Nurten GÜNAL, Seçkin YILMAZ

2113

Karçal Dağı'nda Ka as orman gülünün (Rhododendron caucasicum) yayılışı, ekolojik ve floris k özellikleri

Kafkas orman gülü (Rhododendron caucasicum), Türkiye doğal bitki örtüsünü oluşturan türler içindesınırlı bir coğrafi yayılışa sahiptir. Bu çalışmanın amacı, Kafkas orman gülünün Karçal Dağındakiyayılışını, ekolojikve floristik özelliklerini belirlemektir. Çalışma bitki coğrafyası araştırmalarına da--yanmaktadır. Araştırma alanında arazi çalışmaları yapılmış ve bitki örnekleri toplanmıştır. Daimiyeşil, beyaz, krem renkli çiçekli, genellikle 50--100 cm' ye kadar boylanabilen bir çalı olan Rhododendroncaucasicum, Karçal Dağında 2000 m'nin üzerindeki seviyelerde yetişme ortamı bulur. Eniyi gelişme gösterdiği yerler kuzeybatı, kuzey, kuzeydoğuya bakan, yağış açısından elverişli, 2300-2600 arasındaki seviyelerdir. Nem oranı yüksek, organik madde bakımından zengin, asit toprak--ların yer aldığı bu sahalarda Rhododendron caucasicum tepeleri, yamaçları ve vadi içlerini kaplar.Kafkas orman gülü, bu alanlar dışında, elverişli yetişme ortamı bulduğu yerlerde, küçük topluluklarveya kümeler ya da tek çalılar halinde 3150 m'ye kadar yükselir. Karçal Dağında orman sınırına yakınalanlarda doğu kayını (Fagus orientalis), doğu ladini (Picea orientalis), doğu Karadeniz göknarı (Abiesnordmanniana subsp. normanniana) ormanlarının alt katında ve tahrip sahalarında ayı üzümü (Vacciniumarctostaphylos), siyah meyveli ayı üzümü (M uliginosum), çoban üzümü (M myrtillus), beyazçiçekli orman gülü (Rhododendron ungernii), kırmızı çiçekli orman gülü (R. smirnovii), taflan (Laurocerasusofiicinalis), çoban püskülü (lleX colchica), kuş üvezi (Sorbus aucuparia) ile görülen Kafkasorman gülü; orman sınırı üzerindeki seviyelerde genellikle saf veya çoban üzümü (M myrtillus) veyabani dafne (Daphne glomerata) ile birlikler oluşturur.

Ecological and floris c characteris cs and distribu on of Rhododendron caucasicum on Karçal Mountain

Rhododendron caucasicum, shows a limited geographical distribu on among the species that form the natural vegeta on cover of Turkey. This study aims to establish the ecological and floris c cha- racteris cs and distribu on of Rhododendron caucasicum on Karçal Mountain. The study is based on plant geography research. Field work is made and plant specimens were collected in research area. Being a shrub with evergreen, white, cream coloured flowers and being able to grow taller up to 50-100 cm, the Rhododendron caucasicum Şnds growing environment on levels over 2000 m on Karçal Mountain. The places where it develops well are northwest, north, northeast slopes, and the places suitable for rainfall, and the levels between 2300-2600 m. Rhododendron caucasicum covers the slopes, hills and valleys on those areas having high rate of moist, being rich in organic material, and having acid soils. Rhododendron caucasicum grows to 3150 m as small communi es, groups or single shrubs on places where it Şnds suitable habitats excluding the above-stated areas. Appearing with species such as Vaccinium arctostaphylos, V. uliginosum, Rhododendron pon cum, R . ungernii, R. smirnovii, Laurocerasus officinalis, Ilex colchica, Sorbus aucuparia at subforest and on destruc on areas of Abies nordmanniana subsp. nordmanniana, Picea orientalis, Fagus orientalis forests on areas close to the forest boundary on Karçal Mountain, the Rhododendron caucasicum mostly forms pure communi es or uni es with Vaccinium myr llus and Daphne glomerata over forest boundary.
PDF

