Kıbrıs mücadelesinde kumsal katliamı ve Nihat İlhan

Kıbrıs mücadelesinde 24 Aralık 1963 tarihinde, Kıbrıslı Rumlar tarafından Tabip Binbaşı Nihat İlhanın eşi ve üç çocuğunun evlerinin banyo küvetinde onlarca kurşun sıkılarak hunharca katledildiği Kumsal Katliamı önemli bir dönüm noktasını oluşturmuştur. Bu katliam tüm dünyada geniş bir yankı uyandırmıştır. Kumsal Katliamı, hem Kıbrıslı Türklere hem de Anavatan Türkiyeye Kıbrıslı Rumun ve onu destekleyen Yunanistanın Türkleri bir gecede hiçbir dinin kabul etmeyeceği şekilde katletme düşüncelerinin bir örneğini oluşturduğu için önemli görülmüştür. Bu bakımdan Kumsal Katliamı her Türkün hafızasında silinmeyecek iz bırakmış ve bu katliam Rum barbarlığının ve EOKAnın gerçek yüzünü tüm dünyaya yansıtmıştır. Bu olay başta Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Anavatan Türkiyede çok büyük yankı uyandırmış ve Türkiyenin Kıbrıs politikalarını geliştirirken Yunanistan ve Kıbrıs, Rumun neler yapabileceğini hatırlamak için olayın gerçekleştiği yer Barbarlık Müzesine dönüştürülmüştür. Bu makalede özellikle Tabip Binbaşı Nihat İlhan ile yapılan görüşme ve Binbaşı İlhanın aradan geçen 50 yıldan sonra hangi duygu ve düşünce içinde olduğu, beklentileri, umudu ve Kıbrıs meselesine bakış açısı ko- nularına da yer verilmiştir.

The beach massacre in the struggle of cyprus and Nihat İlhan

The Beach Massacre took place on the date of December 24, 1963, a kind of day in which the wife and three children of Military Medical Major Doctor Nihat İlhan s were killed in their bathroom by Greek Cypriots with dozens of bullets, marked a turning point in the Struggle of Cyprus. This Massacre created a tremendous impression all over the world. The Beach Massacre due to the creating one of the example ideas of killing Turks in one night by Greek Cypriot and her supporter country Greek, was seen to be important for both the Turkish Cypriot and the Motherland Turkey. In this regard, the Beach Massacre indelibly left its mark on the memory of every Turk and reflected all over the world the true face of Greek and EOKA barbarism. In particular, this event has had great impact in Motherland Turkey and in the Turkish Republic of Northern Cyprus and the location where this event occurred was transformed to Museum of Barbarism to remember what Greek and Greek Cypriot can do to Turkish Cypriot. In this study, the interview with Medical Major Nihat İlhan and the topics such as what kind of emotion, thought, expectation, hopes he had after 50 years and his perspectives on the issue of Cyprus were especially held.

PDF

___

Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Osmanlı Arşivi
T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın
Nu: 43, Osmanlı İdaresinde Kıbrıs (Nüfusu-Arazi Dağılımı ve Türk Vakıfları), s. 3, Ankara 2000.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
BCA, Fon Kodu: 01009, Kutu No: 109, Dosya No: 340, Belge No: 4.
BCA, Fon Kodu: 03001, Kutu No: 136, Dosya No: 219, Belge No: 1.
BCA, Fon Kodu: 03001, Kutu No: 36, Dosya No: 219, Belge No: 1.
BCA, Fon Kodu: 03001, Kutu No: 37, Dosya No: 223, Belge No: 1.
BCA, Fon Kodu: 03001, Kutu No: 38, Dosya No: 227, Belge No: 10.
BCA, Fon Kodu: 03001, Kutu No: 38, Dosya No: 227, Belge No: 15.
BCA, Fon Kodu: 03001, Kutu No: 38, Dosya No: 227, Belge No: 17.
