TÜRK KÜLTÜRÜNDE “SELAMLAŞMA” VE “VEDALAŞMA” HAKKINDA GENEL BİR DEĞERLENDİRME

“Selamlaşma” ve “vedalaşma” eylemlerinin, Türk kültürünün eski çağlarından günümüze kadar nasıl gerçekleştirilmiş olduğu konusu ele alınmıştır. Bu kapsamda öncelikle, günümüzde selamlaşma ve vedalaşma amacıyla yaygın olarak kullanılan söz ve davranış kalıpları üzerinde durulmuştur. Ardından, Türk dili ve kültürü tarihi üzerinde çalışan araştırmacıların konuyla ilgili ortaya koyduğu bilgiler aktarılmış ve bunların değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışmanın devamında, günümüzde Türk dünyasının farklı coğrafi bölgelerinde yaşayan Türk boyları arasında tarihî süreçte selamlaşma ve vedalaşma süreçlerinde kullanılan sözcük ve ifadeler, köken özellikleri dikkate alınarak belirli gruplara ayrılmış ve bu gruplar altında incelenmiştir. Ortaya konulan tüm bu verilerden hareketle, Türk kültüründe selamlaşma ve vedalaşma eylemlerinin hangi sözcük, ifade ve davranış kalıplarıyla gerçekleştirildiği konusunda ulaşılan sonuçlar paylaşılmıştır. Çalışmanın sonuna, Türk boyları arasında selamlaşma ve vedalaşma işlevinde kullanılan ifadelerin karşılaştırmalı olarak izlenebilmesi için, selamlaşma ve vedalaşma ile ilgili sözcük ve ifadeleri gösteren bir tablo eklenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Türk kültürü, Türk lehçeleri, iletişim, selamlaşma, vedalaşma

PDF

___

AÇA, Mehmet (2006), “Tıva Destan ve Masallarının Araştırılmasında Tür Sorunu”, Millî Folklor, S 72, s. 85-94.
AÇA, Mehmet (2007), Tıva Halk Masalları, Konya, Kömen Yayınları.
AKALIN, Şükrü Hâluk (2008), Binyıl Önce Binyıl Sonra Kâşgarlı Mahmud ve Dîvânu Lugâti’tTürk, Ankara, TDK Yayınları.
ALTAYLI, Seyfettin (1994a), Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü I (A-Heman), İstanbul, Millî Eğitim Yayınevi.
ALTAYLI, Seyfettin (1994b), Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü II (Hemaset-Züyültü), İstanbul, Millî Eğitim Yayınevi.
ARIKOĞLU, Ekrem (1991), Örnekli Hakasça-Türkçe Sözlük, Ankara, Akçağ Yayınları.
ATALAY, Besim (Çeviren), (1991), Dîvânü Lugâti’t-Türk Dizini “Endeks”, Cilt: 4, 3. Baskı, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
ATALAY, Besim (Çeviren), (1998), Dîvânü Lugâti’t-Türk Tercümesi, Cilt: I, 4. Baskı, Ankara, Ankara Üniversitesi Basımevi.
BASKAKOV, N. A. (1991), Gagauz Türkçesinin Sözlüğü (Yay. Haz.: İsmail Kaynak-A. Mecit Doğru), Ankara, Semih Ofset.
BAYNİZAROV, Ayabek-Canar Bayniyazova (1968), Türikçe-Kazakça Sözdik (Ed.: Kenan Koç), Almatı.
CAFEROĞLU, Ahmet (1968), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Ankara, TDK Yayınları.
CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford, Clarendon Press.
COULMAS, Florian (1979), “On the Sociolinguistic Relevance of Routine Formuleae”, Journal of Pragmatics, S 3, s. 239-266.
ÇETİN, Çulpan Zaripova (2007), “Tatar Türklerinde Mitolojik Varlıklarla İlgili Mitler ve İnanışlar (İyelikler ve Yaratıklar)”, Bilig S 43, s. 1-32.
DİLEK, İbrahim (2007), Altay Destanları III, Ankara, TDK Yayınları.
DIRKS, William-Temur Davranov (2005), Özbekçe-İngilizce Lügat, The Central Asian Heritage Group.
