TATAR TİYATROSUNUN YILDIZI: KERİM TİNÇURİN

Tatar tiyatrosunun tanınmış yazarı, ünlü oyuncusu ve başarılı rejisörü olan Kerim Tinçurin; 1887 yılında Akkul (Tarakan) ismindeki bir Tatar köyünde dünyaya gelir. Edebiyat ve sanata eğilimi medrese yıllarında başlayan ve edebiyatın hemen her alanına ilgi duyarak çeşitli alanlarda eserler veren Kerim Tinçurin, eserlerinde Tatar halkının yaşayışını bütün şeffaflığı ile yansıtmaya çalışır. Bu çerçevede Kerim Tinçurin’in eserlerinden dönemin siyasal olayları ve bu olayların halkın yaşamı üzerindeki etkisi ile Tatar halkının ekonomik durumu ve sosyal yaşamı hakkında bilgi edinmek mümkündür. Kerim Tinçurin’in Repressiya kurbanlarından biri olmasına karşın Stalin yönetiminin sona ermesiyle itibarını tekrardan kazanarak günümüzde hâlâ saygın bir şekilde anılması, kuşkusuz ki eserlerinin halktan ve halkın yaşayışından kopuk olmamasından kaynaklanır. Eserlerindeki karakterleri halkın içinden seçen Kerim Tinçurin; popüler olmak için çabalamayan, halkın önünde yapmacık bir imaja bürünmeyen bir yazardır. Verdiği eserler ile halkı aydınlatma gayesi güden Kerim Tinçurin, Repressiya kurbanlarından biri olup 17 Eylül 1937 tarihinde burjuva milliyetçiler kurumunun üyesi olmak, Sovyetler Birliği’nin düşmanı olan Ayaz İshaki ile bağlantı kurmak, Japonya adına casusluk yapmak gibi iddialar ile tutuklanır. 14 Aralık 1938 tarihinde ölüm cezasına çarptırılan Kerim Tinçurin’in elli bir yıllık ömrü 15 Aralık gecesi bir saat elli dakikada son bulur. Bu çalışmada, bütün ömrünü ve sanatsal yeteneğini Tatar tiyatrosunu geliştirmeye adayan Kerim Tinçurin’in hayatı ve tiyatro eserleri hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Kerim Tinçurin, Tatar tiyatrosu, edebî eserler

The Star of the Tatar Theater: Kerim Tincurin

Kerim Tincurin, the well-known writer, famous actor and successful director of Tatar theater, was born in 1887 in a village called Akkul (Tarakan). Kerim Tincurin, whose inclination to literature and art began in the medressah years and who gave products in various fields, with interest in almost every field of literature, tries to reflect the life of the Tatar people with all transparency in his works. In this context, it is possible to learn from Kerim Tincurin’s works about the political events of the period and the impact of these events on the lives of the people and the economic situation of Tatar people. The fact that Kerim Tincurin, despite being one of the victims of repression, regained his reputation with the end of Stalin’s rule and is still respected today is undoubtedly due to the fact that his works are not detached from the people and the life of the people. Kerim Tincurin, who chooses the characters in his work from among the people, is a writer who does not strive to be popular and does not adopt a false image in front of the public. Kerim Tincurin, whose purpose was to enlighten the public with his works,was arrested on September 17, 1937 as one of the victims of Repressians, as a member of the bourgeois nationalist organization, as an enemy of the Soviet Union, as well as making connections with Ayaz Ishaki, the enemy of the Soviet Union, and spying on behalf of Japan. By being sentenced to death on December 14, 1938, Kerim Tincurin’s fiftyone year lifetime came to an end in one hour and fifty minutes. In this study, information will be given about the life and theater works of Kerim Tincurin, who devoted his whole life and artistic talent to the development of Tatar theater.