BCA, Fon Kodu: 03001, Kutu No: 38, Dosya No: 227, Belge No: 4.
BCA, Fon Kodu: 03001, Kutu No: 62, Dosya No: 385, Belge No: 2.
BCA, Fon Kodu: 03001, Kutu No: 64, Dosya No: 394, Belge No: 29.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arşivi KKTC Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi, Armenians Defending Greeks Again, Special News Bulletin, No: 48, 12 th Feb., Kıbrıs 1964.
KKTC Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi, Armenian Church Used By Greek Terrorists Greek-Armenian Plot, Special News Bulletin, No: 35, 30 th Jan., Kıbrıs 1964.
KKTC Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi, Makariosun EOKA Başkanı Digenise Gönderdiği Mektup.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Meclis Tutanakları
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 1, Toplantı: 2, s. 8, 10 Ocak 1963.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 1, Toplantı: 2, s. 83, 1 Kasım 1963.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 1, Toplantı: 3, Cilt: 24, s. 211, 6 Ocak 1964.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 1, Toplantı: 3, Cilt: 24, s. 410-411, 10 Ocak 1964.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 1, Toplantı: 3, Cilt: 23, s. 509-516, 24 Aralık 1963.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 1, Toplantı: 3, Cilt: 24, s. 33-46, 30 Aralık 1963.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 1, Toplantı: 3, Cilt: 24, s. 61-62, 30 Aralık 1963.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 1, Toplantı: 3, Cilt: 24, s. 102-105, 2 Ocak 1964.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 1, Toplantı: 3, Cilt: 25, s. 543, 23 Ocak 1964.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 1, Toplantı: 3, Cilt: 26, s. 215-216, 3 Şubat 1964.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 1, Toplantı: 3, Cilt: 27, s. 4, 18 Şubat 1964.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 1, Toplantı: 3, Cilt: 27, s. 543-547, 23 Şubat 1964.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 1, Toplantı: 3, Cilt: 28, s. 480-482, 10 Mart 1964.
Resmi Yayınlar
T.C. Dışişleri Bakanlığı Kıbrıs Anlaşmaları ve Son Gelişmeleri, Ankara, Ocak 1964.
T.C. Lefkoşa Büyükelçiliği Basın Müşaviri Basın Raporu, Cilt: VII, Sayı: 30, Lefkoşa, 01 Şubat 1964.
T.C. Lefkoşa Büyükelçiliği Basın Müşaviri Basın Raporu, Cilt: VII, Sayı: 53, Lefkoşa, 02 Şubat 1964.
Ayın Tarihi, Sayı: 200, Ankara (1-31 Temmuz), 1950.
Ayın Tarihi, Sayı: 193, Ankara (1-31 Aralık), 1949.
Ayın Tarihi, Sayı: 262, Ankara (1-31 Eylül), 1955.
Ayın Tarihi, Sayı: 258, Ankara (1-31 Mayıs), 1955.
Ayın Tarihi, Sayı: 255, Ankara (1-31 Şubat), 1955.
Gazeteler
Bozkurt, 13 Mart 1964; Bozkurt, 16 Şubat 1964; Bozkurt, 14 Şubat 1964; Bozkurt, 8 Şubat 1964; Bozkurt, 29 Ocak 1964; Bozkurt, 22 Ocak 1964; Bozkurt, 21 Ocak 1964; Bozkurt, 14 Ocak 1964; Bozkurt, 3 Ocak 1964; Bozkurt, 2 Ocak 1964; Bozkurt, 30 Aralık 1963; Bozkurt, 29 Aralık 1963; Bozkurt, 28 Aralık 1963; Bozkurt, 22 Aralık 1963; Bozkurt, 18 Aralık 1963; Bozkurt, 07 Aralık 1963; Bozkurt, 11 Kasım 1963; Bozkurt, 27 Ekim 1963.