DUNDES, Alan (1965), “What is Folklore”, The Study of Folklore, New Jersey, Prencite-Hall, ss. 1-3.
DUNDES, Alan (1966), “The American Concept of Folklore”, Journal of the Folklore Institute, 3 (3) [Special Issue: The Yugoslav-American Folklore Seminar]: 226-249.
DURANTI, Alessandro (1992), “Language and Bodies in Social Space: Samoan Ceremonial Greetings”, American Anthropologist, 94: 657-691.
DURANTI, Alessandro (1997), “Universal and Culture-Spesific Properties of Greetings”, Journal of Linguistic Anthropology, 7(l): 63-97.
EMİROĞLU, Kudret (2012), Gündelik Hayatımızın Tarihi, 2. Baskı, İstanbul, Türkiye İş Bankası Yayınları.
ERCİLASUN, Ahmet Bican (1991), Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Kılavuz Kitap) I, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
ERGİN, Muharrem (2004), Dede Korkut Kitabı I. Giriş-Metin-Faksimile, 5. Baskı, Ankara, TDK Yayınları.
ERGİN, Muharrem (2006), Orhun Abideleri, 37. Baskı, İstanbul, Boğaziçi Yayınları.
ERGUN, Pervin (2010), Hakas Destancılık Geleneği ve Ay Huucın, Konya, Kömen Yayınları.
EROL, Çiğdem (2007), Türkiye Türkçesinde Kalıp Sözler Üzerine Bir İnceleme, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
EYÜBOĞLU, İsmet Zeki (1991), Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, 2. Baskı, İstanbul, Gözlem Matbaacılık.
FAROQHI, Suraiya (2002), Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam. Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla, (Çeviren: Elif Kılıç), İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
FEDAKÂR, Selami (2006), “Sözlü Kültür Teorisi Bağlamında Özbek Destan Anlatıcıları”, Mitten Meddaha Türk Halk Anlatıları Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Ankara, Gazi Üniversitesi Türk Halk Bilimi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, s. 213-222.
GANİYEV, Fuat (1997), Tatarca Türkçe Sözlük, Kazan, İnsan Yayınevi.
GENÇ, Reşat (1997), Kâşgarlı Mahmud’a Göre XI. Yüzyılda Türk Dünyası, Ankara, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
HAMZAEVA, M. Ya (1962), Slovar Turkmenskogo Yazıka, Aşkabat, Türkmenistan SSR Bilimler Akademisi Yayınları.
HARTLEY, Peter (2010), Kişilerarası İletişim (Çev.: Ülkü Doğanay vd.), Ankara, İmge Kitabevi Yayınları.
İÇÖZ, Ayşe (2008), Arap Dilinde Hidayet-Dalalet, Salat ve Selam Kelimelerine Semantik Yaklaşım, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
KAFESOĞLU, İbrahim (2005), Türk Millî Kültürü, 25. Baskı, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
KARADAYI, Hürriyet (2008), “Türkçede Kalıp Sözler”, Bilig, S 4: s. 89-110.
KARTARI, Asker (2003), Farklılıklarla Yaşamak. Kültürlerarası İletişim, Ankara, Şahin Matbaası.
KOÇ, Kenan (2003), Kazakça-Türkçe Sözlük, Ankara, Akçağ Yayınları.
LA BARRE, Weston (1972) “Kültürden Gelen Davranışlar: Selamlaşma Örnekleri” (Communication in Face to Face Interaction adlı kitap içinde bölüm) (Çeviren: Yalçın İzbul), 1972 (Çevirinin internet versiyonunun yayını: 2007), (Erişim Adresi: http://www. ingilizce-ders.com/ceviri-tercume/beden-dili/beden-dili.htm), 22/04/2012, sa. 10:40.
LESSING, Ferdinand D. (2003a), Moğolca-Türkçe Sözlük I (A-N), (Çeviren: Günay Karaağaç), Ankara, TDK Yayınları.
LESSING, Ferdinand D. (2003b), Moğolca-Türkçe Sözlük I (O-Z), (Çeviren: Günay Karaağaç), Ankara, TDK Yayınları.
MA’RUFOV, Z. M. (1981a), Özbek Tilining İzahli Lügati-I (A-P), Moskova, Rus Tili Neşriyatı.
