Ekaterina MOİSEEVA, Alim ABİDULİN, Cumhur KAYGUSUZ

Rus Asıllı Fransız Yazar Lidiya Paşkova'nın Seyahatnamelerinde Osmanlı Eyaletlerindeki Kadın ve Erkek İmajı

Mevzubahis çalışmamız Rus asıllı Fransız gazeteci-yazar ve gezgin Lidiya Paşkova’nın eserlerinin analizini ihtiva etmektedir. Paşkova’nın zengin edebî mirasında; özellikle de Osmanlı eyaletlerine yaptığı geziler esnasında kaleme aldığı seyahatnamelerinde, bu bölgelerde yaşayan toplumların genel yapısının yanı sıra, kadın ve erkek imajı da detaylı bir biçimde tasvir edilmektedir. Modernleşme sürecine girmeye çalışan Müslüman Doğu halklarının o dönemin kadın bir yazarının bakış açısı ile tasviri, ilgili eyaletlerin toplumsal yapılarında meydana gelen değişimlerin de ayrıntılı bir biçimde değerlendirilmesine olanak tanımaktadır. Bununla birlikte Lidiya Paşkova’nın yazdığı eserler, dönemin aydın kadınlarının gerçekleştirdikleri seyahatlerden edindikleri izlenim ve tecrübeler ışığında kendi entelektüel kimliklerini hangi temelde inşa ettiklerini, günlük hayata istinaden kullandıkları davranış ve anlatı kalıplarını ve Ortadoğu başta olmak üzere; seyahat ettikleri farklı coğrafyaları nasıl anlattıklarını kavramamızı da sağlamaktadır. Gezileri esnasında farklı insanlarla tanışmak için özel bir çaba sarf eden Paşkova, söz konusu tanışma süreçlerinden elde ettiği izlenimleri de okurlarına aktarmıştır. Öte yandan, büyük hayranlık duyduğu güçlü Doğulu erkek imajının etkisiyle kaleme aldığı eserlerinde Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşayan erkek toplumunun genel bir portresini de oluşturmaya gayret etmiştir. Yine Osmanlı eyaletlerinde ikamet eden farklı sosyal sınıflara, dinlere ve etnik kökenlere mensup kadın ve erkeklerin aralarındaki fiziki ve davranışsal farklılıkların yanı sıra, kültürler arası evlilikler de yazarın üzerinde hassasiyetle durduğu bir başka önemli detay olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Lidiya Paşkova, Lübnan, Sinop, Palmira, Osmanlı İmparatorluğu, Doğu toplumu, oryantalizm.

The image of Men and Women in Ottoman Provinces in the Travelogues of the Russian-born French writer Lidia Pashkova

The article contains the analysis of the works of the Russian-French writer, traveler and journalist Lydia Pashkova. The rich literary heritage of Pashkova and especially her travelogues that were written during her travels to the Ottoman provinces abound with a detailed description of the general structure of the societies living in these regions, as well as the image of men and women. The portrayal of the Muslim Eastern population trying to enter the process of modernization from the point of view of a female writer of that period allows us to trace in detail the changes that have occurred in the social structure of the respective provinces. Besides, the works written by Pashkova show the basis on which the enlightened women of the period built their intellectual identity in the light of the impressions and experiences they received from their travels, the behavior and narrative patterns they used in relation to daily life, and especially in the Middle East. It also allows us to understand how they describe the different regions they travel to. Special attention is paid to Lydia Pashkova’s impressions of meeting different people during her travels. She often admired Oriental men. Therefore, the RussianFrench traveller placed a special emphasis in her travelogues on creating a collective portrait of a man of the Ottoman Empire. She also described the differences in both the appearance and character of men and women from different provinces of the state. In addition, the article draws attention to Pashkova’s attitude to cross-cultural marriages.