Keywords:

Kerim Tincurin, Tatar theater, Tatar literary works,

PDF

___

Bayçura, Ş. (2003). Edip Turında Ḳaybĕr Ḫatireler (Der.: Kollĕktiv), Kerim Tinçurin: İstelĕkler, Şiġırler, Tatarstan Kitap Neşriyatı. http://kitaphane.tatarstan. ru/tat/tinch/edip1.htm erişim tarihi: 27.04.2019.
Dautov, R. ve Rahmani, R. (2009). Kerim Tinçurin. Ediplerěběz II. Tatarstan Kitap Neşriyatı.
Ehmedullin, A. G. (1994). Kerim Tinçurin. Edebiyat 10 XX. yöz başı hem 20 nçĕ yıllar Tatar edebiyatı. Meġarif.
Galiullin, T. ve Yarullina, R. (2007). Tatar Türkleri edebiyatı. Türk dünyası ortak edebiyatı-Türk dünyası edebiyat tarihi IX. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Hanzafarov, N. (1989). Kerim Tinçurin (Düz.: Ġ. Ḫ. Ġıylmanov). Tatar edebiyatı tariḫi - Tatar Sovet edebiyatı (1917-1941) IV. Tatarstan Kitap Neşriyatı.
İlskaya, F. (2003). Soḳlandırġıç Kerim Aġa. (Der.: Kollĕktiv), Kerim Tinçurin: İstelĕkler, Şiġırler, Tatarstan Kitap Neşriyatı. http://kitaphane.tatarstan.ru/tat/ tinch/ilsk1.htm erişim tarihi: 27.04.2019.
İlzilya, K. (2016). Kerim Tinçurin - Senġat Ostası. Tatar Filologiyesĕ. https:// nsportal.ru/ap/library/literaturnoe-tvorchestvo/2016/10/29/krim-tinchurinsngat- ostasy erişim tarihi: 02.05.2019.
İşmorat, R. (2003). Soñġı Oçraşuvlar. (Der.: Kollĕktiv), Kerim Tinçurin: İstelĕkler, Şiġırler, Tatarstan Kitap Neşriyatı. http://kitaphane.tatarstan.ru/tat/tinch/ishm. htm erişim tarihi: 27.04.2019.
Kaybitskaya, G. (2003). Kerim Tinçurinġa Ḳarata İstelĕklerĕm. (Der.: Kollĕktiv), Kerim Tinçurin: İstelĕkler, Şiġırler, Tatarstan Kitap Neşriyatı. http://kitaphane. tatarstan.ru/tat/tinch/kaib.htm erişim tarihi: 27.04.2019.
Kerim Tinçurin Dramalar, Ḳomědiyeler, Ḫikeyeler (2007). (Haz.: Ferit Beşirov). Tatarstan Kitap Neşriyatı.
Kerim Tinçurin Tercĕmei Ḫelĕ. (2006). Tataristan: İstelĕklĕ hem Onıtılmas Datalar Ḳalĕndarĕ. (Düz.: Ġ. Ş. Comaġolova), Kazan: Milli Kitap. http://kitaphane.tatarstan. ru/tat/tinch/biogr.htm erişim tarihi: 27.04.2019.
Kerim Tinçurinıñ Tuvuvına 120 Yıl. (2007). Kazan Utları, 9, 116-119.
Kurban, İ. (1998). Yaşlı tarihin yankısı Bulgar-Tatar tarihi ve medeniyeti. AD Kitapçılık.
Mehmutov, H. Ḳ. (1965). Tatar dramaturgiyesĕnde tragĕdiya janrı. Ḳazan Ünivĕrsitĕtı Neşriyatı.
Miñnllin, T. (2003). Ostaz. (Der. Kollĕktiv), Kerim Tinçurin: İstelĕkler, Şiġırler. Tatarstan Kitap Neşriyatı. http://kitaphane.tatarstan.ru/tat/tinch/ostaz.htm erişim tarihi: 27.04.2019.
Rabota, N. (tarih yok). Kerim Tinçurin Ḳomĕdiyelerĕnde Kölkĕ Obĕktı. https://infourok. ru/nauchnaya-rabota-krim-tinchurin-klass-2136101.html erişim Tarihi: 02.05.2019.
Selimcanov, Marcěl (2003). “Zenger Şel” Sěrě. (Der. Kollĕktiv), Kerim Tinçurin: İstelěkler, Şiġırler, Tatarstan Kitap Neşriyatı. http://kitaphane.tatarstan.ru/tat/ tinch/zeng.htm erişim tarihi: 27.04.2019.
Tuzlu, A. (2018). Kerim Tinçurin’in sönmüş yıldızlar adlı eserinin edebî özellikleri. Avrasya etüdleri, 54/2018-2, 211-228.
Zaripova Çetin, Ç. (2018). XX. yüzyıl Kazan Tatar edebiyatı. O. Söylemez ve S. Azap (Ed.), Türk dünyası çağdaş edebiyatları el kitabı. Kesit Yayınları.