MA’RUFOV, Z. M. (1981b), Özbek Tilining İzahli Lügati-II (C-X), Moskova, Rus Tili Neşriyatı.
NASKALİ, Emine Gürsoy-Muvaffak Duranlı (Yay. Haz.), (1999), N. A. Baskakov ile T. M. Toşçakova’nın Oyrotsko-Russkiy Slovarı’ndan Genişletilmiş Altayca-Türkçe Sözlük, Ankara, TDK Yayınları.
NASKALİ, Emine Gürsoy (Haz.), (2007), Hakasça Türkçe Sözlük, Ankara, TDK Yayınları.
NECİPOVİÇ, Necip Emir (1995), Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, (Çev.: İklil Kurban), Ankara, TDK Yayınları.
NEMETH, Gyula (1990), Kumuk ve Balkar Lehçeleri Sözlüğü, (Çev.: Kemal Aytaç), Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
ÖGEL, Bahaeddin (2000), Türk Kültür Tarihine Giriş. Türklerde Köy ve Şehir Hayatı.
Göktürklerden Osmanlılara, Cilt I, 4. Baskı, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
ÖGEL, Bahaeddin (2001), Türk Kültürünün Gelişme Çağları, İstanbul, Türk Dünyası Araştırmalar Vakfı.
ÖLMEZ, Mehmet (2007), Tuvacanın Söz Varlığı. Eski Türkçe ve Moğolca Denkleriyle, Wiesbaden, Harrassowitz Verlag.
ÖNER, Mustafa (2009), Kazan-Tatar Türkçesi Sözlüğü, Ankara, TDK Yayınları.
ÖZTÜRK, Fatih (Haz.), “Selamlaşmanın Tarihi”, (Erişim Adresi: http://www.forumgercek. com/archive/index.php/t-42771.html), 29/01/2012, sa. 14.50.
PAASONEN, H. (1950), Çuvaş Sözlüğü, İstanbul, İbrahim Horoz Basımevi.
PALMBAH, A. A. (1955), Tuvinsko-Russkiy Slovar’, Moskova.
REICHL, Karl (2002), Türk Boylarının Destanları (Gelenekler, Şiirler, Şiir Yapısı), (Çev.: Metin Ekici), Ankara, TDK Yayınları.
SAGINBAYEVA, Burul (2013), “Kırgız Dilindeki Vedalaşma Sözlerinin Ulusal Özellikleri” Yayımlanmamış Makale.
SELÇUK, Ayhan (2005), “Kültürlerarası İletişim Açısından Gündelik İletişim Davranışları”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S 13, s. 1-17.
SHAKHMAYEV, Sergey (1994), Tatar-English/English-Tatar Dictionary, New York, Hippocrene Books.
SÜMER, Faruk (1980), Oğuzlar (Türkmenler). Tarihleri, Boy Teşkilatı, Destanları, 3. Baskı, İstanbul, Elif Ofset.
TEKİN, Talat, vd. (1995), Türkmence-Türkçe Sözlük, İstanbul, Simurg Kitapçılık.
TOELKEN, Barre (1996), The Dynamics of Folklore, Utah, Utah State University Press.
TOGAN, İsenbike (2006), Çin Kaynaklarında Türkler. Eski Tang Tarihi (Chiu T’ang-shu 194a) Türkler Bölümü (Açıklamalı Metin Neşri), Ankara, TTK Yayınları.
TOLAN, Muhammet Bilal (2006), Kur’an’da Selam Kavramının Semantik Analizi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
VASILIEV, Yuri (1995), Türkçe-Sahaca (Yakutça) Sözlük, Ankara, TDK Yayınları.
YAZICI, Hikmet (2012), “Kişilerarası İlişkilerde Sözsüz İletişim”, Kişilerarası İlişkiler ve Etkili İletişim, (Ed.: Alim Kaya), 4. Baskı, Ankara, Pegem Akademi, s. 157-172.
YUDAHİN, K. K. (1998), Kırgız Sözlüğü (SSCB Bilimler Akademisinin Doğuyu İnceleme Enstitüsü), (Çev.: Abdullah Taymas), (I. Cilt), 4. Baskı, Ankara, Ankara Üniversitesi Basımevi.
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_lehceler, 12/05/2012, sa. 20.45.