Cumhuriyet Gazetesi, 22 Aralık 1963; Cumhuriyet Gazetesi, 23 Aralık 1963; Cumhuriyet Gazetesi, 24 Aralık 1963.
Halkın Sesi, 29 Kasım 1963; Halkın Sesi, 30 Kasım 1963; Halkın Sesi, 03 Aralık 1963; Halkın Sesi, 04 Aralık 1963; Halkın Sesi, 05 Aralık 1963; Halkın Sesi, 07 Aralık 1963; Halkın Sesi, 08 Aralık 1963; Halkın Sesi, 9 Aralık 1963; Halkın Sesi, 11 Aralık 1963; Halkın Sesi, 12 Aralık 1963; Halkın Sesi, 18 Aralık 1963; Halkın Sesi, 19 Aralık 1963; Halkın Sesi, 20 Aralık 1963; Halkın Sesi, 21 Aralık 1963; Halkın Sesi, 23 Aralık 1963; Halkın Sesi, 24 Aralık 1963; Halkın Sesi, 27 Aralık 1963; Halkın Sesi, 28 Aralık 1963; Halkın Sesi, 29 Aralık 1963; Halkın Sesi, 30 Aralık 1963; Halkın Sesi, 31 Aralık 1963; Halkın Sesi, 03 Ocak 1964; Halkın Sesi, 05 Ocak 1964; Halkın Sesi, 25 Ocak 1964; Halkın Sesi, 10 Mart 1964; Halkın Sesi, 14 Mart 1964; Halkın Sesi, 16 Mart 1964; Halkın Sesi, 11 Nisan 1964.
Hürriyet Gazetesi, 04 Aralık 1963; Hürriyet Gazetesi, 9 Aralık 1963; Hürriyet Gazetesi, 18 Aralık 1963; Hürriyet Gazetesi, 22 Aralık 1963; Hürriyet Gazetesi, 23 Aralık 1963; Hürri- yet Gazetesi, 24 Aralık 1963; Hürriyet Gazetesi, 25 Aralık 1963; Hürriyet Gazetesi, 26 Aralık 1963; Hürriyet Gazetesi, 28 Aralık 1963.
Milliyet Gazetesi, 15 Mart 1964.
Nacak, 11 Ocak 1963; Nacak, 15 Şubat 1963; Nacak, 05 Nisan 1963.
Ulus Gazetesi, 22 Aralık 1963; Ulus Gazetesi, 23 Aralık 1963; Ulus Gazetesi, 24 Aralık 1963.
Tercüman Gazetesi, 22 Aralık 1963; Tercüman Gazetesi, 23 Aralık 1963; Tercüman Gazetesi, 24 Aralık 1963.
Zafer Gazetesi, 22 Aralık 1963; Zafer Gazetesi, 23 Aralık 1963; 24 Aralık 1963. Anılar Denktaş, Rauf Raif, Kıbrıs Elli Yılın Hikâyesi, İstanbul 2008.
Sözlü Tarih Çalışmaları
Emekli Tabip Tuğgeneral Nihat İlhan ile 13 Şubat 2013 tarihinde Ankarada bulunan evinde yapılan görüşme.
Emekli Tabip Tuğgeneral Nihat İlhanın kızı Şebnem İlhan ile 13 Şubat 2013 tarihinde Ankaradaki evlerinde görüşme.
Tetkik Eserler
Acarkan, Ayhan Halit, Atatürk ve Kıbrısın Varoluş Savaşı mı?, Atatürk Araştırma Merkezi Üçüncü Uluslararası Atatürk Sempozyumu (3-6 Ekim 1995, Gazimağusa-KKTC), Cilt: I, S. 175-183, Ankara 1998.
Açıkses, Erdal-Cankut, Ayhan, Megali İdea ve Enosis, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 181, s. 69-95, (Temmuz-Ağustos), İstanbul 2009.
