Uygurlarda Risalecilik Geleneği ve ‘Rengrizlik Risalesi’ (Tradition of Pamphlet Writing in Uyghurs and ‘Pamphlet of Dyers’)

Türk kültürünün oluşum ve gelişim evrelerinde büyük öneme sahip olanUygurlar, tarihin en eski devirlerinden beri ticaret yollarının önemli kesişmenoktası olan merkezî bir coğrafyada yaşamaktadır. Günümüzde de kültürelkimliğini koruma ve sürdürme mücadelesi veren Uygurlar, 15. yüzyıldan 20.yüzyıl başlarına kadar Çağatay yazı dilini kullanmıştır. Dolayısıyla Uygurlarınyaşadığı coğrafyada yüzyıllar boyunca Çağatay yazı diliyle çok sayıdatezkire, risale, divan ve mesnevi tarzında eser kaleme alınmıştır. Bu eserleriçinde özellikle risale ve tezkireler dikkat çekmektedir.Makalede ilk olarak Uygurlarda risale yazma geleneği ve risalelerin genelözellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra geleneksel mesleklerdenbiri olan ip/kumaş boyacılığını konu alan ‘Risale-i Rengrizlik’ içerik bakımındantahlil edilmiştir. Çalışmanın sonunda ise risalenin hem transkripsiyonlumetnine hem de orijinal metne yer verilmiştir.Uyghur is of great importance in the formation and development phrasesof the Turkish culture and they live in the central geography which is significant intersection point of trade routes from of old. Yet, nowadays Uyghurswhich strive to protect and maintain their cultural identity used Chagataywritten language from 15th century until the early 20th century. Therefore,in geography where Uyghurs lived with Chagatay written language a largenumber of collection of biographies, pamphlets, works in the style of diwanand mesnevi were written for centuries. Among these artifacts noteworthy arepamphlets and collection of biographies.Firstly, in this article information is given about the tradition of pamphletwriting of Uyghurs and the general characteristics of the pamphlets. Then,‘Pamphlet of Dyers’ which included one of the traditional professions rope/fabric dyeing were analyzed in terms of content. The transcribed text as wellas the original text of the pamphlet have been included at the end of the study.

___

  • YATSENKO, Sergey A. (2011), “Çin Sanatında Erken Dönem Türk Erkeğinin Giyim-Kuşamı”, Çev.: Hicran Karataş, Karadeniz, S 11, s. 112-141.
  • Türkçe Sözlük (2011), Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • SUGAWARA, Jun (2004), “Uygurların Hüner-Kesip Risaleleleri”, Çev.: Ömercan Nuri, Miras, S 1, s. 1-7.
  • ROZİBAKİ, Abdusemet (2004), “İdikut Hanlikiniñ Kol Hünervençilik İgiliki Toğrisida”, Turpan, S 3, s. 71-74.
  • KURBAN, Mehmut (2010), “Uyğurlarnıñ Enenevi Boyakçiliki Toğrisida”, Bulak, S 3, s. 100-107.
  • Kedimki Uyğur Hüner-Kesip Risaleleri (1) (1988), Yayıma hazırlayan: Nesrulla Mehsum Lükçüni, Kurban Veli, Kaşgar, Kaşgar Uyğur Neşriyatı.
  • EKER, Ümit ve diğerleri (2014), “Risâle-i Temürçilik”, Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, S 4, s. 11-23.
  • AÇA, Mehmet (2000), “Kültür-Medeniyet Kahramanları ve Türk Müzik Aletlerinin Ortaya Çıkışı Hakkında Teşekkül Etmiş Bazı Efsaneler”, Milli Folklor, S 45, s. 43-51.
Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi-Cover
  • ISSN: 1301-0077
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1996
  • Yayıncı: Türk Dil Kurumu
Sayıdaki Diğer Makaleler

Uygur Atasözlerinde Kadın (Woman in Uyghur Proverbs)

Ahmet KARAMAN

Uygurlarda Risalecilik Geleneği ve ‘Rengrizlik Risalesi’ (Tradition of Pamphlet Writing in Uyghurs and ‘Pamphlet of Dyers’)

âdem ÖGER

‘Dede Korkut Kitabı/Kitab-ı Dedem Korkut’ Oğuz Kahramanlık Destanı ve ‘Kitab-ı Korkut’ (‘The Book of Dede Korkut/Kitab-ı Dedem Korkut’ Oghuz Heroic Epic and ‘The Book of Dede Korkut’)

V. M. JIRMUNSKIY (ÇEVİREN: ATİLLA BAĞCI)

Tatar Halk Geleneklerinde ve Yerel Ağızlarında ‘Ekmek’ Sözünün Kullanımı (The Use of the Word ‘Bread’ in Tatar Folk Tradition and Local Dialects)

F. S. BAYAZİTOVA (ÇEVİREN: YRD. DOÇ. DR. MURAT ÖZŞAHİN)

Uluslararası ‘TEKE’ (Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim) Dergisi [International Journal of (Turkish Literature Culture Edication)‘TLCE’]

Cengiz ALYILMAZ

Atasözleri ve Deyimlerde ‘Kan’ Kavramı (The Concept of ‘Blood’ in Proverbs and Idioms)

Gonca KUZAY DEMİR

Türk Gölge Oyunu Karagöz’ün Yunan Gölge Oyununa Etkisini Onaylayan Bir Kitap: ‘Hayalî Sotiris Spatharis’in Anıları’ (A Book Confirming the Effect of Turkish Shadow Theater Karagoz to Greek Shadow Theater: ‘Hayalî Sotiris Spatharis’s Memories’)

Nail TAN

‘Manas Destanı’nda ‘Türkü Til’ Kavramı (The ‘Türkü Til’ Concept in ‘Manas Epic’)

Nurdin USEEV

Berdinazar Hudaynazarov’un Romanlarında Mahtumkulu’nun ve Şiirlerinin Yeri The Place of Mahtumkulu and His Poems in Berdinazar Hudaynazarov’s Novels

Boray İDEM

‘Yunus Emre Divanı’nda Ölümü Güzelleştiren İfadeler (Expressions that Beautify Death in ‘Yunus Emre’s Diwan’)

Gülmira OSPANOVA