Ahıska Ağzının Türkçenin Ağızları Arasındaki Yeri (The Place of Meskhetian Dialect among Turkish Dialects)

Osmanlı döneminden beri bir Türk şehri olan Ahıska, tarihte yaşanan çeşitli olaylarnedeniyle bugün Türkiye Cumhuriyeti sınırlarına dâhil olamamıştır. Ahıska’dayaşayan Türk halkı da sürgünler sebebiyle yurtlarından ayrılmak zorunda bırakılmışve farklı bölgelerde yeni bir hayat kurmak zorunda kalmışlardır. Tarihî Ahıska ağzıda, onu konuşan Ahıskalılarla birlikte farklı coğrafyalardaki farklı dil ve kültürleetkileşime girmiş ve ilişkide bulunduğu her baskın dil ve kültürden, az da olsa, izlertaşır hâle gelmiştir.Ama yine de Ahıskalıların ve dolayısıyla Ahıska ağzının, dil, kültür ve akrabalıkgibi unsurlar dikkate alındığında, Türk halkından ve Türkçeden farklı olmadığı görülür.Bu bakımdan Ahıska ağzı da Türkçenin sınır ötesi bir varyantı olarak değerlendirilmelive Türkiye Türkçesi ağız tasnifleri arasında yerini almalıdır.Makalede, bu gerçekten yola çıkılarak, Ahıska ağzının Türkçenin ağızları arasındakiyeri bilimsel ölçütlerle ve ayrıntılı olarak tespit edilmeye çalışılmıştır.Meskhetia, being a Turkish city since Ottoman period, today is not included inthe territories of Turkish Republic due to some events took place within the course ofthe history. Turkish population living in Meskhetia was also forced to leave their landbecause of the exiles, and they had to build a new life in different regions. Accordingly,historical Meskhetian dialect interacted with different languages and cultures in differentgeographies along with the Meskhetians speaking in that dialect, and leastwise,it began to bear the traces of each interacted language and culture.However, it is understood that Meskhetian people, and accordingly Meskhetiandialect is not different from Turkish population and Turkish when the elements suchas language, culture and affinity are taken into account. In this regard, Meskhetianlanguage should be evaluated as an extraterritorial variant of the Turkish language,and should be placed into the dialect classifications of Turkish dialects.In the article, it was attempted to determine the place of the Meskhetian dialectsin the Turkish dialects through scientific criteria and in a detailed manner on thebasis of the mentioned fact.

___

  • ZEYREK, Yunus (2006), Ahıska Araştırmaları, Ankara.
  • ZEYREK, Yunus (2001), Ahıska Bölgesi ve Ahıska Türkleri, Ankara.
  • KÜTÜKÇÜ, M. Akif (2005), “Uluslararası Hukuk Çerçevesinde Ahıska Türklerinin Anavatanlarına Dönüş Sorunu”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S 13, s. 271-284.
  • KARAHAN, Leyla (2006), Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • ERSÖZ, Serpil (2013b), “Ahıska’da İki Büyük Ağız Grubu”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, S 2/4 Aralık, s. 105-115.
  • ERSÖZ, Serpil (2013a), Türkiye Ahıskalıları Ağzı, İzmir, Ege Üniversitesi Basılmamış Doktora Tezi.
  • DEMİRAY, Erdinç (2012), “Anavatanlarından Sekiz Ülkeye Dağıtılmış Bir Halk: Ahıska Türkleri”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, C 7, No.: 3, s. 877-885.
  • BAYRAKTAR, Rasim (2000), Ahıska-Çıldır Beylerbeyliği, İstanbul, Yaşayan Kitaplar.
  • BADALOV, Çingiz (2004), Bütün Yönleriyle Ahıska Türkleri, Çimkent.
  • BABATÜRK, Leyla (2008), Almatı Bölgesinde Yaşayan Ahıska Türklerinin Ağzı, Bişkek, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • AYDINGÜN, Ayşegül–İsmail AYDINGÜN (2014), Ahıska Türkleri: Ulusötesi Bir Topluluk- Ulusötesi Aileler, Ankara, Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Yayınları.
  • AYDINGÜN, Ayşegül–Çiğdem BALIM HARDİNG-Matthew HOOVER-Igor KUZNETSOV- Steve SWERDLOW (2006), Meskhetian Turks, Washington, Center of Aplied Linguistics.
  • AVŞAR, B. Zakir–Zafer S. TUNÇALP (1995), Sürgünde 50. Yıl Ahıska Türkleri, Ankara, TBMM Kültür Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları.
  • ASLAN, Kıyas (1995), Ahıska Türkleri, Ankara, Ahıska Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği Yayınları.
Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi-Cover
  • ISSN: 1301-0077
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1996
  • Yayıncı: Türk Dil Kurumu
Sayıdaki Diğer Makaleler

Uluslararası Nasreddin Hoca Sempozyumu (International Nasreddin Hodja Symposium)

Nail TAN

Uluslararası Azerbaycan Türkiye “Yedi Ulu Ozan” Sempozyumu (International Azerbaijan Turkey “Seven Great Poets” Symposium)

Nail TAN

“Kırgız Şiirinde Ekim Devrimi-Devrimi Hazırlayan ve Kabul Görmesini Sağlayan Sebepler” (On “October Revolution in Kyrgyz Poem-The Causes which Prepared and Provided the Acceptance of Revolution”)

Ömer Faruk ATEŞ

“Başkurt Destanları” Hakkında (On “Bashkir Epics”)

Süveyda YAMAN

Güney Batı Sibirya Türkleri Materyallerine Göre Epik Metinlerde ve Kültürde Antroponim Modeller (Antroponomical Models in Epic Texts and Culture with Regard to the Materials of Southwest Siberian Turks)

Dmitriy A. FUNK (Çevrien: Atilla BAĞCI)

“Azәrbaycan Dilinin Naxçıvan Dialektoji Atlası” Hakkında (On “Nakhchivan Dialectological Atlas of the Azerbaijani Language”)

Gürer GÜLSEVİN

Enantiosemic Features of the Words in the Uzbek Language (Özbekçe Kelimelerin Enantiyosemik Özellikleri)

Odilov Yorqinjon RAHMONALIEVICH

Türkiye Türkçesi ve Kazak Türkçesi Örnekleriyle Orhun Yazıtları’nın Çağdaş Türk Lehçelerine Aktarma Farklılıkları (The Translation Differences to Modern Turkic Languages of Orkhun Inscriptions with Sample of Turkish and Kazakh)

Onur BALCİ

Özbek Edebiyatında Enver Abidcan’ın Nevruz Kıssası: “Kezargon Boychechak (Gezen Bayçiçek/Kardelen) (Enver Abidcan’s Newroz Parable from Uzbek Literature: “Kezargon Boychechak”)

Tuğba BİLVEREN

Ahıska Türkü Bir Şair: Ali Fuat Azgur (A Meskhetian Turk Poet: Ali Fuat Azgur)

Erol SAKALLI