Akarcalı, Bülent-Raif, Kamil B., Cyprus Verses Cyprus, Ankara, Aralık 2001.
Akçora, Ergünöz, Kıbrıs Türkünün Bağımsızlık Mücadelesi ve Rumların Türklere Uyguladıkları Katliam, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 179, s. 35-62, İstanbul 2009.
Alagöz, Cemal, Kıbrısın Anadolu İle İlgisi, Kıbrıs Türk Maarif Yayını: 2- Kıbrısın Tarih Boyunca Anadolu İle İlgisi, Lefkoşa-Kıbrıs 1962.
Alasya, H. Fikret, Kıbrıs ve Rum-Yunan Emelleri, Lefkoşa 1992.
Alasya, H. Fikret, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Tarihi, Ankara 1987.
Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi Cilt I ve II, İstanbul 2007.
Aybars, Ergün, Çağdaş Türkiye Tarihi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 3, s. 7-8, İzmir 1993.
Aydoğdu, Ahmet, Kıbrıs Sorunu Çözüm Arayışları, Ankara 2005.
Aykoç, Emre, Kıbrıs Sorunu İçinde Üç Özgürlükler, Trakya Üniversitesi Bilimsel Araş- tırma Dergisi, C Serisi, Cilt No 1, S. 96-106, Edirne 2002.
Bahadır, Mehmet, Girne-Baf-Limasol ve Larnaka Katliamları, Lefkoşa 2008.
Bamanıe, Nuray, Cyprus Forgotten Turks, Journal Of Muslim Minority Affairs, 22:2, S. 443-449, London, Agust 2010.
Batur, Nur, Rauf Denktaş, İstanbul, Mart 2007.
Brey, Hansjorg, Turkey And The Cyprus Question, The International Sepectator: Italian Journal Of International Affairs, Volume: XXXIV, S. 111-121, 1 January-March 1999.
Cem, Salih C., Kıbrıs Türk Mücadele Tarihinde Atatürk İlke ve İnkılaplarının Yeri, Atatürk Araştırma Merkezi Üçüncü Uluslararası Atatürk Sempozyumu (3-6 Ekim 1995 Gazimağusa-KKTC), Cilt: I, S. 696-700, Ankara 1998.
Clerides, Clafcus, The Cyprus Question: Prospect For A Settlement American Foreign Policy Interest: The Journal Of The National Committee On American Foreign Policy, S. 9-10, London, October 1998, 20:5.
Cyprus: Post/Present/Futur (How The Turks Try To Mislead The World), Cyprus To-Day Supplement, No: 22, No: 3, Agust 10, 1964, Volume II (No:3-4), Lefkoşa.
Çakmak, Zafer, Türk-Yunan Savaşları Sırasında Kıbrıs Rumlarının Tutumu, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 173, s. 139-151, Mart-Nisan 2008, İstanbul 2008.
Çakmak, Zafer, Kıbrısta İsyan-Kıbrıs Rumlarının 1931 Enosis İsyanı ve Kıbrıs Türklerine Etkisi, İstanbul, Şubat 2009.
Çay, Abdulhaluk, Kıbrısta Kanlı Noel-1963, Ankara 1989.
Denktaş, Rauf Raif, Kıbrıs Meselesinde Son Gelişmeler, Yeni Türkiye, Yıl: 3, Sayı: 15, s. 1354-1358, Mayıs-Haziran 1997.
Denktaş, Rauf Raif, Kıbrıs Girit Olmasın, İstanbul, Mart 2005.
Denktaş, Rauf Raif, Son Çağrı, İstanbul 2007.
Ecevit, Bülent, Dış Politika ve Kıbrıs Dosyası, İstanbul 2011.
Edibali, Aykut, Türkiyenin Kıbrıs Politikası Ne Olmalıdır?, İstanbul, Ağustos 1974.
Emircan, Mehmet S., Kıbrıs Türk Toprağıdır, Ankara 2007.
