Zhanat AİMUKHAMBET

ТҮРКІ МИФОЛОГИЯСЫ: ТИПОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТЫ, ОРТАҚ МОТИВТЕР ЖӘНЕ КЕЙІПКЕРЛЕР

Bu makalede Türk mitolojisinin özelliklerinden ve doğasından söz edilecek, Türk dünya anlayışının ana kaynağı olan mitlerin dünya halklarının efsaneleriyle benzerliği ve bilgi açısından farklılıkları karşılaştırılacaktır. Türk mitolojisindeki doğa ve insanın, gökyüzü ile ilişkisi hakkında eski kavramlar sistemi makalede ele alınmıştır. Ayrıca, ölü ruhların göçebe halkların manevi dünyasındaki önemi ünlü bilim adamlarının görüşlerine dayanarak anlatılmıştır. Eski Türk mitolojisinin kültürel tanımdaki rolü de makalede ele alınmıştır. Bununla birlikte, insanların dünya algısı bakımından Türk ve Kelt mitolojisindeki benzerlikler incelenecektir. Giperboreilikler olarak tanınan söz konusu halkların “varvarlar” olarak tarihte yer alıp bütün kıtadaki kültürün yaratıcıları oldukları aşikârdır. Birçok Avrupa halkının kültürel tarihinde yeri olan Keltler ile Türklük maneviyatının arasındaki ilişkinin tarihin çok derinliklerinden başladığı bellidir. Türk mitolojisinin dünya mitolojisiyle olan benzerliği, yakınlığı, özellikle Kelt mitleriyle benzerliği, söz konusu halkların kültürel olarak yakınlığını bildirmektedir. Karşılaştırmalı metod sayesinde incelemeler yapılmış ve sonuçları verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Türk mitolojisi, ruh kültü, bahşı

PDF

___

АБЫЛҚАСЫМОВ, Болат (1994), Қазақтың көне наным-сенімдеріне қатысты ғұрыптық фольклоры. Алматы: Атамұра-Қазақстан.
Аваллон // http://seanconneryfan.ru/str2/statia71-6.html (қаралған уақыты: 17.02.2016) Әлем халықтарының ертегілері (2005), Алматы: «Балауса».
БАРТОЛЬД, Василий (2007), Турецкий эпос и Кавказ // Книга моего деда Коркута. СПб: Наука.
БИЧУРИН, Никита (1977), Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена. М – Л.
ГУМИЛЕВ, Лев (1994), Көне түріктер. Алматы: Білім.
ДОСМҰХАМЕДОВ, Халел (1991), Аламан. – Алматы: Ана тілі.
Елисейская поля // http://myfhology.info/myth-plases/eliseysk-pol.html (қаралған уақыты: 18.02.2016)
ЖҰРТБАЙ, Тұрсын (2014), Мәңгілік аңсар. Алматы: «Орхон» баспа үйі.
Қазақстан тарихы (1996). Т.1. Алматы: «Атамұра».
ҚАСҚАБАСОВ, Сейіт (2002), Жаназық. Астана: Аударма.
ҚОҢДЫБАЙ, Серікбол (2003). Гиперборея: түс көрген заман шежіресі. Алматы: «Үш қиян» баспасы.
ҚОҢДЫБАЙ, Серікбол (2004), Арғықазақ мифологиясы. Үшінші кітап. Алматы: Дайк- Пресс.
ЛЕРУ, Франсуаза (2000), Пер. с франц. Цветковой С.О. СПб.: Евразия.
МЕЛЕТИНСКИЙ, Елеаза́р (1986), Введение в историческую поэтику эпоса и романа. М.: Наука.
РОЛЛЕСТОН, Томмас (2004), Мифы, легенды и предания кельтов / Пер. с англ. Е.В.Глушко. Москва: Центрполиграф.
САДОВСКАЯ, Ирина (2006), Мифология. М.: ИКЦ «МарТ», Ростов н/Д: Издательский центр «МарТ».
САЙР, Джеймс. Парад миров. /http://www.reformed.org.ua/ 2/733/ 2/Sire)
УӘЛИХАНОВ, Шоқан (2010a) Көптомдық шығармалар жинағы 1-том. Алматы: «Толағай групп».
УӘЛИХАНОВ, Шоқан (2010b). Көптомдық шығармалар жинағы 4-том. - Алматы: «Толағай групп».
ШИРОКОВА, Надежда (2005), Мифы кельтских народов. Москва АСТ, Астрель, Транзиткнига.
ЫБЫРАЕВ,Шәкір(1999),Қорқытжәнешаманизм.Кітапта:Қорқытата.Энциклопедиялық жинақ. Алматы: Қазақ энциклопедиясы.
ЮНГ, Карл (2013), Структура психики и архетипы. М.: Академический проект.