travel and Personel Accounts from the Sixteenth Century to the October Revolution 1917, Leiden: IDC Publishers.
SİDORKO Clemens P. [2002]. "Nineteenth century German travelogues as sources on the history of Daghestan and Chechnya", Central Asian Survey, 21 (3), 2002, ss. 283-299.
SPENCER Edmund [1837-1839]. Travels in Circassia, Krım Tartary v. I-II, Henry Colburn, Greast Marlbo- rough Street, London.
SPENCER Edmund [1855]. Turkey, Russia, the Black Sea, and Circassia, George Routledge&Co., Lon- don.
ŞAMANLANI İbrahim [1987]. Koban Başında-Tarih Haparla, Çerkessk.
TAVKUL Ufuk [2007]. Kafkasya Gerçeği, İstanbul: Selenge Yay.
TORNAU Feodor Feodoroviç [1999]. Bir Rus Subayının Kafkasya Anıları, Çev. Keriman Vurdem, Ankara: Kafkasya Derneği Yay.
WALLERSTEIN Immanuel [2011]. The Modern World-System II: Mercantilism and the Consolidation of the European World-Economy 1600-1750, Berkeley: University of Colifornia Press.