TÜRKİYE'DE VERGİ DENETİMİNDE ETKİNLİK SORUNLARI VE ÖZERK GELİR İDARESİ
Öz Bu çalışmada Türkiyede vergi denetiminde gelinen nokta ve yaşanan etkinlik sorunları araştırılmıştır. Vergi denetiminde etkinliğin sağlanıp sağ- lanmadığı, denetim birimleri ve vergi türleri açısından irdelenmiştir. Daha etkin bir vergi denetimi için neler yapılması gerektiği ve özerk gelir idare- sinin önemi anlatılmıştır. Bu bağlamda OECD ülkelerinde Gelir İdaresinin özerkliği ve bunun vergi gelirlerine etkisi kısaca incelenmiş, daha sonra Türkiyede Gelir İdaresinin özerkliği konusunda yapılan çalışmalar ve bu çerçevede 646 sayılı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının Kurulması Ama- cıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapıl- masına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin (KHK) vergi denetiminde nasıl bir değişikliğe yol açtığı irdelenmiştir. Gelir İdaresinde ve vergi de- netiminde mevcut sorunların yeniden yapılanma ile çözüme kavuşturulup kavuşturulmadığı araştırılmıştır. Gelir İdaresinin görev, yetki ve sorumlu- lukları değerlendirilerek neler yapılması gerektiği ile ilgili öneriler geliştiril- miştir. Türk Gelir İdaresinin kanunda yer alan amaçları ne ölçüde gerçek- leştirdiği tartışılmış ve bu konuda neler yapılması gerektiği araştırılmıştır.
In this article; the point reached in the tax audit and experienced prob- lems of efficiency in Turkey had been studied. From the point of views of control units the efficiency is elaborated together with tax types. What can do for more effective tax audit and importance of autonomous revenue ad- ministration had been explained. In this context, the Autonomy of Revenue Administration in OECD countries and its impact on tax revenues briefly were examined then how changed the Turkey Revenue Administration with legislative decree no: 646 had been investigated. After reconstruction, current problems converge the solition or not were examined. Then, Reve- nue Administration s duties, powers and responsibilities were evaluated and giving suggestion about what should be done about autonomous reve- nue administration and what had been done on this subject is evaluated.
___
- Kitaplar
- DÖNMEZER, Sulhi - ERMAN, Sahir: Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Umumi Kısım, Cilt: II, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1961.
- GÖZÜBÜYÜK, Şeref: Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, Tur- han Kitabevi, Ankara, 2005.
- PAZARCI, Hüseyin: Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi Yayınları, An- kara, 2005.
- Makaleler
- DODGE, William S.: Antitrust and the Draft Hague Judgment Con- vention, Law and Policy in International Business, Volume: 32, Califor- nia-USA, 2001.
- FERHATOĞLU, Emrah: Almanya-Türkiye Çifte Vergilendirmeyi Önle- me Antlaşmasında Bağlama Kuralları, Maliye Dergisi, Sayı: 161, Tem- muz-Aralık 2011.
- HASSAN, Ümit: Siyasi Suç Kavramı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bil- giler Fakültesi Dergisi, Cilt: XXVI, Sayı: 1, Ankara, 1971.
- JOGARAJAN, Sunita: The Conclusion and Termination of the First Double Taxation Treaty, British Tax Review, Vol. 3, University of Melbour- ne Legal Studies Research Paper, No. 604, Melbourne-Australia, 2012.
- NEUMAYER, Eric: Do Double Taxation Treaties Increase Foreign Dire- ct Investment to Developing Countries?, Journal of Development Studies, Vol. 43, No. 8, London-UK, 2007.
- ÖZEK, Çetin: Devletin Şahsiyeti Aleyhine Cürümlerin Genel Prensip- leri, İÜHFM, Cilt: XXXII, Sayı: 2-4, İstanbul, 1966. Belgeler Bakanlar Kurulu Karar Sayısı, 7/14153 Kanun No. 2080/1 Mart 1997 RG 27 Aralık 1977/16152. 159 Gorentas.indd 33 01.07.20134 TÜRK DÜNYASI ARAŞTIRMALARI Ceza Muhakemesi Kanunu, Kanun Numarası: 5271, Kabul Tarihi: 4 Aralık 2004, RG 17 Aralık 2004/25673. Council of Europe, Additional Protocol to the European Convention on Mutual Assistance in Criminal Matters, (Adopted 17 March 1978-Entry into force 5 January 1980), Strasbourg, ETS 99. Council of Europe, European Convention on Extradition, (Adopted 13 December 1957-Entry into force 18 April 1960), Paris, ETS 24. Council of Europe, European Convention on Mutual Assistance in Cri- minal Matters, (Adopted 20 April 1959-Entry into force 12 June 1962), Strasbourg, CETS 30. Council of Europe, European Convention on the International Validity of Criminal Judgments, (Adopted 28 May 1970-Entry into force 26 July 1974), The Hague, ETS 70. Council of Europe, European Convention on the Transfer of Proceedin- gs in Criminal Matters, (Adopted 15 May 1972-Entry into force 30 March 1978), Strasbourg, ETS 73. Council of Europe, Second Additional Protocol to the European Con- vention on Extradition, (Adopted 17 March 1978-Entry into force 5 Hazi- ran 1983), Strasbourg, ETS 98. Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018 Göç - Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, 2014. Türkiye-ABD, Türkiye Cumhuriyeti ile Amerika Birleşik Devletleri Ara- sında Suçluların Geri Verilmesi ve Ceza İşlerinde Karşılıklı Adli Yardım Antlaşması, (İmza 7 Haziran 1979-Yürürlük 1 Ocak 1981), Ankara, RG 1980/17166-32, USTS 3111. Türkiye-ABD, Türkiye Cumhuriyeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hü- kümeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Antlaşması, (İmza 28 Mart 1996-Yürürlük 19 Aralık 1997-Uygulama 1 Ocak 1998), Ankara, RG 31 Aralık 1997/23217, Madde 1, Fıkra 3. Türkiye-ABD, Türkiye Cumhuriyeti ile Amerika Müttehit Devletleri Arasında İkamet Mukavelenamesi, (İmza 28 Ekim 1937-Yürürlük 15 Şu- bat 1933), Ankara, USTS 859. Türkiye-Almanya, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Federal Alman- ya Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Türk İşçilerin Almanyada İşe Yer- leşmesine Dair Antlaşma, (İmza 30 Eylül 1961-Yürürlük 1 Ekim 1961), Sayı: 505-83 SZV/3-92-42, Bad Godesberg. Türkiye-Almanya, Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya Federal Cumhu- riyeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi ve Vergi Kaçakçılığını Önlenme Antlaşması, (İmza 19 Eylül 2011-Yürürlük 1 Ağustos 2012-Uygulama 1 Ocak 2011), Berlin, RG 24 Ocak 2012/28183. Türkiye-Almanya, Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya Federal Cumhu- riyeti Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi, (İmza 30 Nisan 1964-Yürür- lük 1 Kasım 1965), Bonn, RG 10 Nisan 1965/11976. 160 Gorentas.indd 34 01.07.201ITIR ALADAĞ GÖRENTAŞ / ULUSAL MAHKEMELER ÖNÜNDE YABANCI KAMU HUKUKU 35 Türkiye-Almanya, Türkiye Cumhuriyeti ile Federal Almanya Cumhu- riyeti Arasında Gelir ve Servet Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilen- dirmeyi Önlenme Antlaşması, (İmza 16 Nisan 1985-Yürürlük 31 Aralık 1989-Uygulama 01 Ocak 1990-1 Ocak 2011), Bonn, RG 9 Temmuz 1986/ 19159. Türkiye-Arnavutluk, Türkiye Cumhuriyeti ile Arnavutluk Cumhuri- yeti Arasında Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardımlaşma Söz- leşmesi, (İmza 15 Mart 1995-Yürürlük Ocak 1998), Tiran, RG 1997/ 23165. Türkiye-Avusturya, Türkiye Cumhuriyeti ile Avusturya Cumhuriyeti Arasında Gelir ve Servet Vergilerinde Çifte Vergilendirmenin Önlenmesine ve Diğer Bazı Hususların Düzenlenmesine İlişkin Antlaşma, (İmza 3 Ka- sım 1970-Yürürlük 24 Eylül 1973-Uygulama 01 Ocak 1974), Viyana, RG 1 Ağustos 1973/14612. Türkiye-Avusturya, Türkiye Cumhuriyeti ile Avusturya Cumhuriyeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önlen- me Antlaşması, (İmza 28 Kasım 2008-Yürürlük 1 Ekim 2009-Uygulama 01 Ocak 2010), Viyana, RG 26 Haziran 2009/27270. Türkiye-İngiltere, Türkiye Cumhuriyeti ile Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı arasında Gelir ve Sermaye Değer artış Kazançları Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçak- çılığına Engel Olma Antlaşması, (İmza 19 Şubat 1986-Yürürlük 25 Ekim 1988-Uygulama 1 Ocak 1989), Londra, RG 25 Ekim 1988/19964. Türkiye-İngiltere, Türkiye Cumhuriyeti ile İngiltere Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi, (İmza 09 Eylül 1959-Yürürlük 1 Haziran 1961), Ankara, RG 21 Aralık 1960/10686. Türkiye-Pakistan, Türkiye Cumhuriyeti ile Pakistan İslam Cumhuri- yeti Arasında Suçluların Geri Verilmesi Antlaşması, (İmza 30 Ağustos 1983-Yürürlük 20 Kasım 1984), Ankara, RG 1984/18508. Türkiye-Suriye, Türkiye Cumhuriyeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti Arasında Suçluların Geri Verilmesi ve Ceza İşlerinde Karşılıklı Adli Yar- dımlaşma Antlaşması, (İmza 15 Haziran 1981-Yürürlük 30 Nisan 1983), Ankara, RG 1983/19991. İnternet Adresleri http://www.casgem.gov.tr/Casgem/content/conn/casgem/path/ Contribution%20Folders/Casgem/AnaSayfa/Yay%C4%B1n_ve_Dokuman- tasyon/6-%C4%B0%C5%9EG%C3%9CC%C3%9C%20ANLA%C5%9EMALA- RI.pdf; jsessionid=TPbrTsHZFy2PV28Glf2KtWND22cwKj0QpgK9mf2G2Ll- LJxCvl0yS!-962447794, (Çevrimiçi) 5 Eylül 2014. http://www.gib.gov.tr/fileadmin/mevzuatek/uluslararasi_mevzuat/ VERGIANLASMALIST.htm, (Çevrimiçi) 4 Eylül 2014. http://www.mfa.gov.tr/cifte-vergilendirmeyi-onleme-anlasmalari-ve- turkiye.tr.mfa, (Çevrimiçi) 23 Ağustos 2014. 161 Gorentas.indd 35 01.07.20136 TÜRK DÜNYASI ARAŞTIRMALARI http://www.mfa.gov.tr/yurtdisinda-yasayan-turkler_.tr.mfa, (Çevrimiçi) 4 Eylül 2014. http://www.oecd.org/tax/treaties/oecdmtcavailableproducts.htm, (Çevrimiçi) 23 Ağustos 2014. http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/ikili.html, (Çevrimiçi) 28 Nisan 2014.
- ISSN: 0255-0644
- Başlangıç: 1979
- Yayıncı: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı