19. Yüzyılda Balkanlarda Kafkas Muhacirlerin İskânı

Rusya, Kafkasya’yı işgal ettiğinde burada yaşayan halklar Rusların yürüttüğü si- yasetten dolayı vatanlarını terk etmek zorunda kalmışlardır. Vatanlarını terketmeye zorlanan Kafkas halkları Osmanlı Devleti’ne zorunlu ve kitlesel göç- lerle iltica ederek sığınmıştır. Osmanlı Devleti, kendisine sığınan Kafkas halklarından; Nogay Türklerini ve Çerkes kabilelerini hem Anadolu’da hem de Rumeli’de yerleştirmiştir. Bu çalışmamızda Rumeli’ye yerleştirilen Kafkas Muhâcîrleri- ni -özellikle Çerkesleri- ve onlara Osmanlı Devleti tarafından yapılan muamele- leri ele alacağız.

The Settlement of the Caucasian Emigrants in the Balkans during the 19th Century

When Russia occupied the Caucasus, masses of the native people had to leave their homeland because of the politics carried out by Russians. Caucasian peoples who were forced to abandon their homeland, sheltered to the Ottoman Empire in mass migrations. The Ottoman Empire placed the Caucasus refugees including the Nogay Turks and Circassian tribes both to Anatolia and Rumelia. In this study, we will deal with the settlement of the Caucasian refugees, especially Circassians in Rumelia, and the treatment by the Ottoman Empire.

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgeleri (BOA) İ.DH 470/31477
A.MKT. NZD 374/91 İ.DH 481/32374
A.MKT. DV 145/33 İ. MMS 16/649
A.MKT. DV 374/41 İ.MMS 34/1407
A. MKT. NZD 382/36
A.MKT. MHM 176/75
A. MKT. NZD. 396/97
A.MKT. MHM 188/71
A.MKT. NZD 413/99
A.MKT. MHM 215/15 A.MKT. UM 382/36 İ.MMS 133/5690
A.MKT. MHM 231/60 A.MKT. UM 511/22 İ.MVL 530/23770
A.MKT. MHM 300/9 A.MKT. UM 518/3 İ.MVL 533/23910
A.MKT. MHM 322/41 A.MKT. UM 535/39 İ.MVL 556/24966
A.MKT. MHM 343/67 A. MKT. UM 561/49 MVL 498/98
A.MKT. MHM 345/47 DH. MHC 1/3 MVL 526/76
A.MKT. MHM 437/5 DH. MHC 1/63 MVL 547/13
A.MKT. MHM 482/53 DH. MHC 1/65 MVL 565/1
A.MKT. MHM 718/73 HR. MKT 362/101 ŞD. ML 2380/3
A.MKT. MVL 140/4 HR. TO 453/142 TŞR. BNM 15/94
A.MKT. NZD 314/36 İ.DH 438/28947 Y.EE 34/53
A.MKT. NZD 345/48 İ. DH 460/30579 Y.EE 94/29
Gazeteler
Takvim-i Vekâyi Defa 603 s.2(28 Aralık 1860)
Takvim-i Vekâyi Defa 752 s.3(12 Haziran 1864)
Takvim-i Vekâyi Defa 755 s.3 (4 Temmuz 1864)
Takvim-i Vekâyi Defa 759 s.1(2 Ağustos 1864)
Takvim-i Vekâyi Defa 764 s.2 (6Eylül 1864)
Araştırma ve İnceleme Eserler
A.FONVILL, Çerkesya Bağımsızlık Savaşı(1863-1864) (Çev. Murat Papşu), Nart Yayıncılık, Savaşı(1863-1864), İstanbul 1996
BADDELEY John F., Rusların Kafkasya’yı İstilası ve Şeyh Şamil (Çev. Sedat Özden), Kayı- Şamil, han Yayınları, İstanbul 1989.
BELL J. S., Çerkesya’dan Savaş Mektupları (Çev. Sedat Özden), Kafkas Vakfı Yayını, İstan- bul 1998.
BERZEG Nihat, Çerkes Sürgünü Ankara 1996. Sürgünü,
EREN A.Cevat, Türkiye’de Göç ve Göçmen Meseleleri Tanzimat Devri İlk Kurulan Göçmen Meseleleri Tüzükler, Komisyonu Çıkarılan Tüzükler Nurgök Matbaası, İstanbul 1996.
ERDEM Hakan, Osmanlıda Köleliğin Sonu 1800-1909 (Çev. Bahar Tırnakcı), İstanbul 2004. 1800-1909,
ERKAN Süleyman, Kırım ve Kafkasya Göçleri (1878-1908) KTÜ Yayını Trabzon 1996. (1878-1908),
HABİÇOĞLU Bedri, Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçler İstanbul 1998. Göçler,
İPEK Nedim, Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri, Ankara 1999. Göçleri
KARPAT, Kemal H.; Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler (Çev: Bahar Göçler, Tırnakcı), İstanbul 2010.
-----, Osmanlı Nüfusu (1830–1914) (Çev. Bahar Tırnakçı), Timaş Yayınları, İstanbul 2010. Nüfusu (1830–1914),
ORAT Jülide Akyüz -Nebahat Oran Aslan-Mustafa Tanrıveredi, Osmanlı’dan Cumhuriyete Göçleri, Kafkas Göçleri Kars 2011.
ÖZBEK Baturay, Çerkes Tarihi Kronolojisi Ankara 1991 Kronolojisi,
SAYDAM Abdullah, Kırım ve Kafkas Göçleri(1856-1876) Ankara 1997, Kırım Göçleri(1856-1876),
-----, “Kırım ve Kafkasya’dan Yapılan Göçler ve Osmanlı İskân Siyaseti”, Osmanlı C. 4, Yeni Türkiye Yayınları, İstanbul 1999, ss. 677–685.
SEVER Metin, Kafdağı’nın Bu Yüzü İstanbul 1999. Yüzü,
TAVKUL Ufuk, Kafkasya Gerçeği Selenge Yayınları, İstanbul 2007. Gerçeği,
TEMİZKAN Abdullah, “Kafkasya Muhacirlerinin Denizli’de İskânı”, Uluslararası Denizli ve Bildirileri, Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri Pamukkale Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, Denizli 2007. Tarih,
-----, “Karaçay-Malkar Türklerinin İskânı”, Uluslararası Suçlar ve Tarih Ankara 2007, Sayı- 3-4, ss. 93-104.
TEPEKAYA Muzaffer, “19. Yüzyılın İkinci Yarısında Kırım ve Kafkasya’dan Göç Hareketleri ve Saruhan(Manisa) Sancağı’na Göçler”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Cilt VI İncelemeleri VI, Sayı: 2, ss.463-480.
TOLEDANO Ehud R., Osmanlı Köle Ticareti 1840-1890 İstanbul 2000. 1840-1890,
YAĞCI Zübeyde Güneş; “İstanbul Gümrük Defterine Göre Karadeniz Köle Ticareti (1606- 1607”, History Studies Volume 3/2, 2011, ss.371-384.
-----, “16. Yüzyılda Kırım’da Köle Ticareti”, Karadeniz Araştırmaları, Sayı: 8 (kış- 2005), ss.12-30.