Bir Ekodistopya Olarak Köpekli Çocuklar Gecesi’nde Ekomarksizmin İzleri

Ekolojik kriz, bugün reddedilemez bir evreye ulaşmıştır. Halihazırdaki ekolojik krizin, ekolojik yıkıma dönüşmesini önleyecek adımların atılmayışı, pek çok bilim alanında ve disiplinde tartışılmakta; olası bir yıkımın sonuçları farklı perspektiflerden ortaya koyulmaktadır. Edebiyat bilimi de, ekoeleştirel incelemelerle bu çalışmalara katkı sunmaktadır. Ancak edebiyatın katkısı bilimsel alanla sınırlı değildir. Edebiyat, kurmaca metinler aracılığıyla da mevcut ekolojik kriz ve olası ekolojik yıkım hakkında söz söyleme imkanlarını kullanmaktadır. Bu noktada, özellikle olası bir ekolojik yıkımın distopik tasarımlarla kurgulandığı metinler öne çıkmaktadır. Ekolojik distopya veya ekodistopya olarak tanımlanabilecek bu kurmaca metinler, ekolojik krizin sebep olduğu yıkımı anlatan gelecek tasavvurları şeklinde kurgulanır. Bu yolla, edebi metnin ekolojik kriz karşısında sorumlu ve olası ekolojik yıkım karşısında uyarıcı bir işlev edindiği söylenebilir. Oya Baydar tarafından kaleme alınan Köpekli Çocuklar Gecesi, bir ekodistopyadır. Ancak bu romanı yalnız ekodistopya olarak adlandırmak yeterli olmayacaktır zira romandaki ekolojik yıkımın sebepleri ekomarksist perspektiften yorumlanmıştır. Ekolojik yıkımın sebeplerine dair varsayımlar aynı zamanda çözümü de belirleyeceğinden, metni ekomarksist eleştirinin izlerini vurgulayarak değerlendirmek yerinde olacaktır. Bu çalışmanın amacı, Köpekli Çocuklar Gecesi’nin ekodistopik bir metin olarak kurgulanmasında etkili olan ekomarksist izleri ortaya çıkarmak ve metni bu bağlamda incelemek, böylelikle hem ekodistopik roman kavramının kaynaklarına, hem ekokurmacanın olanaklarına hem de ekoeleştirinin edebi metne uygulanabilirliğine dair çıkarımlara ulaşabilmektir.

Anahtar Kelimeler:

Ekoeleştiri, Ekomarksizm, Ekokurmaca, Ekodistopya, Köpekli Çocuklar Gecesi

Signs of Eco-Marxism in Köpekli Çocuklar Gecesi As An Eco-Dystopia

The ecological crisis of today has reached an undeniable stage. The failure to take steps to prevent the current ecological crisis from turning into an ecological disaster is being discussed in many fields of science and other disciplines and the consequences of possible destruction are thus being revealed from a variety of perspectives. Literature science also contributes to these studies through eco-critical studies. However, the contribution of literature is not limited to the scientific field. Through fictional texts, literature also uses its own means to speak about the current ecological crisis and possible ecological destruction. At this point, fictional texts, which can be defined as ecological dystopia or eco-dystopia, are fictionalized as future imaginations that describe the destruction caused by the ecological crisis. Köpekli Çocuklar Gecesi written by Oya Baydar is more than an eco-dystopia due to the reasons for ecological destruction in the novel having been interpreted from an eco-Marxist perspective. This study aims to reveal eco-Marxist traces that are effective in fictionalizing Köpekli Çocuklar Gecesi as an eco-dystopian text and to examine the text in this context, thus reaching both the sources of the eco-dystopian novel concept, the possibilities of eco-fiction and the applicability of eco-criticism to the literary text.

Keywords:

Eco-criticism, Eco-Marxism, Eco-Fiction, Eco-Dystopia, Köpekli Çocuklar Gecesi,

PDF

___

Altıok, M. (2014). Ekolojik kriz, kapitalist birikimin sürdürülebilirliği. Gelecek ve Ütopya. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi. 1(1), 81-97.
Altun, A. (2012). Marksizm ve ekoloji. I. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı, 183-193.
Baydar, O. (2019). Köpekli çocuklar gecesi. İstanbul: Can.
Benlisoy, S. (2008) Joel Kovel’le söyleşi: ‘Ekolojik krizin nedeni kapitalizmin ahlâksızlığıdır’. Başlangıç. https://baslangicdergi.org/joel-kovel-ekolojik-kriz/
Bulut, D. (2005). Çevre ve edebiyat: yeni bir yazın kuramı olarak ekoeleştiri. Littera, 17, 79-89.
Çelik, M. A. & Gülersoy, A.E. (2016). Kaos ortamında (çağında) mekâninsan etkileşimine bütüncül bir bakış: ekolojik toplum paradigması. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. 22, 163-183.
Çelik, M. A., Gülersoy, A.E., vd. (2017). Yerelden küresele evrilen ekolojik krizin psiko-sosyal ve politik ekolojik açılardan irdelenmesi. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. 23, 105-121.
Durmaz Aksu, E. ( 2019). Hukuka güvenebilir miyiz? Ekolojik distopyalar ve gerçek felaketler. Hukuk Kuramı. 6(2), 1-21.
Ergin, M., Dolcerocca, Ö.N. (2016). Edebiyata ekoeleştirel yaklaşımlar: Ekoşiir ve Elif Sofya. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 3, 297-324. https://doi.org/10.21497/sefad.285241
Foster, J.B. (2001). Marx’ın ekolojisi (E. Özkaya, Çev.). Ankara: Epos Yayınları.
Foster, J.B. (2010). Ekoloji bu sistem içinde kurtarılamaz. (Belirtilmemiş Çev.) Gerçeğin Günlüğü. http://gercegingunlugu.blogspot.com/2010/02/foster-ekoloji-bu-sistemin-icinde.html
Kovel, J. (2005). Doğanın düşmanı/kapitalizmin sonu mu dünyanın sonu mu? (G. Koca, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Oppermann, S. (1999). Ecocriticism: Natural World in the Literary Viewfinder. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 16/ S. 2, 29-46.
Özberk, N. (2017). Politik Ekolojide Doğa-Toplum Diyalektik Birliğine Kuramsal Bir Bakış: Toplumsal Doğa ve Doğanın Kapitalist Üretimi Tezi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(3), 71-98.
Özdemir, M. (1991) Dünyanın Koca Bir Çöplük Oluşu Üzerine Fena Halde Karışık Düşünceler. Kent ve Politika, (2), 32-33.
Tan Gülcan, D. (2018) Ekolojik Kriz Karşısında Devletin Rolü Üzerine İdeolojik Bir Tartışma. Uluslararası İlişkiler, 15(59), 49-63.