YENİ BİR NÜSHASIYLA AHMEDÎ’NİN MİR’AC-NÂME’Sİ

Miraç, ism-i alet ve bazen ism-i mekân yapan mif’âl vezninde Arapça bir kelimedir.“Yukarı çıkma aracı” veya “yukarı çıkılacak yer” anlamlarına gelen bu kelime ıstılahmanasıyla “göğe çıkma, yükselme”dir. Hz. Muhammet’in bir mucize olarak göğeyükselmesidir. Mirac-nâme ise Hz. Muhammet’in miraç mucizesini ayrıntılı olarakanlatan eserlerdir. Siyer ve mevlit yönüyle oldukça zengin olan Türk edebiyatında Hz.Muhammet’in hayatı anlatılırken miraç mucizesine sıkça yer verilmiştir. Ahmedî’nin“Cemşid u Hurşîd” ve “İskender-nâme” mesnevilerinin mevlit bölümlerindemiraciyeler bulunmaktadır. Ahmedî’nin müstakil bir “Mirac-nâme”si ise 1989’daYaşar AKDOĞAN tarafından ilim dünyasına tanıtılmıştır. Ahmedî’nin bu eseri Türkedebiyatının ilk mirac-namesidir. Süleymaniye Kütüphanesi Şazeli Tekkesi 110 no.luTürkçe yazmada, İskender-name’nin 16b-28b varakları arasında bulunan ve 808Rebiyülahirin’in evvelinde (1405-1406, 26 Eylül Cumartesi) yazılan 497 beyitlik“Mir’ac-nâme” şimdiye kadar bu tek nüshayla bilinmektedir.Bu makalede, Ahmedî’nin Mir’ac-nâme adlı eserinin başka bir nüshasıtanıtılmıştır. Bu nüsha, Süleymaniye nüshasından beyit sırası ve sayısı bakımındanfarklılıklar gösterdiği gibi, bazı kelime ve ifade farklılıkları da taşımaktadır. Buçalışmada Ahmedî’nin Mir’ac-nâme’sinin iki nüshası mukayese edilmiş ve bulunanyeni nüsha ses ve şekil bilgisi yönüyle incelenmiştir.

A NEW TRANSCIPT OF AHMEDI’S MIRAJNAME

Miraj is an Arabic word in mif’al meter forming a verb into a tool name or sometimes a verb into a place name. This word meaning “a tool for ascending” or “a place to ascend” technically means “ascending to the sky, rising up”. It means Prophet Muhammed’s rising to the sky, which is a miracle. Mirajname is a work that describes this miracle of Prophet Muhammed in detail. In Turkish literature, which is very rich in prophetic biographies and mawlids, the miracle of miraj has been addressed while Prophet Muhammed’s life is being told. There are mirajnames in the mawlid part of “Cemşîd ü Hurşîd” and “Iskender-nâme” masnavis of Ahmedi. However, Yaşar Akdogan introduced a separate Mirajname of Ahmadi to the world of science in 1989. This work of Ahmadi is the first Mirajname in Turkish literature. The Mirajname with 497 verses written on 26.09.1405-1406, Saturday and kept among the 16b-28b leaves of Iskendername in Turkish manuscript no 110 in Süleymaniye Library Şazeli Monastery has been known with only this transcript up to date. Another transcript of Ahmadi’s Mirajname was introduced in this article. This transcript shows some differences in terms of words and expression as well as the order and number of verses compared to the Süleymaniye transcript. In this study, two transcripts of Ahmadi’s Mirajname were compared and the new one was examined in terms of phonology and morphology.

PDF

___

Akalın, M. (1994). Ahmedî’nin dili birkaç söz. TDAY-Belleten 1989, s. 9-153.
Akdoğan, Y. (1989). Mi’rac, mi’rac-nâme ve Ahmedî›nin bilinmeyen mi’rac-nâmesi. Osmanlı Araştırmaları IX, s. 263-310.
Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin grameri. Ankara: TDK Yayınları.
Buran, A. (1996). Anadolu ağızlarında isim çekim (hâl) ekleri. Ankara: TDK Yayınları.
Çetin, M. N. (1952). Ahmedî’nin bilinmeyen birkaç eseri, TD, II/3-4, s. 103-108.
Daşdemir, M. (2014). Oklama yöntemiyle Türkçenin yapısal-işlevsel söz dizimi. Erzurum: Eser Yayınları.
Eker, S. (2002). Çağdaş Türk dili. Ankara: Grafiker Yayınları.
Ergin, M. (2009). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
Gülsevin, G. ve Boz, E. (2010). Eski Anadolu Türkçesi. Ankara: Gazi Kitabevi.
Hacıeminoğlu, N. (1984). Türkçede edatlar. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
Hunutlu, Ü. (2015). Köktürk ve Uygur Türkçesinde yan cümleler. Ankara: Gazi Kitabevi.
Karaağaç, G. (2015). Türkçenin ses bilgisi. İstanbul: Kesit Yayınları.
Korkmaz, Z. (2014). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi. Ankara: TDK Yayınları.
Köktekin, K. (2008). Eski Anadolu Türkçesi. Ankara: Fenomen Yayınları.
Mert, O. (2002). Kutadgu Bilig’de hâl kategorisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Ü. Sos. Bil. Enstitüsü.
Ünver, İ. (1977). Ahmedî’nin iskender-nâmesindeki mevlid bölümü. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, s. 355-411.
Vural, H. ve Böler, T. (2015). Ses ve şekil bilgisi. İstanbul: Kesit Yayınları.