Erim, Nihat, Bildiğim ve Gördüğüm Ölçüler İçinde Kıbrıs, (basım tarihi belirtilmemiştir), Ankara.
Fazlıoğlu, Cemal Oğuz Öcal, Kıbrısa Seferim Var, İstanbul 1958.
Gazioğlu, Ahmet C., İngiliz Yönetiminde Kıbrıs Son İki Yıl (1958-1960) Enosis Çemberinden Kıbrıs Cumhuriyetine, Ankara 2000.
Gazioğlu, Ahmet C., Kıbrısta Cumhuriyet Yılları ve Ortaklığın Sonu (1960-1964), Lefkoşa/Kıbrıs, Nisan 2003.
Gazioğlu, Ahmet C., Kıbrısta Türkler (1570-1878), Lefkoşa, Aralık 2000.
Gazioğlu, Ahmet, İngiliz İdaresinde Kıbrıs (1878-1960), Cilt: 1, İstanbul, Eylül 1960.
Gibbons, Harry Scott, The Genocide Files, London, December 1997.
Giritli, İsmet, Ortadoğu-Petrol Kıbrıs ve Türkiye, İstanbul, Şubat 1975.
Gökhan, Mehmet Remzi, Kıbrısta Rum-Yunan Mezalimi, Ankara, Kasım 2003.
Göktürk, Turgay Bülent, Rumların Kıbrıstaki İsteklerinin Şiddete Dönüşmesi: 1931 İsyanı -Öncesi ve Sonrası-, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: VII, Sayı: 16-17, S. 336-363, İzmir, Bahar-Güz 2008.
Güler, Ali, Sorun Olan Yunanlılar ve Rumlar, Ankara 2007.
Güler, Yavuz, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin Kuruluşuna Kadar Kıbrıs Meselesi, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, s. 101-112, Kırşehir 2004.
Güngör, Çağla, Kıbrıslı Türk Gençleri Konuşuyor, İstanbul 2002.
Hocanın, Yusuf Ziya, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Eğitiminde Atatürkçülük, Atatürk Araştırma Merkezi Üçüncü Uluslararası Atatürk Sempozyumu (3-6 Ekim 1995 Gazimağusa-KKTC), Cilt: I, S. 421-433, Ankara 1998.
İnanç, Gül, Büyükelçiler Anlatıyor-Türk Diplomasisinde Kıbrıs (1970-1991), İstanbul, Mart 2007.
İsmail, Sabahattin, 150 Soruda Kıbrıs Sorunu, İstanbul, Ağustos 1998.
İsmail, Sabahattin, Kıbrıs Barış Harekâtının Nedenleri-Gelişimi-Sonuçları, İstanbul 1988.
İsmail, Sabahattin, Kıbrıs Cumhuriyetinin Doğuşu-Çöküşü ve KKTCnin Kuruluşu (1960- 1983), İstanbul 1993.
İsmail, Sabahattin, Kıbrıs Sorununun Kökleri-İngiliz Yönetiminde Türk-Rum İlişkileri ve İlk Türk-Rum Kavgaları, Lefkoşa 2000.
Keser, Ulvi, 1958-1963 Mücadele Sürecinde Kıbrısta Basın ve Nacak Gazetesi, Çağdaş Türkiye Tarihi Dergisi, XII/24, (2012 Bahar), İzmir.
Keser, Ulvi, 21 Aralık 1963 Kanlı Noel, Kumsal Faciası ve Bugüne Yansımalar, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmalar Dergisi, X/23, S. 93-121, (2011/Güz), İzmir.
Keser, Ulvi, Kıbrısta 21 Aralık 1963 Kanlı Noel ve Kızılay, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmalar Dergisi, XII/24, S. 255-304, s. 255-304, (2012/Bahar), İzmir.
Keser, Ulvi, Kıbrısta Türk-Yunan Fırtınası (1940-1950-1960-1970), (basım tarihi belirtil- memiştir), İstanbul.