___

  • Altun, B. (2011). Türkiye Orman Güllerinin Toplanması ve Kültüre Alınması, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Doktora Tezi, Samsun.
  • Atalay. l., Tetik, M., Yılmaz, Ö. (1985). Kuzey Anadolu'nun EkosistemIeri, Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara.
  • Atalay, l. (1992). Kayın (Fagus orientalis Lipsky) Ormanlarının Ekolojisi ve Tohum Transferi Yönünden Bölgeler Ayrılması, Orman Bakanlığı, Orman Ağaçları ve Tohumları Islahı Araştırma Müdürlüğü Yayını, Ankara.
  • Atalay, l. (1994). Türkiye Vejetasyon Coğrafyası, Ege Üniversitesi Basımevi, lzmir.
  • Avcı, M. (2004). "Ormangülleri (Rhododendron L.) ve Türkiye'deki Doğal Yayılışları", İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 12:13-29.
  • Baytop,T. (1984) .Türkiye'de Bitkilerle Tedavi, İstanbul Üniversitesi Yayını, İstanbul.
  • Baytop,T. (1994). Türkiye Bitki Adları Sözlüğü, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara.
  • Browicz, K. (1983). Chorology of Tress and Shrubs in South--West Asia and Adjacent Regions,ll, Warszawa.
  • Browicz, K. (1988) "Güneybatı Asya'nın Odunsu Florasındaki Hyrcanian ve Euxian Elemanlarının Karşılaştırılması" (Çev. A. Efe), lstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, (38), 3:116--125.
  • Czekalski, M. (1998). "Rhododendrons in the Former Soviet Union", Journal of American Rhododendron Society (2): 81--89.
  • Davis, P.H. (1965) Flora ofTurkey and the East Aegean Island, |, Edinburgh. Devlet Meteoroloji lşleri Genel Müdürlüğü. Artvin (1960--2012) ve Borçka (1987-2003) Meteoroloji İstasyonları İklim Verileri.
  • Doğa Derneği. (2006). Türkiye'nin Önemli Doğa Alanları (Ed. Eken, G., Bozdoğan, M., lsfendiyaroğlu, S., Kılıç, D.T., Lise, Y.), :232-235, Ankara.
  • Doğu, A. F., Çiçek, l. Gürgen, ve Tunçel, H. (1996). "Kaçkar Dağlarında Rhododendron caucasicum'un (Kafkas Ormangülü) Alpin Kattaki Dağılışı", Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi lll.
  • Coğrafya Sempozyumu, 21.Yüzyıla Doğru Türkiye,15--19 Nisan 1996, Bildiri Özetleri, 88.
  • Eminağaoğlu, Ö. (2004). Kafkasya Karışık Ilıman Yağmur Ormanı ve Yüksek Alpin Çayırları, Orman ve Çevre Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, GEF-ll Proje Müdürlüğü, Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetim Projesi, Artvin.
  • Eminağaoglu, Ö., Kutbay H.G., Özkan Z.C ve Ergül A. (2008). "Flora of the Camili Biosphere Reserve Area (Borçka, Artvin Turkey)", Turkish Journal of Botany, 32:43-90.
  • Eminağaoğlu, Ö. (2016). Artvin'in Doğal Bitkileri, Artvin. Erinç S. (1977). Vejetasyon Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayını, İstanbul.
  • Erinç, S. (1984). Klimatoloji ve Metodları, İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yayını, İstanbul.
  • Esen, S. (2010). Ardahan ili, Posof, Damal ve Hanak İlçeleri Florası, Artvin Çoruh Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Artvin.
  • Günal, N. (1997). Türkiye'de Başlıca Ağaç Türlerinin Coğrafi Yayılışları, Ekolojik ve Floristik Özellikleri, Çantay Kitabevi, İstanbul.
  • Güner, A., Duman, H. (1998). "A Floristic Excursion to Artvin and Camili", The Karaca Arboretum Magazine |V (2):55-84.
  • İnandık, H. (1965). Türkiye Bitki Coğrafyasına Giriş, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayını, İstanbul.
  • Irving, E., Hegda, R. (1993). "Concerning the Origin and Distribution of Rhododendrons" Journal of American Rhododendron Society, http://www.rhododendron.org./v47n3p139.htm. (Son erişim: 09 Aralık 2015).
  • Kayacık, H. (1968). Orman ve Park Ağaçlarının Özel Sistematiği, Angiospermae (Kapalı Tohumlular), İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi YayınIarı, 186--192, İstanbul.
  • Koçman, A. (1993). Türkiye İklimi, Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir.
  • Moser, E. (1992). "Rhododendrons of the Caucasus" Journal of American Rhododendron Society, 46 (4), http://scho|ar.Iib.vt.edu/ejournaIs/JARS/v46n4--moser. htm. (Son erişim: 15 Aralık 2015).
  • Nakhutsrishvili, N. (2013). The Vegetation of Georgia (South Caucasus), "History ofthe Flora and the Vegetation", 5--12, Springer-Berlin Heidelberg.
  • Stewens, P.F. (1978). "Rhododendron L.", Flora of Turkey and the East Aegean Islands (Ed. P. H. Davis), 6:91-94, Edinburgh.
  • Terzioğlu, S. (1998). Uzungöl (Trabzon--Çaykara) ve Çevresinin Flora ve Vejetasyonu, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Mühendisliği Anabilim Dalı Doktora Tezi, Trabzon.
  • Terzioğlu, S., Merev N. ve Anşin, R. (2001). "A Study on Turkish Rhododendron L. (Ericaceae)" Turkish Journal Agriculture and Foresty 25:311--3 17.
  • Toprak Su Genel Müdürlüğü. (1984). Çoruh Havzası Toprakları, Toprak Su Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
  • Zazanashvili, N., Gagnidze, R., Nakhutsrishvili G. (1995). "Main Types of Vegetation Zonation on the Mountains of Caucasus" Acta Phytogeographica Suecica 85:7--16.
  • Zazanashvili, N. (1999). Recent Shifts in Vegetation Boundaries of Deciodius Forests Especially due to General Global Warming (Ed: F.
  • KIötin, G--R. Walter), "On the CoIkhic Vegetation" 181-197, Birkhauser Verlag.
  • Zohary, M. (1973) Geobotanical Foundations of the Middle East, |, II, Gustav Fisher Verlag, Stuttgart.
Türk Coğrafya Dergisi-Cover
  • ISSN: 1302-5856
  • Başlangıç: 1943
  • Yayıncı: Türk Coğrafya Kurumu
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

The first female geographer who graduated from the Darülfünun: Şüküfe Nihal (1897-1973)

Ezgi ÖZEY, Vedat ÇALIŞKAN

Türkiye şekerpancarı üretminde Yozgat ilinin yeri ve önemi

İhsan BULUT, Hakan KOÇ

Olur Çayı Havzası'nda (Erzurum-KD Türkiye) tafoni oluşumunu kontrol eden faktörler ve tafoni hücrelerinin morfolojik özellikleri

İbrahim KOPAR, Fuat ŞAROĞLU

Karçal Dağı'nda Ka as orman gülünün (Rhododendron caucasicum) yayılışı, ekolojik ve floris k özellikleri

Nurten GÜNAL, Seçkin YILMAZ