Keywords:

Lidia Pashkova, Lebanon, Sinop, Palmyra, Ottoman Empire, Eastern society, orientalism.,

PDF

___

Вarat, C. (2009). “Les antiquités de Sinope du Pont dans les récits de voyageurs (XVIIIe-XIXe siècles)”. F. Baratte éd., L’Antiquité vue par les voyageurs, 130e congrès national des sociétés historiques et scientifiques, La Rochelle 2005, Vol. 130, No. 6, 7-16.
Champion, R. (2021). “Gertrude Bell et ses récits de voyage en Syrie (1907) et en
Mésopotamie (1911)”. Viatica [En ligne], n°HS2, mis à jour le: 21/01/2021, https://revues-msh.uca.fr:443/viatica/index.php?id=1051. Erişim tarihi: 20.06.2021
Charme, G. (1883). “La politique coloniale”. Revue de Deux Mondes, Vol. 60, 49-90.
Charme, G. (1881). “Voyage en Syrie. Impressions et souvenirs. Le Saint-SepulcrePelerins et clerges”. Revue de Deux Mondes, Vol. 45, 303 - 327.
Clio. (2008) Histoire femmes et sociétés. № 28.
Ekştut, S. (2012). Povsednevnaya jizn russkoy intelligentsii ot epohi Velikih reform do Serebryanogo veka. Moskva: Molodaya gvardiya.
Figaro. (1885). Supplément littéraire du dimanche, http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/ bpt6k2741629/f3.item.r=Pachkoff.zoom Erişim tarihi: 15.06.2021
Hodgson, B. (2002). Les aventurières XVIIe-XIXesiècle: récits de femmes voyageuses, traduit de l’anglais par Marc Albert et Camille Gerfaut. Paris: Seuil.
La Gazette des femmes. (1879) Nouveautés Literraires, No: 60, 5.
Lapeyre, F. (2007). Le roman des voyageuses française. Paris: Payot.
Lapierre, A. (2007). Elles ont conquis le monde. Les grandes aventurières 1850- 1950. Paris: Arthaud.
Moussa, S. (2012)’’Dans L’Égypte en groupe, en couple ou en solitaire. Trois modalités du voyage au féminin au XIXe siècle (Suzanne Voilquin, Valérie de Gasparin et Lucie Duff-Gordon)’’. Voyageuses européennes au XIXe siècle. Identités, genres, codes sous la direction de F. Estelmann, S. Moussa et F. Wolfzettel, P. U. Paris-Sorbonne, 241-255.
Pashkova, L. (1886). Frantsuzskiye i angliyskyie koloni i na Kraynem Vostoke i na Vostoke (Iz zapisok krugosvetnyj puteshestvennitsı). Odessa: Novoross Telegrafa.
Paschkoff, L. (1888-1889). ‘‘Sinope (Asie mineure). Six mois de séjour dans l’antique capitale de Mithridate et la patrie de Diogène’’. Le Tour du Monde, Vol. 57, 401-416.
Paschkoff, L. (1877). ‘‘Voyage à Palmyr’’. Le Tour du Monde, Vol. 6, 161 – 176.
Photographe Paschkoff L. (J. Geiser) 1881 http://gallica.bnf.fr/services/engine/search/sru?operation=searchRetrieve&version=1.2&query=%28dc.title%20all%20%22Lydie%20 Paschkoff%20%20J.%20Geiser%22%29&suggest=1 Erişim tarihi: 01.03.2020.
Ruscio, A. (1995). Le Credo de l’homme blanc. Regards coloniaux français XIXXX siècle. Paris: Éd. Complexe.
Semenova, M. (2013). ‘‘Problema vospriyatiya obraza jenşinı-musulmanki na stranitsah russkoy literaturs puteshestviy vtoroy polovinı xix – naçala xxv.’’. Gramota - Istoricheskie, filosofskie, politicheskie i yuridicheskie nauki, kulturologiya i iskusstvovedenie. Voprosy teorii i praktiki, Vol. 30, No.4, 151-154.
Tolstokorova, A. (2016). ‘‘Dama v dilijanse: jenskaya geografiçeskaya mobilnost i prostranstvennaya emansipatsiya v hudojestvennoy literature epohi moderna’’. Kultura i tekst, Vol. 27, No. 4, 133-160.