Keser, Ulvi, Kıbrısta Göç Hareketleri ve 1974 Sonrası Yaşananlar, Çağdaş Türkiye Tarihi Dergisi, V/12, S. 103-128, (2006 Bahar), İzmir.
Kıbrıs Gerçeğinin Bilinmeyen Yönleri, Uluslararası İlişkiler Ajansı, İstanbul, Ağustos 1992.
Kocabaş, Süleyman, Tarihte ve Günümüzde Türk-Yunan Mücadelesi, İstanbul, Ekim 1984.
Kollias, Christos, Country Survey Military Expeniture in Cyprus, Defence And Peace Ecomonics, Volume: 12, S. 589-607, London 2001.
Koruoğlu, Ayten, Kıbrıs Türk Halkının Gizli Silahı TMT, Kıbrıs Türk Milli Mücadelesi ve Bu Mücadelede TMTnin Yeri, Uluslararası Sempozyum (19-25 Ekim 2008), (Lefkoşa, Gazimağusa, Girne-KKTC), Cilt: I, Bildiriler, S. 25-35, Lefkoşa-KKTC 2009.
Koyçiçi, Hakkı-Asma, Ramiz, Kıbrısın İç Yüzü, (Milli Kütüphane-İzmir), 1958.
Köse, Ertan, Yunanistan ve Bitmeyen Kin, İstanbul, Ekim 2005.
Küçükoğlu, Bayram, Kıbrıs Sorununa Dair Yaklaşım ve Algıların Türk Basınına Yansıması (1954-1974), Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 48, Güz 2011, s. 791-814, Ankara 2011.
Kürşad, Fikret-Altan, Mustafa, H. Egeli, Sabahaddin, Belgelerle Kıbrısta Yunan Emperyalizmi, İstanbul, Haziran 1978.
Mahmudova, Gatibe, XX. Yüzyılın Yüzkarası: Kıbrısta Kanlı Noel ve Azerbaycanda Hocalı Katliamı, Kıbrıs Türk Milli Mücadelesi ve Bu Mücadelede TMTnin Yeri, Uluslararası Sempozyum (19-25 Ekim 2008), (Lefkoşa, Gazimağusa, Girne-KKTC), Cilt: I, Bildiriler, S. 143-152, Lefkoşa-KKTC 2009.
Manisalı, Erol, Denktaşın Öbür Yüzü, İstanbul 2011.
Mills, Greq, In The Hope Of An Olive Branch? The Cyprus Prblems in International Relations, South African Journal Of International Affairs, Volume: 7, Number: 1, S. 147-156, London, Summer 2000.
Mümtaz, Hüseyin, Doludizgin Kıbrıs, İstanbul, Temmuz 2004.
Nicolet, Claude, The Development Of Us Plans For The Resolution Of The Cyprus Conflict İn 1964: The Limits Of Emericon Power, Cold War History, Volume 3, No: 1, S. 95-126, October 2002.
Nomer, Kemaleddin, Kıbrısı İşgal Eden Kimdir?, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 302, C. 51, s. 24-28, İstanbul, Şubat 2012.
Omalley, Brendan-Graig, Ian, Amerika, Casusluk ve İşgal Kıbrıs Komplosu, (Çev: Nalân Çeper), Lefkoşa 2012.
Olgun, Aydın, Kıbrıs Gerçeği (1931-1990), Ankara 1991.
Oral, Mustafa, TMTnin Geçitkale Teşkilatı (1957-1967), Kıbrıs Türk Milli Mücadelesi ve Bu Mücadelede TMTnin Yeri, Uluslararası Sempozyum (19-25 Ekim 2008), (Lefkoşa, Gazimağusa, Girne-KKTC), Cilt: I, Bildiriler, S. 277-287, Lefkoşa-KKTC 2009.
Örek, Yeşim, Belgelerle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin Tarihi Gerçekleri, İstanbul, Şubat 2010.
Özakman, Turgut, Çılgın Türkler-Kıbrıs, Ankara, Mart 2012.
Özerenkulu, Ali, Kıbrıs Sorunu ve Darbe Yorgunu İki Ülke: Türkiye ve Yunanistan, Yeni Türkiye, Yıl: 3, Sayı: 15, s. 1367-1374, Mayıs-Haziran 1997.
Richmond, Oliver, The Cyprus Confilct Changing Norms Of International Security, And Regional Disjunctures, Cambridge Review Of International Affairs, S. 239-253, Volume: 13, No: 1, London, Autumn-Winter 1999.
Salışık, Selahattin, Türk-Yunan İlişkileri ve Etnik-i Eterya, İstanbul 1968.
Sandıklı, Atilla, Yeni Kıbrıs Stratejisi-Tanınma, Bilge Strateji, Cilt: 1, Sayı: 2, s. 5-19, İstanbul, Bahar 2010.
Satan, Ali-Şentürk, Erdoğan, Tanıkların Diliyle Kıbrıs Olayları (1955-1983), İstanbul 2012.
Serter, Vehbi Zeki, KKTCnin İlan Nedenleri, XI. Türk Tarih Kongresi (Ankara, 5-9 Eylül 1990), Cilt: VI, Ankara 1994.
Somuncuoğlu, Sadi, Kıbrısta Sirtaki, Ankara, Kasım 2002.
Stephen, Michael, The Cyprus Question, London, April 1997.
Şahin, M. Süreyya, Fener Patrikhanesi ve Türkiye, İstanbul 1996.
Tayhani, İhsan, Kıbrıslı Türklerin Varoluş Mücadelesinde Adnan Menderesin Yeri, Türk Tarihinde Adnan Menderes (Adnan Menderes Üniversitesi Yayını; Editörler: Delişan İnce Erdoğan, Talip Kabadayı, Hüseyin Üreten, Gülay Günday), C. 1, S. 307-341, Aydın, Şubat 2012.
Terzioğlu, Said Arif, Kan Gözyaşı ve Barış, İstanbul 1988.
Tuncer, Hüner, Kıbrıs Sarmalı -Nasıl Bir Çözüm?, İstanbul 2012.
Turan, Hasan, BM ve AB Çerçevesinde Kıbrıs Sorununa Güncel Bir Bakış, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 21, s. 119-140, Kütahya, Ağustos 2008.
Turan, Mustafa, Yunan Mezalimi, Ankara 2006.
Tursan, Nurettin, Yunan Sorunu, Ankara 1987.
Uçarol, Rıfat, 1878 Cyprus Dispute And The Ottoman-British Agreement, Lefkoşa 2000.
Uzun, Ata, Kıbrıs: Tarihi Zengin Ada, Balkan Strateji, Sayı: 8, s. 4-17, Ağustos 2010, İzmir.
Uzun, Hakan, 24 Nisan 2004te Yapılan Annan Planı Oylama Sonuçlarının Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Rum Basınına Yansımaları, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 177, s. 195-215, (Kasım-Aralık 2008), İstanbul 2008.
Ülger, İrfan Kaya, Türk-Yunan İlişkilerinde Ege Sorunları, İstanbul 2008.
Yellice, Gürhan, 1878den 1931e Kıbrısta Enosis Talepleri ve İngilterenin Yaklaşımı, Çağdaş Türkiye Tarihi Dergisi, XII/24, S. 13-26, (2012 Bahar), İzmir.
Yüksel, Dilek Yiğit, Kıbrıs Türk Milli Mücadelesi (1914-1958), Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmalar Dergisi, Cilt: VIII, Sayı: 18-19, Bahar-Güz: 2009, S. 162-184, İzmir 2010.
Zeki, Vehbi, Kıbrıs Türk Mücadele Tarihi, Cilt: III, Kıbrıs 1973.